Biblical Argumentation in a Synodal Sermon Expergiscimini hodie anime devote by Johannes Marienwerder
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2024.022Keywords
Johannes Marienwerder, Expergiscimini hodie anime devote, medieval sermon, synods of Prague, biblical hermeneuticsAbstract
Johannes Marienwerder (vel Jan z Kwidzyna) is the probable author of the late medieval synodal sermon Expergiscimini hodie anime devote. It is believed to have been delivered in Prague after 1384. The article analyzes the numerous biblical texts (more than eighty) used in the sermon. An analysis of a hermeneutical nature of these texts was also attempted. The main theme is the verse from Isa 57:1: “The righteous perishes, and no one cares.” The sermon has an elaborate internal structure and should be interpreted in reference to the so-called new theology, devotio moderna.
References
Bernard z Clairvaux. In feria IV Hebdomadae Sanctae sermo. PL 183, 263–270.
Bielak, Włodzimierz. 2002. Devotio moderna w polskich traktatach duszpasterskich powstałych do połowy XV wieku. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Böhl, Meinard i Reinhard Wolfgang, Walter Peter, eds. 2013. Hermeneutik. Die Geschichte der abendländichen Textauslegung von der Antike bis zu Gegenwart. Wien: Böhlau Verlag.
Borzyszkowski, Marian. 1969. „Jana z Kwidzyna (†1417) kazanie synodalne Expergiscimini hodie… wygłoszone w Pradze po 1384 r.” Studia Warmińskie 6: 509–522.
Borzyszkowski, Marian. 1968. „Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (Cz. 1).” Studia Warmińskie 5: 111–199.
Borzyszkowski, Marian. 1977. „Tekst i problematyka listu Jana z Kwidzyna (+1417) do księcia Austrii Albrechta na temat apostolatu modlitwy i uczynków zasługujących.” Studia Warmińskie 14: 539–549.
Burgazzi, Riccardo. 2016. „Meditating on Passion: The Sermon Erit vita tua quasi pendens ante te (Deut 28,66).” In Henry Totting of Oyta: Three Sermons of Late Medieval Intellectual. De passione Domini, De assumpcione beat Virginis Marie, De nativitate Iohannis Baptiste, edited by Jan Odstričilik, Riccardo Burgazzi, Francesa. Battista. 23–74. Frankfurt am Main: Academic Press.
Dobrowolski, Paweł T. 1990. „Fides ex auditu: uwagi o funkcji kazania w późnym średniowieczu.” Przegląd Historyczny 81 (1–2): 27–58.
van Dijk, Mathilde. 2013. „Performing the Fathers in the Devotio Moderna.” In Die Devotio Moderna. Sozialer und kulureller Transfer (1350–1580). Vol 2., edited by Iris Kwiatkowski, Jörg Engelbrecht. 227–244. Münster: Aschendorff Verlag.
Dinzelbacher, Peter. 2012. Bernhard von Clairvaux. Leben un Werk des berühmten Zisterziensers. Darmstadt: Primus Verlag.
Doležalová, Lucie. 2016. „Late Medieval Religious Literature.” In Henry Totting of Oyta: Three Sermons of Late Medieval Intellectual. De passione Domini, De assumpcione beate Virginis Marie, De nativitate Iohannis Baptiste, edited by Jan Odstričilik, Riccardo Burgazzi, Francesa Battista. 9–13. Frankfurt am Main: Academic Press.
Dygo, Marian. 2023. Mulier fortis. Studia nad Prologiem w Vita Dorotheae Montoviensis Jana z Kwidzyna. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Glauert, Mario. 2003. Das Domkapitel von Pomesanien (1284–1527). Prussia Sacra 1. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grzybowska, Lidia. 2011. „Inventio i argumentatio w średniowiecznym tzw. kazaniu uczonym – na przykładzie kazania De sancto Michaele Jakuba z Paradyża.” In Studia Rhetorica, edited by Michał Choptiany, Wojciech Ryczek. 55–66. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Hipler, Franz. (1889). „Drei Predigten für Verstorbenen. Ein Beitrag zur Geschichte der Predigt im Mittelalter.” Pastoralblatt für Diözese Ermland 21(6): 63–70.
Hipler, Franz. 1864–1866. „Meister Johannes Marienwerder und die Klausnerin Dorothea von Montau.” Zeitschrift für die Geschichte und Alterstumskunde Ermlands 3:166–299.
Hledíková, Zdeňka. 2002. „Synody pražských biskupů”. In Pražské synody a koncily předhusitské doby, edited by Josef V. Polc, Zdeňka Hledíková. 13–23. Praha: Karolinum.
Höffler, Constantin.1862. Concilia pragensia. Prag.
Hörner, Petra. 1993. Dorothea von Montau. Überlieferung – Interpretation Dorothea und osteuropäische Mystik. Information und Interpretation. Bd. 7. Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.
Karczewski, Marek. 2015. „Biblijna symbolika orła we Wprowadzeniu do Żywota Doroty z Mątów mistrza Jana z Kwidzyna.” In Vivat Pomesania! Księga Pamiątkowa dedykowana ks. prof. dr. hab. J. Wiśniewskiemu Dziejopisowi Pomezanii w 40-lecie kapłaństwa i 65 –lecie urodzin, edited by Stefan Ewertowski, Marek Karczewski, Marek Żmudziński. 265–281. Olsztyn: Wydział Teologii UWM.
Karczewski, Marek. 2022a. „Jedność Kościoła w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna.” Studia Elbląskie 23: 173–186.
Karczewski, Marek. 2022b. „Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder.” Studia Warmińskie 49: 245–257.
Karczewski, Marek. 2021. „Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna.” Biblica et Patristica Thorunensia 14: 287– 304.
Karczewski, Marek. 2023. „Sacrament of Eucharist according to Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder.” Forum Teologiczne 24: 25–41.
Knapp, Fritz P. 2011. Grundlagen der europäischen Literatur des Mittelalters. Eine sozial-, kultur-, ideen- und formgeschichtliche Einführung. Graz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt.
Kranz, Gisbert. 1993. Thomas von Kempen. Der stille Reformer vom Niederrhein. Moers: Topos.
Krzyżaniakowa, Jadwiga. 1995. „Henryk Totting z Oyty i jego prascy uczniowie.” Roczniki Historyczne 61: 87–109.
Krzyżaniakowa, Jadwiga. 1963. „Mateusz z Krakowa. Działalność z Pradze w latach 1355–1394.” Roczniki Historyczne 29: 9–57.
Kwiatkowski, Stefan. 2024. Klimat religijny w diecezji pomezańskiej u schyłku XIV i w pierwszych dziesięcioleciach XV wieku. Second Edition. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Lahey, Steven E. 2018. „Matěj of Janov: Corpus Mysticum, Communionem,and the Lost Treatise of His Regulae.” Religions 9 (16): 1–21.
Lew-Dylewski, Maria, ed. 2000. Jan van Ruusbroec. Dzieła. Vol. I. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Lourdaux, Willem. 1988. „Zur Devotio Moderna.” In Karl Egger, Willem Lourdaux, Alypia van Biezen. Studien zur Devotio Moderna. 3–25. Bonn: Boregässer.
McGinn, Bernard. 2008. Die Mystik im Abendland. Band IV. Fülle. Freiburg: Herder.
Michalik, Andrzej. 2018. „Charakterystyczne cechy egzegezy Pisma Świętego św. Tomasza z Akwinu.” Tarnowskie Studia Teologiczne 37 (1–2): 167–191.
Monnet, Pierre. 2021. Karl IV. Der europäische Kaiser. Darmstadt: Herder.
Olszewski, Mikołaj. (1995). „Teoria czterech sensów tekstu biblijnego w I kwestii Summy Teologii Tomasza z Akwinu.” Principia 13–14: 39–54.
Patschovsky, Alexander. 2018. Bludiště pravé víry. Sektáři, kaciři a reformátoři ve středověkých Čechách. Praha: Argo.
Piechocka-Kłos, Maria. 2022. „References to St. Augustine in Expositio Symboli Apostolorum by Jan of Kwidzyn.” Studia Warmińskie 59: 375–389.
Polc, Josef V. 2002. „Pražské koncily a synody doby arcibiskupů Jana Očko z Vlašimě a Jana z Jenštejna 1365–1395”. In Pražské synody a koncily předhusitské doby, edited by Josef V. Polc, Zdeňka Hledíková. 33–51. Praha: Karolinum.
Popowski, Henryk. 2010. „Badania Witolda Rubczyńskiego nad Mateuszem z Krakowa.” Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Filozofia 7: 67–92.
Roest, Bert. 2013. „Die Devotio Moderna als Medium und Element. Abschlussbemerkungen über Arten der Annäherung an ein historisches Phänomen.” In Die Devotio Moderna. Sozialer und kultureller Transfer (1350–1580), edited by Iris Kwiatkowski, Jörg Engelbrecht. Band II. 245–262. Münster: Aschendorff Verlag.
Rossmann, Heribert. 1973. „Johannes Marienwerder O.T., ein ostdeutscher Theologe des späten Mittelalter. Ein Überblick über sein Leben, seine Schriften und seine theologische Geisteshaltung.” Archiv für Kirchengeschichte von Böhmen-Mähren-Schlesien 3: 221–253.
Roszak, Piotr. 2018a. „Language, Methaphysic and the Bible. The Philosophical Background of Aquinas’s Exegesis of Sacred Scripture.” European Journal of Science and Theology 14 (5): 123–135.
Roszak, Piotr. 2018b. „Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii.” Teologia w Polsce 12 (2): 71–84.
Roszak, Piotr and Vijgen, Jorgen. 2015. Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas. Hermeneutical Tools, Theological Questiones And New Perspectives. Thournhout: Brepols Publishers.
Seńko, Wiesław, ed. 1970. Mateusz z Krakowa. O praktykach Kurii Rzymskiej oraz dwa kazania synodalne O naprawie obyczajów kleru. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Seńko, Wiesław and Szafrański, Adam L. eds. 1974. „Mateusz z Krakowa. Opuscula Theologica.” In Materiały do historii teologii średniowiecznej w Polsce. Textus et Studia Historiam Theologiae in Polonia Excultae Spectantia. Vol. 2, fasc. 2, 47–56. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Szymona, Wiesław, ed. 2020. Mistrz Eckhard. Dzieła wszystkie. Poznań: W drodze.
Szymona, Wiesław, ed. 2016. Jan Tauler. Kazania. Vol. I–II, Poznań: W drodze.
Truhlář, Josef. ed. 1905–1906. Catalogus codicum manuscriptorum latinorum, qui in c.r. Bibliotheca Publica atque Universitatis Pragensis asservantur. Vol. I—II. Pragae.
Wehrli-Johns, Martina. 2010. „Bildexegese und Sprachreflexion im Dienste der Kirchenreform. Predigten zum Fest Mariä Heimsuchung aus den Umfeld des Prager Reformkreises und der dominikanischen Frühobservanz.” In Die Predigt im Mittelalter zwischen Mündlichkeit, Bildlichkeit und Schriftlichkeit, edited by René Wetzel, Fabrice Flückiger. 109–118. Zürich: Chronos.
Westphälinger, Ariane. 2007. Der Mann hinter der Heiligen. Krems: Medium Aevum Quotidianum.
Wojtkowski, Julian and Borzyszkowski, Marian, eds. 2023. Jan z Kwidzyna. Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Wojtkowski, Julian and Kowalczyk, Marta. 2017. „Joannes Marienwerder. De octo beatitudinibus.” Forum Teologiczne 18: 241–272.
Wójcik-Zega, Dagmara and Zega, Włodzimierz. 2018. „Bartłomiej z Jasła i czeska devotio moderna w Krakowie. Kazanie Hoc epulum comedas na Wielki Czwartek.” Przegląd Tomistyczny 24: 135–190.
van Biezen, Alypia. 1988. „Zur Spiritualität von Windesheim.” In Karl Egger, Willem Lourdaux, Alypia van Biezen. Studien zur Devotio Moderna. 26–32. Bonn: Boregässer.
Zelený, Rostislav. (2002). „Pražské koncily a synody doby arcybiskupa Arnošta z Pardubic 1343–1363.” In Pražské synody a koncily předhusitské doby, edited by Josef V. Polc, Zdeňka Hledíková. 25–29. Praha: Karolinum.
Zieliński, Jacek. (2023). „Alegoria a alegoreza – przyczynek do dyskusji o porawności terminów stosowanych w badaniach nad alegorezą grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską”. Vox Patrum 86: 7–34.
Żukowska, Kamila. 2017. „Intymna ścieżka. Późnośredniowieczna pobożność jako kontekst dla Reformacji”. Zagadnienia Rodzajów Literackich 60 (4): 159–173.
Web Sites:
Johannes Marienwerder. Alcuin. Infothek der Scholastik. Universität Regensburg. 2.09.2024.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Marek Karczewski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.
- The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University.
- Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
- The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.
FULL TEXT License Agreement
Stats
Number of views and downloads: 364
Number of citations: 0
