O czym nie napisała Marta Zyn? Edycja dziennika kijowskiej nauczycielki z lat 1919–1922
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2025.3.11Słowa kluczowe
Kijów, Polacy, bolszewicy, traktat ryski, repatriacja, Marta WołoszynowskaAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza Dziennika Marty Zyn (właśc. Marty Wołoszynowskiej) z lat 1919–1922, przygotowanego do druku przez Joannę Gierowską-Kałłaur i Martę Parnowską. Nie zachował się jego rękopiśmienny oryginał. Podstawę edycji stanowiły przepisane na maszynie w 1935 r. przez Autorkę jej zapiski od końca grudnia 1919 r. do połowy lutego 1922 r. W Dzienniku brakuje zapisów z okresu od początku marca 1920 do marca 1921 r. Należy podkreślić, że brak ten dotyczy czasu najważniejszych wydarzeń doby II Rzeczypospolitej, kiedy toczyła się wojna z Rosją bolszewicką, nie tylko o granice Polski na wschodzie, ale o niepodległość i niezawisłość państwa polskiego. Dziennik Marty Wołoszynowskiej zawiera dosyć wierny opis życia codziennego Kijowa i trzech miejscowości przedmiejskich Irpienia, Bojarki i Buczy.
Bibliografia
Źródła publikowane
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 4: Kwiecień 1921 – maj 1926, oprac. A. Deruga et al., Warszawa 1965.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-sowieckich 1918–1945, red. serii M. Wołos, t. 1: 1918–1926, red. tomu J.J. Bruski, M. Wołos, cz. 2: W poszukiwaniu normalizacji (kwiecień 1921 – maj 1926), Warszawa 2020.
Skrzyński K., Wspomnienia 1891–1978, oprac. M.A. Wolf, Warszawa 2021 (wyd. 2).
Zieliński S., Liga Narodowa na Rusi 1890–1920. Fragmenty historii pracy polskiej na kresach południowo-wschodnich, wstęp i oprac. A. Wątor, Szczecin 2016.
Opracowania
Archibald M., Atamansh. The life of Marusya Nikiforova, The Nestor Makhno Archive, 19 grudnia 2012, http://.nestormakhno.info/english/marusya.htm (dostęp: 1 I 2019).
Bartoszewicz H., Między rewolucją a niepodległością. Polskie ugrupowania polityczne na Kijowszczyźnie wobec niepodległości Rzeczypospolitej i Ukrainy (marze 1917 – październik 1918), w: Drogi do Niepodległości. Polska Odrodzona, red. J. Gaul, D. Makiłła, W. Morawski, Warszawa 2019.
Bartoszewicz H., Przed zawarciem paktu Piłsudski-Petlura. Udział Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w rokowaniach z władzami Ukraińskiej Republiki Ludowej 1918–1920, „Przegląd Wschodni”, 2021, t. XVII, z. 1–4 (62).
Bartoszewicz H., Roman Knoll – polityk i dyplomata, Warszawa 2018.
Białokur M., Myśl społeczno-polityczna Joachima Bartoszewicza, Toruń 2006.
Bracka M., Dziewiętnastowieczny Kijów oczami polskich mieszkańców i podróżników, kwestie poetyki miasta w literaturze pamiętnikarskiej: „Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych” 2020, t. VI, nr 15, s. 19–29.
Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939), Warszawa 2013.
Kornat M., Posłowie i ambasadorzy w Związku Sowieckim(1921–1939, 1941–1943), „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, 2004, t. IV, nr 5, s. 129–203.
Korzeniowski M., Za Złotą Bramą. Działalność społeczno-kulturalna Polaków w Kijowie w latach 1905–1920, Lublin 2009.
Kruszyński M., Ambasada RP w Moskwie 1921–1939, Warszawa 2010.
Kumaniecki J., Po traktacie ryskim. Stosunki polsko-radzieckie 1921–1923, Warszawa 1971.
Kumaniecki J., Pokój polsko-radziecki. Geneza. Rokowania. Traktat. Komisje mieszane, Warszawa 1985.
Materski W., Na widecie. II Rzeczypospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
Materski W., Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie1918–1939, Warszawa 1994.
Skóra W., Działalność polskiej służby konsularnej na terenach Rosji, Ukrainy i ZSRR w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), w: Ukraine. Europe. World. The International Collection of Scientific Works Founded in 2008, Ternopil 2008, s. 199–213.
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry, działalność, Toruń 2006.
Szczepkowska E., Relacje polsko-ukraińskie na łamach tygodnika „Przymierze” ze szczególnym uwzględnieniem publicystyki Joachima Wołoszynowskiego, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2013, nr 9, s. 99–113.
Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1945. Informator archiwalny, oprac. P. Ceranka, K. Szczepanik, Warszawa 2020.
Wasilewski A., Polskie konsulaty na Wschodzie 1918–1939, Warszawa 2010.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 4
Liczba cytowań: 0
