Inteligencja, socjalizm i rewolucja w myśli politycznej Jana Wacława Machajskiego (1866–1926)
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2019.3.04Schlagworte
socjalizm, rewolucja, inteligencja („pracownicy umysłowi”), społeczeństwo burżuazyjne, proletariat, Jan Wacław Machajski, Stefan Żeromski, Johann Karl Rodbertus-Jagetzow, Karl Marx, Władimir I. Lenin, Eduard Bernstein, Karl KautskyAbstract
Artykuł przedstawia poglądy Jana Wacława Machajskiego dotyczące socjalizmu, rewolucji oraz politycznej roli i pozycji inteligencji. Autor podkreśla, że w ujęciu polskiego myśliciela inteligencja była specyficzną warstwą społeczną. Przede wszystkim grupą interesu, wybitnie egoistyczną, pozbawioną jakiegokolwiek etosu czy altruizmu, poczucia odpowiedzialności i służebności wobec słabszych grup społecznych. Warstwą aspirującą do wysokiego statusu materialnego oraz władzy. Manipulującą teorią i praktyką socjalizmu, zgodnie z przekonaniem, że wszelkie koncepcje, teorie i działania socjalistyczne, z marksizmem na czele, są jedynie metodą zabezpieczenia inteligenckich interesów.
Literaturhinweise
Aron R., L’opium des intellectuels, Paris 1955.
Bell D., The End of Ideology. On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties, Glencoe 1960.
Agostino A. d’, Intelligentsia Socialism and the „Worker’s Revolution”. The Views of J.W. Machajski, „International Review of Social History” 1969, nr 4.
Djilas M., The Unperfect Society. Beyond the New Class, New York 1973.
Dubel L., Idea Zmowy Robotniczej w ujęciu Jana Wacława Machajskiego, „Annales UMCS” 1988, sectio G, t. XXXV, nr 1.
Dubel L., Totalna negacja inteligencji. Idee Jana Wacława Machajskiego i Michała Bakunina, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2016, t. XXXVIII, nr 4.
Dubel L., Zapomniany prorok rewolucji. Szkic o Janie Wacławie Machajskim, Lublin 2009.
Dubel L., Życiowe przypadki i wybory Jana Wacława Machajskiego, w: J.W. Machajski, Robotnik umysłowy 1911, oprac. L. Dubel, Zamość 2012.
Fourastié J., Les trente glorieuses: ou la révolution invisible de 1946 à 1975, Paris 1975.
Gawor L., Filozofia społeczna Jana Wacława Machajskiego, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2009, t. LIV.
Gawor L., Machajskiego teoria socjalistycznej rewolucji, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2007, t. IV.
Hobsbawm E., Wiek skrajności. Spojrzenie na Krótkie Dwudzieste Stulecie, tłum. M. Król, J. Kalinowska-Król, Warszawa 1999.
Janowski M., Inteligencja jako kategoria społeczna – fenomen środkowoeuropejski?, w: Cywilizacja europejska, t. III: Różnorodność i podziały, red. M. Koźmiński, Kraków 2014, s. 227–250.
Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, tłum. R. Bartołd, Poznań 2008.
Kamiński A.A., Socjalizm jako wymysł inteligencji. O życiu i poglądach Jana Wacława Machajskiego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne” 2003, t. VIII, s. 48–72.
Keynes J.M., The General Theory of Employment, Interest and Money, New York 1935 (wyd. pol.: Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, tłum. M. Kalecki, S. Raczkowski, Warszawa 1956).
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. I, Warszawa 2009.
Król M., Koniec wieku ideologii, www.newsweek.pl/europa/koniec-wieku-ideologii,44602,l,1,. html (dostęp: 18 XI 2016).
Laskowski P., Jan Wacław Machajski: jasnowidz i prorok, w: J.W.Machajski, Pracownik umysłowy i inne pisma, wprowadzenie, red. nauk. P. Laskowski, tłum. S. Kowalski, Warszawa 2016, s. 7–88.
Machajska W., Życie i poglądy Wacława Machajskiego, „Wiadomości” (Londyn), 4 III 1962, nr 9 (831).
Nomad M., Dreamers, Dynamiters and Demagogues, New York 1964.
Nomad M., The Saga of Jan Waclaw Machajski, w: Aspects of Revolt, New York 1959.
Pipes R., Piotr Struwe. Liberał na lewicy 1870–1905, tłum. S. Szymański, Warszawa 2016.
Pipes R., Rewolucja rosyjska, tłum. T. Szafar, Warszawa 1994.
Piskała K., Socjalizm jako spisek, http://numery.praktykateoretyczna.pl/PT_nr6_2012_Roza_ Luksemburg/21.Piskala.pdf (dostęp: 22 II 2016).
Shatz M.S., Jan Wacław Machajski. A Radical Critic of the Russian Intelligentsia and Socialism, Pittsburgh (Pa.) 1989.
Walicki A., O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Kraków 2007.
Walicki A., Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Kraków 2013.
Walicki A., W odpowiedzi na ankietę Stowarzyszenia Studiów i Inicjatyw Społecznych, „Przegląd”, 6 XI 2003, s. 3.
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Wilson E., Max Nomad and Waclaw Machajski, https://edmund-wilson-max-nomad-andwaclaw-machajski (dostęp: 23 V 2019).
Zacharias M.J., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Dilasa (1911–1995), Bydgoszcz 2015.
Zacharias M.J., Intelligentsia and a New Class. Political elites according to Jan Wacław Machajski and Milovan Djilas, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2017, t. LII, Special Issue, z. 3.
Zacharias M.J., Putevi i bespuća revolucionarne misli. Slučaj Jana Vaclava Mahajskog i Milovana Đilasa, w: Jugoslavija i Poljska u XX veku. Međunarodni tematyki zbornik radova sa konferencije Jugoslovensko-poljski odnosi u XX veku, red. M. Pavlović, A. Zaćmiński, P. Wawryszuk, Beograd 2017, s. 349–374.
Zaremba Z., Słowo o Wacławie Machajskim, Paryż 1967.
Zych D., Jan Wacław Machajski (Zagadnienia biografii), w: Historia i kultura. Studia z dziejów polskiej myśli kulturalnej, t. II, red. A. Mencwel, Warszawa 1991, s. 159–186.
Żywczyński M., Historia powszechna 1789–1870, Warszawa 1967.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 503
Number of citations: 0
