Lektury oświeconego wojażera-Sarmaty w świetle katalogu ksiąg zabranych w podróż przez Seweryna Rzewuskiego (1778)

Abstrakt

Poziom wiedzy o przebiegu, znaczeniu i realiach podróży zagranicznych mieszkańców dawnej Rzeczypospolitej zwiększył się wydatnie dzięki publikacji źródeł historycznych, zarówno w postaci krytycznych edycji źródłowych, jak i opracowań naukowych. Jednym z ciekawszych dokumentów dla poznania roli książki oraz dynamiki rozwoju kultury czytelniczej wśród nowożytnych wojażerów jest katalog książek zabranych w podróż przez Seweryna Rzewuskiego w 1778 r., magnata i polityka polskiego dobrze znanego z kart historii. Artykuł ten jest okazją do zaprezentowania tej postaci z nieco innej strony niż jego aktywność jako jednego z liderów konfederacji targowickiej. Archiwalny inwentarz biblioteki podróżnej Rzewuskiego jest unikalnym źródłem tego typu, dlatego też warto go przybliżyć i pokazać dzięki niemu różnorodność zainteresowań staropolskiego podróżnika. Poprzez prezentowane poglądy i postawy polityczne, a z drugiej strony świadomy dobór lektur jego sylwetka jawi się jako osobowość wewnętrznie złożona stojąca na pograniczu pomiędzy mentalnością i programem ideowym sarmackiego peregrynanta i oświeconego wojażera.