Konspiracyjne organizacje młodzieżowe jako forma opozycji politycznej w systemie monocentrycznym – próba interpretacji
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2022.2.06Słowa kluczowe
opozycja polityczna, system monocentryczny, konspiracyjne organizacje młodzieżoweAbstrakt
Ustrój „Polski Ludowej” mieścił się w zaproponowanej przez Stanisława Ossowskiego definicji „systemu monocentrycznego”. Rządzący odebrali obywatelom podmiotowość, poddali ich kontroli i niszczyli istotne dla nich wartości. W odpowiedzi część młodzieży powołała tajne organizacje, dążąc do zmiany reżimu i ochrony własnej wolności. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy: podziemne związki młodzieżowe stanowiły formę opozycji politycznej w systemie monocentrycznym
Bibliografia
Bachta E., Młodzieżowe konspiracyjne organizacje niepodległościowe w województwie rzeszowskim w latach 1944–1956, Przemyśl 1997.
Bäcker R., Opozycja a totalitaryzm. Problemy klasyfikacyjne, w: Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001, s. 57–64.
Baziur G., Wierni Polsce Niepodległej. Antykomunistyczna konspiracja młodzieżowa w województwie krakowskim w latach 1945–1956, Kraków 2010.
Biegalski B., Organizacje podziemne na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956, Zielona Góra 1999.
Bielska E., Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia, Katowice 2013.
Bożek D., Młodzieżowy Ruch Oporu 1948–1950, w: Powiat tarnobrzeski w latach 1944–1956, red. Z. Nawrocki, T. Zych, Tarnobrzeg 2005, s. 190–198.
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. B. Wojciszke, Gdańsk 1999.
Florath B., Zum Subjektwechsel politischer Gegnerschaft in der DDR in fünfziger Jahren, w: Odboj a odpor proti komunistickémy režimu w Československu a ve střdni Evropě, Praha 2010, s. 27–39.
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994.
Gryman A., Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności, w: Po ziemi naszej roześlem harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 2007, s. 101–122.
Janiak K., „Kolskie Orlęta” w walce z sowietyzacją Polski, „Jaworzniacy” 1994, nr 1, s. 1.
Kaczmarek B., Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne, w: Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa 2001, s. 50–59.
Kamiński A., Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX w., Warszawa 1971.
Karpiński J., Czym była PRL?, w: Spór o PRL, red. P.S. Wandycz, Kraków 1996, s. 132–145.
Klimek H.W., Czas zniewalanej młodości (1945–1956), Wąbrzeźno 2005.
Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. nauk. A. Łuczak, A. Pietrowicz, Poznań 2016.
Kowalczuk I.S., Przeciwstawne siły: opozycja (Opposition) i ruch oporu (Widerstand) w NRD. Problemy pojęciowe i metodologiczne, w: Studia i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, red. Ł. Kamiński, t. IV, Wrocław 2000, s. 23–47.
Krajewski K., Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na terenie województwa mazowieckiego w latach 1945–1956, w: „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2009, s. 152–202.
Krawczyk T., Opozycja polityczna w państwach demokratycznych, w: Studia z teorii polityki, t. III, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2000, s. 131–162.
Kubát M., Teoria opozycji politycznej, Kraków 2010.
Łabędź K., Spory wokół zagadnień programowych w publikacjach opozycji politycznej w Polsce w latach 1981–1989, Kraków 1997.
Łukaszewicz W., Młodzież powiatu przasnyskiego i ostrołęckiego w walce z komunizmem, „Wyklęci. Ogólnopolski Kwartalnik Poświęcony Żołnierzom Wyklętym” 2016, nr 4, s. 64–73.
Mazur M., O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin 2009.
Osa M., Sieci opozycji w PRL, w: Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, red. K. Gorlach, P.H. Money, Warszawa 2008, s. 215–243.
Ossowski S., O nauce, Warszawa 1967.
Pałecki K., Opozycja polityczna – próba typologii, w: Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001, s. 11–20.
Pasikowski S., Opór indywidualny. Teoria, klasyfikacje i diagnozowanie w ujęciu psychologicznym, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2014, nr 68, s. 39–62.
Porta della D., Diani M., Ruchy społeczne. Wprowadzenie, tłum. A. Sadza, Kraków 2009.
Rzeczkowska E., Bogu, Polsce, bliźnim. Tajne organizacje harcerskie w Polsce w latach 1944–1956, Lublin 2014.
Sławińska A., Więźniarki polityczne z Bojanowa. Łagier dla dziewcząt w latach 1952–1956, Warszawa 2017.
Stepan A.C., On the Task of a Democratic Opposition, „Journal of Democracy” 1990, t. I, nr 2, s. 41–49.
Strzembosz T., Opór moralny bierny i opór moralny czynny jako formy walki z okupantem na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941, w: Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941, red. M. Giżejewska, T. Strzembosz, Warszawa 1995, s. 276–290.
Strzembosz T., Polacy w PRL: sprzeciw – opozycja – opór (Zachowania opozycyjne w systemie totalitarnym), „Arcana” 2000, nr 35, s. 121–141.
Szmatka J., Próba strukturalistycznej koncepcji małej grupy społecznej, w: Małe struktury społeczne, wybór i wstęp I. Machaj, Lublin 2004, s. 43–52.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2007.
Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Problemy psychosocjologiczne minionej formacji, Warszawa 1998.
Theiss W., Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych, Warszawa 1996.
Wnuk-Lipiński E., Małe grupy społeczne w ładzie monocentrycznym, w: Małe struktury społeczne, wybór i wstęp I. Machaj, Lublin 2004, s. 223–230.
Żelazko J., Sytuacja młodzieży w latach 1945–1956. Wybrane problemy, w: „Śmierć komunistom!”. Młodzieżowa konspiracja niepodległościowa na ziemi łódzkiej w latach 1948–1953, red. D. Rogut, Zelów 2012, s. 35–55.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 342
Liczba cytowań: 0
