Mieszkalnictwo i gospodarka lokalowa w Gdańsku w pierwszej dekadzie powojennej
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2025.3.04Słowa kluczowe
mieszkalnictwo, polityka mieszkaniowa, remonty, przymusowa gospodarka lokalowa, Gdańsk, Trójmiasto, osiedla robotniczeAbstrakt
Artykuł przedstawia problem polityki mieszkaniowej w Gdańsku w pierwszym dziesięcioleciu po II wojnie światowej. Obowiązywał wówczas system nakazowej gospodarki lokalowej, polegający na ścisłej reglamentacji mieszkań. Poszczególne partie tekstu omawiają kwestie rozproszenia substancji lokalowej, zarządzania kwaterunkiem oraz sposoby pozyskiwania powierzchni mieszkalnej, w tym: remonty, tzw. doludnianie mieszkań i budowę pierwszych osiedli robotniczych. Autorka zwraca uwagę na portowy charakter ośrodka gdańskiego i jego wpływ na sytuację w sferze mieszkalnictwa, a także niepokoje społeczne na tle warunków bytowych wraz z wybuchem strajku dokerów w 1946 r.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Gdańsku:
Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa w Gdańsku
Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku
Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku
Herdera-Institut Marburg, Presseausschnittsammlung, Radio Free Europe
Źródła drukowane
Bogucki D., Śladami życia, Pelplin 2009.
Brzezińska U., Gdy się dowiedzieli, że jestem rdzenną gdańszczanką, okrzyknęli mnie Niemką…, w: Danzig/Gdańsk 1945. Erinnerungen nach 50 Jahren/Wspomnienia 50 lat później, red. P.O. Loew, E. Rusak, R. Zekert, Gdańsk 1997.
Daniszewski T, Gruzy, duchy i szabrownicy, w: Miasto i ludzie, red. A. Panasiuk, Gdańsk 2000, s. 18–19.
II sesja Rady Naukowej do Zagadnień Ziem Odzyskanych, Problemy ogólne akcji osadniczo-przesiedleńczej, z. I, Biuro Studiów Osadniczo-Przesiedleńczych, Warszawa 1946.
Prasa
„Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1947
„Dziennik Bałtycki” 1945–1949
„Miasto” 1951
Opracowania
Andrzejewski A., Polityka mieszkaniowa, Warszawa 1987.
Berendt G., Strajk dokerów w Gdańsku Nowym Porcie w sierpniu 1946 r., w: Strajk dokerów w 1946 r., red. D. Dekański, Gdańsk 2013, s. 66–92.
Bykowska S., Między migracją a integracją. Społeczeństwo Gdańska w latach 1945–1960, Warszawa 2024.
Bykowska S., Problem osadnictwa w Gdańsku w pierwszych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej, „Zapiski Historyczne” 2017, t. LXXXII, z. 4, s. 81–109.
Chwalba A., Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1945–1989, t. 6, Kraków 2004.
Cegielski J., Przełom w budownictwie mieszkaniowym. Zakład Osiedli Robotniczych 1948–1955, Warszawa 1983.
Domino J., Rozwój przestrzenny, w: Historia Elbląga, t. 5: 1945–1975, cz. 2: Społeczeństwo, kultura, wyznania i rozwój przestrzenny, red. A. Groth, Gdańsk 2005.
Fermus-Bobowiec A., Prawne instrumenty polityki mieszkaniowej w Polsce w latach 1944–1956, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. XVIII, z. 2, s. 241–266.
Golon M., Abandoning Stalinism in Housing Policy of the People’s Republic of Poland. Legal Regulations with Respect to ‘Roof Over Head’ vs. the Reality at the Turn of the 1950s and 1960s Based on the Example of the Housing Policy in Selected Municipalities at District Level, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2020, t. XIII, nr 2, s. 197–206.
Jarecki E., Stocznia Gdańska im. Lenina. Życie społeczno-polityczne w latach 1945–1984, Warszawa 1985.
Jarosz D., Mieszkanie się należy… Studium z peerelowskich praktyk społecznych, Warszawa 2010.
Jarosz D., Polacy a stalinizm 1948–1956, Warszawa 2000.
Jarosz D., Przekształcenia własnościowe w polityce mieszkaniowej w Polsce w latach 1944–1956 i ich społeczne konsekwencje, w: „Rewolucja społeczna” czy „dzika przebudowa”? Społeczne skutki przekształceń własnościowych w Polsce (1944–1956), red. T. Osiński, Lublin 2016.
Kaczkowski S., Stosunki ludnościowe Szczecina w latach 1945–1955, Warszawa 1968.
Kenney P., Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950, tłum. A. Dzierzgowska, Warszawa 2015.
Leszczyński A., Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943–1980, wstęp Z. Bauman, Warszawa 2013.
Łach S., Osadnictwo miejskie na ziemiach odzyskanych w latach 1945–1950, Słupsk 1996.
Ochendowski E., Zagadnienie norm zaludnienia mieszkań w przepisach o publicznej gospodarce lokalami, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1963, z. 3, s. 25–38.
Matusik P., Historia Poznania, t. 1–4, Poznań 2021.
Mieszkanie. Analiza socjologiczna, red. E. Kaltenberg-Kwiatkowska, Warszawa 1982.
Paczyńska I., Gospodarka mieszkaniowa a polityka państwa w warunkach przekształceń ustrojowych w Polsce w latach 1945–1950 na przykładzie Krakowa, Kraków 1994.
Paczyńska I., Dekret o Nadzwyczajnej Komisji Mieszkaniowej i jego realizacja w Krakowie (1946–1947), „Przegląd Historyczny” 1993, z. 3, s. 319–334.
Peisert A., Spółdzielnie mieszkaniowe: pomiędzy wspólnotą obywatelską a alienacją, Warszawa 2009.
Perkowski P., Gdańsk – miasto od nowa. Kształtowanie społeczeństwa i warunki bytowe w latach 1945–1970, Gdańsk 2013.
Sudziński R., Odbudowa i rozwój infrastruktury miejskiej po wojnie (1945–1949), w: Historia Torunia, t. 4, cz. 1: W województwie pomorskim (bydgoskim) (1945–1975), red. R. Sudziński, Toruń 2020 [recte: 2023], s. 176–178.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3
Liczba cytowań: 0
