Dzieje Najnowsze
https://apcz.umk.pl/DN
Kwartalnik poświęcony historii XX wieku. Założony w 1969 r. przez Tadeusza Jędruszczaka, Czesława Madajczyka i Witolda Stankiewicza.Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawiepl-PLDzieje Najnowsze0419-8824Indie, Pakistan, demokracja i my. Historyczne i politologiczne uwagi do książki Agnieszki Nitzy-Makowskiej
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47093
<p>Niniejszy artykuł recenzyjny na temat nowej książki Agnieszki Nitzy-Makowskiej podkreśla przemyślane konkluzje i inne zalety jej pracy, jednocześnie krytykując niedociągnięcia, w tym orientalizującą manierę opisu społecznych uwarunkowań demokracji w Indiach i Pakistanie.</p>Tomasz Flasiński
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755220922710.12775/DN.2023.2.10Biografia człowieka, który „powinien wykonywać władzę prezydencką lub marszałkowską”
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47094
<p>Omawiana książka dotyczy najważniejszego okresu życia Władysława Siła-Nowickiego, prawnika i oficera Wojska Polskiego, który walczył w kampanii polskiej we wrześniu 1939 r. oraz w strukturach Armii Krajowej. Po wojnie podjął współpracę z drugą konspiracją, a od 1948 do 1956 r. był więźniem politycznym.</p>Tadeusz Wolsza
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755222924310.12775/DN.2023.2.11Recenzje
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47095
Marek Ney-Krwawicz
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-27552244248Zmowa Robotnicza – powstanie, działalność i likwidacja. Epizod z dziejów rewolucji 1905 r.
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47083
<p>W artykule scharakteryzowano funkcjonowanie grupy zbrojnej Zmowa Robotnicza, która działała w ogarniętej rewolucją Warszawie w 1906 r. Niekiedy nazywana jest ona grupą anarchistyczną, a czasami – zwykłą bandą rabunkową. Losy Zmowy stały się również kanwą do rozważań na temat specyfiki działalności politycznych organizacji bojowych w warunkach rewolucji, terroryzmu politycznego i granicy między polityczną walką zbrojną a pospolitym bandytyzmem.</p>Jacek Legieć
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755253010.12775/DN.2023.2.01Emigracja zarobkowa z Galicji do Francji na początku XX w. – stan badań i postulaty badawcze
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47084
<p>Emigracja zarobkowa z Galicji do Francji w latach 1908–1914 stanowi wstępną i mało zbadaną fazę ruchu wychodźczego z pierwszej połowy XX w. Istotnym źródłem do tego zagadnienia są listy chłopów chcących wyjechać do Francji. Artykuł dotyczy planowanej publikacji źródłowej – listów wysyłanych do posła Wiktora Skołyszewskiego przez chłopów i robotników z Galicji, którzy chcieli wyjechać do pracy we Francji na początku XX w. Kwestie te zostały przedstawione w kontekście stanu badań na temat emigracji zarobkowej, głównie z terenów Galicji.</p>Małgorzata Gmurczyk-Wrońska
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-27552314710.12775/DN.2023.2.02Młode pokolenie w życiu społecznym Królestwa Polskiego podczas pierwszej wojny światowej w świetle druków ulotnych organizacji młodzieżowych
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47085
<p>Celem artykułu jest przedstawienie aktywności i postaw młodzieży w życiu publicznym Królestwa Polskiego podczas pierwszej wojny światowej. Podstawą źródłową jest zbiór druków ulotnych publikowanych w tym okresie przez młodych wydawców, w tym organizacje młodzieżowe. Niezależnie od preferencji politycznych wyrażały one przekonanie o szczególnej misji pokolenia młodzieży dorastającego podczas wojny. Kontekst konfliktu w wielu wypadkach uzasadniał silną obecność treści militarystycznych, a perspektywa budowania państwowości – także treści narodowych, a niekiedy i nacjonalistycznych.</p>Aneta Bołdyrew Marta Sikorska
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-27552497010.12775/DN.2023.2.03Edith Bolling Wilson – prezydent w spódnicy, czyli rzecz o kobiecie, która rządziła Ameryką w latach 1915–1921
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47086
<p>Żony amerykańskich prezydentów cieszyły się zwykle sympatią rodaków. Niektóre z nich odegrały znaczącą rolę w administracjach małżonków, choć w sensie formalnoprawnym nie miały żadnych obowiązków państwowych. Ewolucja ich ról i coraz większa aktywność publiczna wielu z nich, zwłaszcza w XX i XXI w., spowodowały z czasem trwałe zmiany w amerykańskiej prezydenturze. W zróżnicowanym panteonie amerykańskich prezydentowych szczególne miejsce zajmuje druga żona Woodrowa Wilsona – Edith Bolling Wilson, a to ze względu na bezprecedensową rolę, jaką odegrała w jego administracji. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie jej aktywności jako <em>first lady </em>od grudnia 1915 do marca 1921 r., ze szczególnym uwzględnieniem roli i ogromnego wpływu na decyzje prezydenta oraz amerykańską politykę od jesieni 1919 r., a więc w czasie choroby Wilsona.</p>Halina Parafianowicz
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-27552719210.12775/DN.2023.2.04Etyka w służbie wywiadowczej – przypadek mjr. Jana z Kościelca Pogorskiego
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47087
<p>Zgodnie z przyjętymi w 1919 r. przepisami o prowadzeniu służby wywiadowczej w Wojsku Polskim miała się ona opierać na elemencie ideowym, a do wykorzystywania jednostek działających z pobudek materialnych miało dochodzić jedynie w przypadku szczególnie cennych materiałów wywiadowczych. W praktyce do pozyskiwania informacji posługiwano się jednak płatnymi agentami i konfidentami, w związku z czym dochodziło też do defraudowania lub wyłudzania pieniędzy z funduszy wywiadowczych.</p>Robert Majzner
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-275529311210.12775/DN.2023.2.05Konspiracyjna broszura „Anegdota i dowcip wojenny” (1943) oraz jej twórcy
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47088
<p>Artykuł jest fragmentem realizowanego przez autora przedsięwzięcia badawczego dotyczącego utrwalania przez historyków pamięci o działających w przeszłości postaciach, ówczesnych wydarzeniach, publikacjach i symbolach. Przedmiotem zainteresowania jest tu wydana w 1943 r. w Warszawie broszura konspiracyjna zawierająca krążące w okupowanej Polsce dowcipy, a także losy wszystkich osób, które do powstania tej publikacji się przyczyniły.</p>Tomasz Szarota
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755211314610.12775/DN.2023.2.06Rozbroić – dozbroić. Akcje rozbrojeniowe, czyli skąd leśni brali broń
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47089
<p>Oddziały partyzanckie powojennego podziemia niepodległościowego w Polsce przeprowadzały różnego typu akcje zbrojne. W zdecydowanej większości z nich występował jeden element wspólny, czyli odbieranie broni przeciwnikowi. Powodowało to co najmniej krótkotrwałe utrudnienie działalności formacji komunistycznych (np. poważny paraliż posterunków MO w latach 1945–1946), ale przede wszystkim zdobycie broni i amunicji, które były niezbędne dla każdego oddziału partyzanckiego. Sytuacja grup aktywnych w okresie powojennym była pod tym względem o tyle trudniejsza, że nie mogły liczyć na broń ze zrzutów, jak podczas okupacji niemieckiej.</p>Sławomir Poleszak
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755214716410.12775/DN.2023.2.07Kobiecy personel Kancelarii Komendy Okręgu Warszawskiego AK w powstaniu warszawskim
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47091
<p>Celem artykułu jest przedstawienie niepodejmowanego dotychczas zagadnienia kobiecego personelu Kancelarii Komendy Okręgu Warszawskiego AK w powstaniu warszawskim. Kobiety pracujące w różnych służbach i strukturach cywilnych odegrały w tym zrywie bardzo ważną rolę, co dostrzegane było zarówno przez polskie dowództwo, jak i Niemców.</p>Michał Tomasz Wójciuk
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755216518510.12775/DN.2023.2.08Związek Młodych Demokratów we Wrocławiu (1956–1957)
https://apcz.umk.pl/DN/article/view/47092
<p>Związek Młodych Demokratów utworzony na fali październikowej odwilży w Polsce w 1956 r. pomimo swej krótkiej historii stanowił ważny epizod dziejów opozycji politycznej w PRL. Był próbą utworzenia jawnej niezależnej organizacji młodzieżowej przy wsparciu legalnie działającego satelickiego Stronnictwa Demokratycznego. Celem artykułu jest ukazanie przez pryzmat lokalny problemów, z jakimi borykali się członkowie ZMD, a także przedstawienie działalności Uniwersyteckiego Koła ZMD we Wrocławiu.</p>Grzegorz Waligóra
Prawa autorskie (c) 2023
https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0
2023-11-272023-11-2755218720810.12775/DN.2023.2.09