Pośrednictwo Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego w konserwacji i zakupie książek dla Elżbiety Sieniawskiej w końcu pierwszej ćwierci XVIII w.
DOI:
https://doi.org/10.12775/FT.2015.003Klíčová slova
Jakub Rubinkowski, Elżbieta Sieniawska, książka, introligatorstwo, ToruńAbstrakt
Wielowymiarowa działalność toruńskiego rajcy i poczmistrza królewskiego Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego zorientowana była głównie na prowadzenie agencji informacyjnej zajmującej się redagowaniem i kolportażem prasy rękopiśmiennej. Ważnym aspektem jego aktywności kulturalnej stało się również pośredniczenie w załatwianiu usług introligatorskich i kupnie książek dla hetmanowej wielkiej koronnej i kasztelanowej krakowskiej Elżbiety Sieniawskiej. Rubinkowski, szlachcic, a zarazem barokowy erudyta i zapalony bibliofil, był idealnym kandydatem do realizacji tych zadań. O jego przydatności decydowała silna pozycja Torunia na polskim rynku księgarskim gwarantująca możliwość nabywania poszukiwanych tomów ksiąg, zarówno krajowych, jak i zagranicznych autorów. Kwerenda księgarska obejmowała dzieła ojca Sieniawskiej, Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, innych autorów polskich (również z obszaru Prus Królewskich), a także klasyków nowożytnej literatury europejskiej. Niemniej ważnym atutem Rubinkowskiego była również możliwość bezpośredniego kontaktu z toruńskim cechem mistrzów introligatorskich, co zapewniało Sieniawskiej sprawny proceder konserwacji i renowacji ksiąg, pochodzących głównie z jej biblioteki w Puławach. Rubinkowski, szczególnie w latach 1725–1726, wielokrotnie i skrupulatnie informował o zbliżających się aukcjach książek organizowanych w Toruniu, przyjmował księgi ekspediowane statkami z Puław oraz organizował transport powrotny z akupionych i odnowionych woluminów. W sumie w ciągu zaledwie dwóch lat przez jego ręce przewinęło się kilkaset książek, czyniąc go jednym z czołowych agentów księgarskich tego czasu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Reference
Archiwum Narodowe w Krakowie, oddział I, Archiwum Sanguszków, teki korespondencji 8.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 1684.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 2707.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 2739.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 2747.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 5933/IV.
Bieńkowska B., Staropolski świat książek, Wrocław 1976.
Cynarski S., Sarmatyzm – ideologia i styl życia, [w:] Polska XVII w., red. J. Tazbir, Warszawa 1974.
Herbst S., Toruńskie cechy rzemieślnicze. Zarys przeszłości, Toruń 1933.
Imańska I., Per medium auctionis. Aukcje książek w Rzeczypospolitej (XVII–XVIII w.), Toruń 2013.
Imańska I., Toruńskie aukcje książek w XVIII w., Toruń 2007.
Kseniak M., Rezydencja Czartoryskich w Puławach, Lublin 1986.
Link-Lenczowski A. K., Popiołek B., Sieniawska z Lubomirskich Elżbieta Helena (1669–1729), [w:] PSB, t. 37, Warszawa–Kraków 1996–1997.
Malinowska I., Przebudowa pałacu w Puławach przez architekta Jana Zygmunta Deybla, [w:] Puławy, red. S. Lorentz, Teka Konserwatorska, z. 5, Warszawa 1962.
Maliszewski K., Agencja informacyjna Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego. Ze studiów nad dziejami komunikacji społecznej w XVIII wieku, Zapiski Historyczne, t. 48: 1983.
Maliszewski K., Jakub Kazimierz Rubinkowski. Szlachcic, mieszczanin toruński, erudyta barokowy, Warszawa–Poznań–Toruń 1982.
Maliszewski K., Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczypospolitej szlacheckiej, Toruń 2001.
Maliszewski K., Rubinkowski Jakub Kazimierz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 32, Wrocław 1989.
Mikulski K., Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku, Toruń 1999.
Mikulski K., Pułapka niemożności. Społeczeństwo nowożytnego miasta wobec procesów modernizacyjnych (na przykładzie Torunia w XVII i XVIII wieku), Toruń 2008.
Milewska-Kozłowska J., Druki dotyczące Tumultu Toruńskiego w zbiorach starych druków Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Rocznik Toruński, t. 34: 2007.
Mocarski Z., Książka w Toruniu do roku 1793. Zarys dziejów, [w:] Dzieje Torunia. Praca zbiorowa z okazji 700-lecia miasta, red. K. Tymieniecki, Toruń 1933.
Nowak Z., Leo Jan (1572–1635), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław 1972.
Popiołek B., Królowa bez korony. Studium z życia i działalności Elżbiety Sieniawskiej (ok. 1669–1729), Kraków 1993.
Popiołek B., Zainteresowania bibliofilskie Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, 1995, Prace Historyczne XVII, z. 167.
Salmonowicz S., Dzieje książki i czytelnictwa, [w:] Historia Torunia, red. M. Biskup, t. II, cz. III: Między barokiem a oświeceniem (1660–1793), Toruń 1996.
Salmonowicz S., Toruń w czasach baroku i oświecenia. Szkice z dziejów kultury Torunia XVII–XVIII wieku, Warszawa–Poznań–Toruń 1982.
Salmonowicz S., Toruńskie gimnazjum akademickie w latach 1681–1817. Studium z dziejów nauki i oświaty, Bydgoszcz 1973.
Serczykowa B., Księgozbiór lekarza toruńskiego Wacława Duroscha z drugiej połowy XVII wieku, Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu, 1971, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 39, Nauka o Książce VI.
Słaby A., Rządzicha oleszycka. Dwór Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej jako przykład patronatu kobiecego w czasach saskich, Kraków 2014.
Tujakowski A., Z dziejów drukarstwa i piśmiennictwa na Pomorzu. 400 lat drukarstwa w Toruniu (1569–1969), Toruń 1970.
Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII wieku. Spisy, opr. K. Mikulski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Zimowski L., Geneza i rozwój komunikacji pocztowej na ziemiach polskich, Warszawa 1972.
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:
- The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
- Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
- Authors receive proper attribution and credit for the published work.
Stats
Number of views and downloads: 364
Number of citations: 0