Komitet Ochrony Czystości Języka Polskiego i jego działalność na terenie Wielkiej Brytanii (1944–1945). Zagubiona kartka historii…
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2025.3.03Słowa kluczowe
język polski, poprawność językowa, Komitet Ochrony Czystości Języka Polskiego, emigracja, Wielka BrytaniaAbstrakt
Troska o poprawność językową to nie tylko kwestia działań językoznawczych. W szerszej perspektywie to patriotyczny obowiązek, bowiem język można uznać za wykładnik narodu, zwłaszcza wtedy, gdy jest on pozbawiony przynależnej mu ziemi. Polacy, którzy znaleźli się na emigracji w Wielkiej Brytanii, podjęli wiele działań, by zachować tożsamość narodową. Jednym z nich było utworzenie z inicjatywy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Komitetu Ochrony Czystości Języka Polskiego, w którego pracach udział wzięli naukowcy, dziennikarze, pisarze i wojskowi. Komitet działał niecały rok (od jesieni 1944 r. do wiosny 1945 r.), ale zdołał zrealizować kilka ważnych zadań, m.in. wykłady, konkurs literacki dla młodzieży polonijnej, kurs dla tłumaczy, poradnię językową, „Kącik Językowy” na łamach „Polski Walczącej”. Mimo zaangażowania członków Komitetu i skutecznie sfinalizowanych projektów – brak informacji na temat ich działalności we wszelkich dostępnych źródłach. Celem artykułu jest wypełnienie zaistniałej luki i oddanie szacunku wszystkim działaczom, którzy bezinteresownie poświęcili swój czas i pracę na rzecz walki o zachowanie polskiej tożsamości narodowej na obczyźnie.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, IPN BU 4134/3399, Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Biblioteka Polska POSK w Londynie, Archiwum Osobowe Emigracji Polskiej im. B.O. Jeżewskiego
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego
Źródła publikowane
Bohusz K., Dodatek do Poprawy błędów Kopczyńskiego, 1808.
Borkowski P., Angielsko-polski słownik idiomów i zwrotów. An English-Polish dictionary of idioms and phrases, wyd. P. Borkowski, London 1963.
Płóciennik I., Popławska D., Słownik wiedzy o języku, Bielsko-Biała 2005, s. 106.
Słownik funkcyj i specjalności wojska, Londyn 1946.
Opracowania
Derwiński Z., W okowach Wielkiej Trójki. Polityka zagraniczna Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Obczyźnie pod kierownictwem Stanisława Mikołajczyka (14 lipiec 1943 – 28 listopada 1944), Melbourne 2012.
Draus J., Oświata i nauka polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1939–1950, Lublin 1993.
Draus J., Szkoły i studia na włoskim szlaku 2. Korpusu Polskiego, „Dzieje Najnowsze” 2021, t. LIII, nr 2, s. 67–90.
Habielski R., Życie społeczne i kulturalne emigracji, Warszawa 1999.
Hoffmann A., Szkolnictwo wojskowe i cywilne dla żołnierzy 2. Korpusu Polskiego 1944–1947, Katowice–Warszawa 2024.
Hułas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie wrzesień 1939 – lipiec 1943, Warszawa 1996.
Jastrzębska-Golonka D., Polska emigracja w Wielkiej Brytanii – obraz Innego w historycznej narracji edukacyjnej, w: Sąsiad w historycznej narracji narodowej, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz 2022, s. 209–218.
Jastrzębska-Golonka D., Wychowanie patriotyczne w działalności oświatowej polskiej emigracji niepodległościowej na przykładzie Wielkiej Brytanii w latach 1945–1990, „Dzieje Najnowsze” 2019, t. LI, nr 2, s. 67–89.
Kamiński M.K., Dyplomacja polska wobec dyktatu mocarstw (lipiec 1943 – luty 1944), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 5: 1939–1945, red. W. Michowicz, Warszawa 1999, s. 397–490.
Kersten K., Dyplomacja polska w poszukiwaniu kompromisu polsko-sowieckiego (kwiecień–listopad 1944), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 5: 1939–1945, red. W. Michowicz, Warszawa 1999, s. 491–572.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1981.
Lewandowska S., Prasa polskiej emigracji wojennej, Warszawa 1993.
Libelt K., O miłości ojczyzny, Lwów–Złoczów 1890.
Literatura polska na obczyźnie 1940–1960, red. T. Terlecki, t. 2, Londyn 1965.
Ludzińska K., Szkolnictwo polskie w Wielkiej Brytanii, „Studia Polonijne” 1983, t. VII, s. 127–150.
Markowski A., Polityka językowa a kultura języka, „Poradnik Językowy” 2017, t. DCCXLI, nr 2, s. 25–33.
Meissner J., Wspomnienia pilota, t. 3: Pióro ze skrzydeł, Kraków 1985.
Ney-Krwawicz M., „Polak w Iranie” o młodych i najmłodszych uchodźcach polskich z ZSRR w Iranie w latach 1942–1944, „Dzieje Najnowsze” 2014, t. XLVI, nr 1, s. 85–110.
Nowak-Jeziorański J., Kurier z Warszawy, Warszawa–Kraków 1989.
Pawlak P., Nadobny Komisarz Mandelbaum, „Pamiętnik Teatralny” 2016, t. LXV, nr 4, s. 91–112.
Przybylska R., O języku polskim, Kraków 2002.
Radzik T., Historia Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego za Granicą 1941–1991, Londyn 1999.
Radzik T., Polska diaspora w Wielkiej Brytanii, w: Polska diaspora, red. A. Walaszek, Kraków 2001, s. 149–166.
Radzik T., Polskie instytucje i organizacje oświatowe w Wielkiej Brytanii w latach II wojny światowej (1940–1945), „Rocznik Polonijny” 1980, t. 1.
Radzik T., Szkolnictwo polskie w Wielkiej Brytanii po drugiej wojnie światowej, Lublin 1991.
Radzik T., Z dziejów społeczności polskiej w Wielkiej Brytanii po drugiej wojnie światowej (1945–1990), Lublin 1991.
Starnawski J., O dwóch filologach zmarłych w podeszłym wieku z dala od ojczyzny, „Rocznik Humanistyczny” 1995, nr 3, s. 101–119.
Suchcitz A., Rząd Tomasza Arciszewskiego listopad 1944 – lipiec 1945, w: Władze RP na Obczyźnie podczas II wojny światowej, red. Z. Błażyński, Londyn 1994, s. 356–385.
Szulc P., Czasopiśmiennictwo polskie w Iranie w latach 1942–1945, „Dzieje Najnowsze” 2018, t. L, nr 2, s. 49–69.
Władze RP na Obczyźnie podczas II Wojny Światowej, red. Z. Błażyński, Londyn 1994.
Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945–1950, Warszawa 1998.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 4
Liczba cytowań: 0
