Między tożsamością pokoleniową a narzuconą. Losy przedstawicieli generacji „urwanego lotu” na przykładzie Barbary Otwinowskiej (1924–2018). Próba rekonstrukcji biograficznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2024.2.09Słowa kluczowe
Barbara Otwinowska, więzienie PRL, więźniarki, pokolenia PRL, inteligencja polska, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii NaukAbstrakt
Celem artykułu jest próba rekonstrukcji biograficznej przedstawicielki pokolenia „urwanego lotu” – Barbary Otwinowskiej: uczestniczki powstania warszawskiego, studentki polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, więźniarki politycznej, pracownika naukowego Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, profesora doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie filologii polskiej, językoznawczyni, specjalistki od literatury staropolskiej, poetki, kustoszki pamięci narodowej.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
sygn. 7/160, Barbara Otwinowska, Akta przewodu doktorskiego 1965–1967
sygn. 90/50, Wyjazdy zagraniczne, Barbara Otwinowska, 1975–1989
sygn. 773/51, Barbara Otwinowska, Akta personalne
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
sygn. 0259/118
sygn. 0397/8/1
sygn. 0547/1
sygn. 01236/542
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
Wydział Filozoficzny, sygn. 1.627, Akta personalne, Otwinowska Barbara
Bialska Biblioteka Cyfrowa
Regionalia, sygn. FA/I-263
Źródła drukowane
Barbara Otwinowska, rozmawia A. Uścińska, „Relacje Biograficzne. Wspomnienia świadków historii XX wieku”, 2011, https://relacjebiograficzne.pl/index.php/demo/video/211-barbara-otwinowska (dostęp: 20 IV 2023).
Barbara Otwinowska, rozmawia R. Markiewicz, 15 IX 2008, https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/barbara-otwinowska,1514.html (dostęp: 20 IV 2023).
„Dziennik Urzędowy RP” 1944, nr 6, poz. 27, Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego.
Przetrwałam. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu, wybór i oprac. M. Buko, K. Madoń-Mitzner, M. Szymańska, Warszawa 2017.
Rozmowa z Janem Otwinowskim, marzec 2022 (rozmawiała Monika Wiśniewska, w zbiorach autorki).
„Siatka Witolda”. Wybór dokumentów z archiwów komunistycznej bezpieki, wstęp J. Pawłowicz, Warszawa 2022.
Zawołać po imieniu. Księga kobiet – więźniów politycznych 1944–1958, oprac. i zebr. B. Otwinowska, T. Drzal, t. I, Nadarzyn 1999, t. II, Pruszków [2008].
Opracowania
Artwińska A., Fidelis M., Mrozik A., Zawadzka A., Pożytki z „pokolenia”. Dyskusja o „pokoleniu” jako kategorii analitycznej, „Teksty Drugie” 2016, nr 1, s. 347–366.
Barbara Otwinowska, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, t. VI, red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa 1999, s. 211–213.
Biełaszko M., „Nike” – biuletyn Środowiska Fordoniarek, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 45–51.
Blicharz J., Zagadnienie instrumentalizacji osoby w totalitaryzmie. Kilka refleksji, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmami” 2020, t. XLII, nr 4, s. 169–178.
Brzostek B., Życie społeczne Uniwersytetu, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945, red. P.M. Majewski, Warszawa 2016, s. 14–372.
Buko M., Female memories of the experience of the totalitarian places of isolation, „Acta Poloniae Historica” 2018, t. CXVIII, s. 183–207.
Buko M., „Pierwsze i drugie pokolenie ofiar stalinizmu. Losy byłych więźniarek Fordonu i ich rodzin”, mps pracy magisterskiej, Warszawa 2016.
Dobrzyńska T., Maria Renata Mayenowa, „Teksty Drugie” 1990, nr 2, s. 149–159.
Fürst J., Stalin’s Last Generation. Soviet Post-War Youth and the Emergence of Mature Socialism, Oxford 2010.
Gender, Generations and Communism in Central and Eastern Europe and Beyond, red. A. Artwińska, A. Mrozik, New York 2021.
Generation als Erzählung. Neue Perspektiven auf ein kulturelles Deutungsmuster, red. B. Bohnenkamp, T. Manningm, E.M. Silies, Göttingen 2009.
Generational Shifts in Contemporary German Culture, red. L. Cohen-Pister, S. Vees-Gulani, Rochester 2010.
Głowiński M., Wołowiec G., Czas nieprzewidziany. Długa rozprawa bez pana, wójta i plebana, Warszawa 2018.
Górscy J. i K., Otwinowska B., Górski Piotr, w: Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 8, red. S. Górzyński i in., Warszawa 2007, s. 31–32.
Junes T., Pokolenia PRL. Ruch studencki w Polsce 1944–1989, tłum. J. Giebułtowski, Warszawa 2022.
Karpińska-Krauze J., Verum haec sunt omnium linguarum communia. Refleksje nad dorobkiem badawczym profesor Barbary Otwinowskiej, „Forum Artis Rhetoricae” 2018, nr 3, s. 9–26.
Kosiński K., Peerelowskie pokolenia?, „Dzieje Najnowsze” 2012, nr 2, s. 181–192.
Kuczyńska T., Kuczyński Leon Marian, w: Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 6, Warszawa 2002, s. 78–80.
Kujawa W., Barbara Otwinowska, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 11–14.
Lichański J.Z., Editorial, „Forum Artis Rhetoricae” 2018, nr 3, s. 3–5.
Otwinowski J., Kilka słów o Mojej Mamie, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 56.
Parnes O., Vedder U., Willer S., Das Konzept der Generation. Eine Wissenschafts- und Kulturgeschichte, Frankfurt am Main 2008.
Piorunowa A., Instytut Badań Literackich 1948–1958, „Pamiętnik Literacki” 1958, z. 4, s. 599–629.
Pokolenia albo porządkowanie historii, wybór, wstęp, oprac. H. Orłowski, tłum. I. Drozdowska-Broering, J. Kałążny, R. Żytniec, Poznań 2015.
Polacy wobec przemocy 1944–1956, red. B. Otwinowska, J. Żaryn, Warszawa 1996.
Porayski-Pomsta J., Halina Świderska-Koneczna: uczona, nauczyciel akademicki i organizator życia naukowego, w: My z nich. 3, Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, red. Z. Greń, K. Kleszczowa, Z. Zaron, Warszawa 2019, s. 123–134.
Rembiszewska D.K., Siatkowski J., Stanisław Słoński: twórca warszawskiej slawistyki uniwersyteckiej, w: My z nich. 4, Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, Warszawa 2020, s. 177–183.
Rutkowski T.P., Na styku nauki i polityki. Uniwersytet Warszawski w PRL 1944–1989, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945, red. P.M. Majewski, Warszawa 2016, s. 376–651.
Stanisław Herbst 1907–1973, „Studia Źródłoznawcze” 1974, t. XIX, s. 271.
Starnawski J., Jan Kochanowski. Kommentierte Auswahlbibliographie der Jahre 1974 bis 1990, „Frühneuzeit-Info” 1991, nr 1, s. 84–93.
Suchorowska-Śliwińska D., Wielka edukacja. Wspomnienia więźniów politycznych PRL (1945–1956), Kraków 1983.
Szymczak M., O Profesor Halinie Konecznej w dwudziestolecie Jej śmierci, „Poradnik Językowy” 1983, z. 2, s. 80–81.
Szymczak M., Witold Doroszewski – uczony i człowiek (1 V 1899 – 26 I 1976), „Biuletyn Polonistyczny” 1977, t. XX, nr 1, s. 87–93.
Ślusarska M., Barbary Otwinowskiej blisko pół wieku w Instytucie Badań Literackich PAN, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 26–32.
Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Kraków 2010.
Świda-Ziemba H., Urwany lot. Pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945–1948, Kraków 2003.
Tęsiorowski J., Profesor Barbara Otwinowska – Kustosz Pamięci Narodowej, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 41–44.
Tokarzówna K., Stefan Vrtel-Wierczyński (26 grudnia 1886 – 3 lutego 1963) [nekrolog], „Pamiętnik Literacki” 1963, z. 4, s. 557–564.
Tyszkiewicz B., Błąd centrali – bunt w terenie. Humorystyczny obraz początków Instytutu Badań Literackich w „NaKuBi” oraz „Etiudzie rewolucyjnej” Krystyny Tokarz i Teresy Tyszkiewicz, „Napis” 2020, nr 26, s. 277–313.
Wacław Borowy – po latach, red. J. Snopek, T. Chachulski, Warszawa 2019.
Wolsza T., Codzienność w peerelowskim więzieniu w latach 1945–1956 (na przykładzie centralnych zakładów karnych we Wronkach, w Rawiczu i w Fordonie), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2001, t. V, s. 237–272.
Wolsza T., Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, Warszawa 2019.
Wysocki W.J., Rotmistrz Pilecki, Warszawa 1994.
Żaryn J., Nasze wspólne ślady, w: „Mój świat, po którym stąpam…” Szkice do portretu Profesor Barbary Otwinowskiej zebrane z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, red. M. Filipiak, Warszawa 2014, s. 77–82.
Netografia
Szałagan A., Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku, http://www.ppibl. ibl.waw.pl/mediawiki/index.php/O_projekcie (dostęp: 16 III 2022).
Utracka K., 20 proc. uczestników Powstania Warszawskiego to kobiety, „dzieje.pl”, 3 VIII 2021, https://dzieje.pl/wiadomosci/katarzyna-utracka-20-proc-uczestnikow-powstania-warszawskiego-kobiety (dostęp: 20 IV 2023).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 18
Liczba cytowań: 0
