Na drodze do misji życia. Kariera wojskowa Hansa Hartwiga von Beselera przed I wojną światową
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2025.1.02Słowa kluczowe
armia niemiecka, Cesarstwo Niemieckie, sztab generalny, plan Schlieffena, kultura militarnaAbstrakt
Celem tekstu jest prezentacja najważniejszych aspektów kariery wojskowej generała pułkownika Hansa Hartwiga von Beselera przed I wojną światową. W historiografii jego postać postrzega się zwykle przez pryzmat tytułowej misji życia, którą było pełnienie funkcji generała-gubernatora warszawskiego w latach 1915–1918. Perspektywie tej umykają kluczowe aspekty związane z kulturą organizacyjną armii niemieckiej, której oddziaływaniu poddany był Beseler przez dekady swojej służby. Miały one także wpływ na jego poglądy na rolę Królestwa Polskiego jako elementu przyszłego niemieckiego systemu bezpieczeństwa na wschodzie.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Bayerisches Hauptstaatsarchiv: Abt. Kriegsarchiv w Monachium MKr.
Bundesarchiv Abteilung Militärarchiv we Fryburgu Bryzgowijskim N 30, 80, 323, 737; PERS 6; PH 3 Heeres; PH 30-II; RH 61
Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlin-Dahlem VI. HA, Nachlass Boyen H.L.L.G. v. d. Ä
Hauptstaatsarchiv Dresden 11250 Sächsischer Bevollmächtigter in Berlin
Österreichischen Staatsarchiv, Kriegsarchiv w Wiedniu
Feldkaten, Armeeberkommando (AOK) (1914–1918), Bevollmächtigte Generalgouverneur Warschau
Politisches Archiv des Auswärtigen Amts w Berlinie RZ 201
Źródła drukowane
Denkwürdigkeiten des General-Feldmarschalls Alfred Grafen von Waldersee, t. 3: 1900–1904, red. H.O. Meisner, Stuttgart–Berlin 1923.
Dienstschriften, t. 2: Die Großen Generalstabsreisen – Ost-aus den Jahren 1891–1905, Generalstab des Heeres, Berlin 1938.
Einem K. von, Erinnerungen eines Soldaten 1853–1933, Leipzig 1933.
General-Feldmarschall Alfred Graf von Waldersee in seinem militärischen Wirken, t. 2: 1882–1904, red. H. Mohs, Berlin 1929.
Prace Hansa von Beselera (chronologicznie)
Besler H., Blüchers Zug nach Lübeck 1806, „Beiheft zum Militär-Wochenblatt” 1902, z. 2, s. 1–27.
Beseler H., Der Freiheitskampf Nordamerikas und der Burenkrieg . Vortrag gehalten in der Militärischen Gesellschaft zu Berlin am 20. März 1901, Berlin 1901.
Beseler H. von, Ingenieurkunst und Offensive, „Vierteljahrshefte für Truppenführung und Heereskunde” 1910, z. 3, s. 375–382.
Beseler H. von, Gedanken über Ausbildung und Truppenübungen, Berlin 1913.
Beseler H. von, Heeresfragen, „Preußische Jahrbücher” 1912, t. CXLVII, s. 283–291.
Beseler H. von, 1814. Vortrag, gehalten in der Militärische Gesellschaft zum Berlin am Wilhelmstage 1914, „Beihefte zum Militär-Wochenblatt” 1914, s. 177–200.
Beseler H. von, Vom Soldatenberufe, Berlin 1913.
Opracowania
Bernhardi F. von, Vom heutigen Kriege, t. 2, Berlin 1912.
Canis K., Bismarck und Waldersee. Die außenpolitische Krisenerscheinungen und das Verhalten des Generalstabes 1882 bis 1890, Berlin 1980.
Centek J., Reichsheer ery Seeckta (1921–1926), Warszawa 2010.
Conze W., Polnische Nation und deutsche Politik im Ersten Weltkrieg, Köln–Graz 1958.
Freytag-Loringhoven H. von, Generalfeldmarschall Alfred v. Schlieffen. Lebensgang und Lebenswerk, w: Generalfeldmarschall Graf Alfred v. Schlieffen Gesammlete Werke, t. 1, Berlin 1913, s. VII–XLIII.
Frobenius H., Geschichte des preussischen Ingenieur- und Pionier-Korps von der Mitte des 19. Jahrhunderts bis zum Jahre 1886. Auf Veranlassung der Königl. General-Inspektion des Ingenieur- und Pionier-Korps und der Festungen nach amtlichen Quellen, t. 1–2, Berlin 1906.
Groener W., Das Testament des Graffen Schlieffen, Berlin 1927.
Hull I.V., Absolute Destruction. Military Culture and the Practices of War in Imperial Germany, Ithaca 2005.
Jany C., Geschichte der Königlich Preußischen Armee vom 15. Jahrhundert bis 1914, t. 4: Die Königlich Preußische Armee und das Deutsche Reichsheer 1807 bis 1914, Berlin 1933.
Jędrysiak J., Główne problemy badań nad niemieckim planowaniem wojennym przed 1914 rokiem, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2011, R. XII, nr 2 (235), s. 75–96.
Jędrysiak J., Prussian Strategic Thought 1815–1830. Beyond Clausewitz, Boston–Leiden 2020.
Krethlow C.A., Generalfeldmarschall Colmar Freiherr von der Goltz Pascha. Eine Biographie, Paderborn–Münich–Wien 2012.
Liulevicius V.G., War Land on the Eastern Front. Culture, National Identity and German Occupation in World War I, Cambridge 2000.
Meisner H.O., Der Kriegsminister 1814–1914. Ein Beitrag zur militärischen Verfassungsgeschichte, Berlin 1940.
Mombauer A., Helmuth von Moltke and the Origins of the First World War, Cambridge 2001.
Müller Ch., Generaloberst Hans Hartwig von Beseler, w: Die militärische Elite des Kaiserreichs. 24. Lebensläufe, red. L. Grawe, Darmstadt 2020, s. 42–52.
Ritter G., Der Schlieffenplan. Kritik eines Mythos, München 1956.
Ritter G., Staatskunst und Kriegshandwerk. Das Problem des „Militarismus” in Deutschland, t. 1–4, München 1954–1968.
Snyder J., The Ideology of the Offensive. Military Decision Making the Disasters of 1914, Ithaca–London 1984.
Spät R., Für eine gemeinsame Zukunft? Hans Hartwig von Beseler als Generalgouverneur in Polen 1915–1918, „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung“ 2009, nr 4, s. 469–500.
Stempin A., Generał-pułkownik Hans Hartwig von Beseler – generalny gubernator warszawski w latach 1915–1918, „Dzieje Najnowsze” 2011, t. XLIII, nr 3, s. 21–34.
Stempin A., Próba „moralnego podboju” Polski przez Cesarstwo Niemieckie w latach I wojny światowej, Warszawa 2013.
Wallach J.L., Das Dogma der Vernichtungsschlacht, München 1970.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 22
Liczba cytowań: 0
