Religijni celebryci. Analiza pojęcia w kontekście procesów mediatyzacji
DOI:
https://doi.org/10.12775/FT.2025.002Słowa kluczowe
celebrytyzacja, logika mediów, mediatyzacja, religia, celebryci religijniAbstrakt
Teza/cel: Celem artykułu jest analiza cech konstytuujących religijnych celebrytów, które potraktowano jako ściśle powiązane z procesem mediatyzacji. Część pierwsza tekstu przedstawia aktualny stan badań nad zagadnieniem celebrytów oraz wskazuje rudymentarne idee dotyczące procesu mediatyzacji jako siły kształtującej procesy celebrytyzacji. W drugiej części omówiono cztery następujące kwestie szczegółowe związane z analizowanym pojęciem religijnych celebrytów: obecność religijnych celebrytów w sferze publicznej i w agendzie medialnej; dominacja logiki mediów a problem tożsamości religijnej; celebryci religijni vs. faktyczne autorytety religijne; wpływ celebrytów na kształtowanie religijnych postaw i na rozumienie sacrum. Artykuł ma charakter analityczny i wprowadzający.
Metoda badawcza: Posłużono się metodą krytyki piśmiennictwa, metodą przeglądu literatury oraz metodą analizy i syntezy. Odwołano się do teoretycznych prac badawczych nad celebrytyzacją i mediatyzacją takich przedstawicieli nauk społecznych, jak m.in. Olivier Driessens, Wiesław Godzic, Chris Hackley, Stig Hjarvard.
Wyniki/wnioski: Religijni celebryci medialni są osobami zazwyczaj przynależącymi do denominacji religijnej na sposób instytucjonalny, których działalność sytuuje się w sferze publicznej, i których osobowość oraz aktywność dotycząca obszaru religii, implikuje widoczność medialną oraz zainteresowanie mediów. Procesy mediatyzacji i celebrytyzacji, zastosowane w badaniach nad zagadnieniem religijnych celebrytów medialnych, wymagają uwzględnienia kontekstu, w których są prowadzone. W interpretacji obecności religijnych celebrytów w sferze publicznej i agendzie medialnej pomaga perspektywa instytucjonalna i konstrukcjonistyczna mediatyzacji. W badaniach empirycznych dotyczących religijnych celebrytów należy uwzględnić odmienne pryncypia instytucjonalnych przedstawicieli denominacji religijnych wobec pryncypiów logiki mediów.
Bibliografia
Al-Wugayan, A. A. (2023). Celebrity appeal effectiveness in donating to the cause: Popular Culture vs. Religious Celebrities. International Review on Public and Nonprofit Marketing, 20(2), 369–391. https://doi.org/10.1007/s12208-022-00344-4
Annusewicz, O. (2011). Celebrytyzacja polityczna. Studia Politologiczne, 20, 268–278.
Boorstin, D. J. (2012). The Image: A Guide to Pseudo-Events in America. Random House.
Brants, K., &van Praag P. (2017). Beyond media logic. Journalism Studies, 18(4), 395–408. https://doi.org/10.1080/1461670X.2015.1065200
Broh, C. A. (1980). Horse-race journalism: Reporting the polls in the 1976 presidential election. Public Opinion Quarterly, 44(4), 514–529. https://doi.org/10.1086/268620
Couldry, N. (2004). Liveness, “reality,” and the mediated habitus from television to the mobile phone. The Communication Review, 7(4), 353–361. https://doi.org/10.1080/10714420490886952
Couldry, N. (2003). Media meta-capital: Extending the range of Bourdieu’s field theory. Theory and Society, 32, 653–677. https://doi.org/10.1023/B:RYSO.0000004915.37826.5d
Couldry, N., & Hepp, A. (2017). The mediated construction of reality. Polity Press.
Dobrołowicz, J. (2014). Mediatyzacja współczesności a procesy socjalizacji i wychowania. Paedagogia Christiana, 34(2), 137–150. https://doi.org/10.12775/PCh.2014.027
Domański, H. (2023). Celebryci w strukturze społecznej. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 66(1), 5–23. https://doi.org/10.31743/znkul.15008
Driessens, O. (2011). Celebritization: a product of mediatization, personalization and commodification. Mediatized Worlds, Proceedings, Presented at the Mediatized Worlds: Culture and society in a media age. Proceedings. http://hdl.handle.net/1854/LU-1889223
Driessens, O. (2013). Celebrity capital: redefining celebrity using field theory. Theory and Society, 42, 543–560. https://doi.org/10.1007/s11186-013-9202-3
Driessens, O. (2013). The celebritization of society and culture: understanding the structural dynamics of celebrity culture. International Journal of Cultural Studies, 16(6), 641–657. https://doi.org/10.1177/1367877912459140
Driessens, O. (2015). The democratization of celebrity: Mediatization, promotion, and the body. In P. D. Marshall, & S. Redmond (Eds.), A companion to celebrity (pp. 371–384). John Wiley & Sons, Inc.
Faggioli, M. (2019). The Catholic sexual abuse crisis as a theological crisis: Emerging issues. Theological Studies, 80(3), 572–589. https://doi.org/10.1177/0040563919856610
Fazio, M. (1993). Due visioni della modernità. Acta Philosophica, 2(1), 135–139.
Fornäs, J. (2014). Culturalizing mediatization. In A. Hepp, & F. Krotz (Eds.), Mediatized worlds: Culture and society in a media age (pp. 38–53). Palgrave Macmillan.
Furedi, F. (2010). Celebrity culture. Society, 47. 493–497. https://doi.org/10.1007/s12115-010-9367-6
Furman, W. (2012). Pseudowydarzenie w public relations i dziennikarstwie. Athenaeum, Polskie Studia Politologiczne, 34, 59–71.
Głuszek-Szafraniec, D. (2016). Celebrytyzacja polityki w czasie kampanii 2015 roku. In M. Kułakowska, P. Borowiec, & P. Ścigaj (Eds.), Oblicza kampanii wyborczych 2015 roku (pp. 381–392). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Godzic, W. (2018). Czy papież może być „celebry tą” i czy Franciszek nim jest?. In W. Misztal, R. Nęcek, & M. Radej (Eds.), Papież Franciszek i współczesność: z refleksji nad fenomenem komunikowania się (pp. 185–208). Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydawnictwo Naukowe.
Godzic, W. (2016). Okrakiem na barykadzie. Dziennikarze i celebryci. Prószyński Media Sp. z oo.
Godzic, W. (2007). Znani z tego, że są znani: celebryci w kulturze tabloidów. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Godzic, W, Buchner, A., Małgorzata M., & Rudzińska-Sierakowska, L. (2019). Celebryci w polskiej przestrzeni medialnej i społecznej. Badanie interdyscyplinarne. SWPS Uniwersytet Humanistyczno-Społeczny.
González Gaitano, N. (2016). Public opinion in the Church: A communicative and ecclesiological reflection. Church, Communication and Culture, 1(1), 173–205. https://doi.org/10.1080/23753234.2016.1238559
Guzek, D. (2012). Celebryci i ich medialna moralność. Studia Socialia Cracoviensia, 4, 117–127.
Hackley, C., & Hackley, R. A. (2015). Marketing and the Cultural Production of Celebrity in the Convergent Media Era. Journal of Marketing Management, 31(5/6), 461–477.
Hjarvard, S. (2008). The mediatization of religion: A theory of the media as agents of religious change. Northern Lights: Film & Media Studies Yearbook, 6(1), 9–26. https://doi.org/10.1386/nl.6.1.9_1
Horsfield, P. (2016). The media and religious authority from ancient to modern. In S. Hoover (Ed.), The media and religious authority (pp. 37–66). Penn State University Press.
Jansson, A. (2017). Mediatization and mobile lives: A critical approach. Routledge.
Jinkins, M. (2012). Religious leadership. In B. J. Miller-McLemore (Ed.), The Wiley Blackwell companion to practical theology (pp. 308–317). Wiley Blackwell.
Klimczak D. P. (2019). Papież jako celebrytans, czyli światowy celebryta i celebrans. Kultura Popularna, 2, 78–101.
Knoll, J., &Matthes J. (2017). The effectiveness of celebrity endorsements: a meta-analysis. Journal of the Academy of Marketing Science, 45, 55–75. https://doi.org/10.1007/s11747-016-0503-8
Kołodziejska, M. (2022). Procesy głębokiej mediatyzacji w Kościele Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce w czasie pandemii COVID-19. Przegląd Religioznawczy, 284(2), 141–155. https://doi.org/10.34813/ptr2.2022.12
Kołodziejska, M., Fajfer, Ł., Hall, D., & Radde-Antweiler, K. (2023). Religious media settlers in times of deep mediatization. Religion, 53(2), 199–223. https://doi.org/10.1080/0048721X.2022.2083032
Leśniczak, R. (2020). Etyczne aspekty mediatyzacji życia religijnego – uwagi do dyskusji. Mediatization Studies, 4, 57–70. https://doi.org/10.17951/ms.2020.4.57-70
Leśniczak, R. (2019). Mediatyzacja komunikacji instytucjonalnej Kościoła katolickiego. Refleksje na marginesie kryzysu migracyjnego. Studia Medioznawcze, 20(3), 237–246. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2019.2.105
Łapińska, K. (2016). Postrzeganie celebrytów dawniej i dziś. Autokreacja wizerunkowa kontra wizerunek medialny. In A. Kalisz, & E. Tyc (Eds.), Dyskurs autopromocyjny dawniej i dziś, t. 2 (s. 31–41). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Magier, P. (2015). Autorytety religijne w pedagogice. Uwagi metateoretyczne. Paedagogia Christiana, 1, 161–179. https://doi.org/10.12775/PCh.2015.009
Majic, S., O’Neill D., & Bernhard M. (2020). Celebrity and politics. Perspectives on Politics, 18(1), 1–8. https://doi.org/10.1017/S1537592719004602
Majka-Rostek, D. (2019). Medialne coming-outy artystów – strategie wizerunkowe, Zarządzanie w Kulturze, 20(2), 181–197. https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.012.10529
Marcinkiewicz, K. (2018). Modele celebrytyzacji polityki w mediach w Polsce. Zeszyty Prasoznawcze, 236(4), 825–838.
Matusitz, J., & Breen G. M. (2007). Unethical consequences of pack journalism. Global Media Journal, 11(6), 54–67.
Mikuláš, P., & Chalányová, O. (2017). Celebritization of religious leaders in contemporary culture. European Journal of Science and Theology, 13(6), 43–52.
Nisbett, G. S., & DeWalt, C. C. (2016). Exploring the influence of celebrities in politics: A focus group study of young voters. Atlantic Journal of Communication, 24(3), 144–156. https://doi.org/10.1080/15456870.2016.1184664
Nowak‐Teter, E. (2019). Mediatization: Conceptual developments and research domains. Sociology Compass, 13(4), e12672. https://doi.org/10.1111/soc4.12672
Oswald, R. M., & Kroeger, O. (1998). Personality type and religious leadership. Rowman & Littlefield.
Ouvrein, G., Vandebosch, H., & De Backer, C. J. S. (2024). Following the rich and famous A daily diary study on adolescents’ cognitive, affective, and physiological engagement with positive and negative celebrity content. Current Psychology, 43(36), 28919–28936. https://doi.org/10.1007/s12144-024-06437-z
Peruško, Z., Čuvalo, A., & Vozab, D. (2020). Mediatization of journalism: Influence of the media system and media organization on journalistic practices in European digital mediascapes. Journalism, 21(11), 1630–1654. https://doi.org/10.1177/1464884917743176
Pienias, M. (2013). Znaczenie tożsamości wizerunkowej partii i jej kandydatów w trakcie kampanii wyborczej. Przegląd Politologiczny, 4, 201–217. https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.4.13
Piontek, D., & Annusewicz, O. (2013). Polityka popularna: celebrytyzacja polityki, politainment, tabloidyzacja. Kwartalnik Naukowy OAP UW e-Politikon, 5, 6–28.
Radde-Antweiler, K. (2018). Religion as Communicative Figurations – Analyzing Religion in Times of Deep Mediatization. In K. Radde-Antwieler, & X. Zeiler (Eds.), Mediatized Religion in Asia: Studies on Digital Media and Religion (pp. 211–223). Routledge.
Rai, S. (2019). “May the force be with you”: Narendra Modi and the celebritization of Indian politics. Communication, Culture & Critique, 12(3), 323–339. https://doi.org/10.1093/ccc/tcz013
Rai, S., & Monk-Payton, B. (2024). In Focus Introduction: The Celebritization of Politics in Global Media Culture. JCMS: Journal of Cinema and Media Studies, 63(2), 144–148. https://doi.org/10.1353/cj.2024.a919195
Rocha, P. I., Caldeira de Oliveira, J. H., & Giraldi, J. M. E. (2020). Marketing communications via celebrity endorsement: an integrative review. Benchmarking: An International Journal, 27(7), 2233–2259. https://doi.org/10.1108/BIJ-05-2018-0133.
Rojek, C. (2006). Celebrity and Religion. In P. D. Marshall (Ed.), The Celebrity Culture Reader, (pp. 171–180). Routledge.
Root, A. (2022). Churches and the Crisis of Decline (Ministry in a Secular Age Book# 4): A Hopeful, Practical Ecclesiology for a Secular Age, vol. 4. Baker Academic.
Stępniak, K. (2024). O kiczu religijnym jako fenomenie w perspektywie komunikologicznej i medioznawczej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Stępniak, K. (2018). Reklama religijna jako odrębny rodzaj reklamy. Zeszyty Prasoznawcze, 234(2), 327–341. https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.021.9116
Sztompka, P. (2012). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Znak.
Tuziak, B. (2010). Autorytet jako zjawisko społeczne. Wymiar lokalny. Studia Socjologiczne, 197(2), 53–88.
Wang, S., & Kim, K. J. (2020). Consumer response to negative celebrity publicity: The effects of moral reasoning strategies and fan identification. Journal of Product & Brand Management, 29(1), 114–123.
Wheeler, M. (2014). The mediatization of celebrity politics through the social media. International Journal of Digital Television, 5(3), 221–235. https://doi.org/10.1386/jdtv.5.3.221_1
Wojtkowski, Ł. (2018). Instytucjonalne i kulturowe podejście do procesu mediatyzacji polityki. Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne, 57, 158–169. https://doi.org/10.15804/athena.2018.57.09
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 the Provincial Public Library - the Copernicus Library in Torun

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Teksty są publikowane w formule Open Access, na zasadach niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 184
Liczba cytowań: 0