Myślenie mityczne – dawniej i dzisiaj
DOI :
https://doi.org/10.12775/BPTh.2025.025Mots-clés
myślenie mityczne, religia, nauka, logos mitycznyRésumé
Pytanie o mit od dawna stanowi niewyczerpane rezerwy problemów dla filozofii, socjologii i antropologii. W kulturze współczesnej obserwujemy próby odnowienia myślenia mitycznego i przyznania jemu istotnego miejsca w budowie światopoglądu. Trzeba zapytać zatem o to, jakie są podstawy takiej obecności? Dlaczego ono powraca, mimo przemian świata sztucznej inteligencji? Artykuł jest próbą analizy obecności myślenia mitycznego we współczesnej kulturze. Wskazuje się, że powrót ten zbiega się również z powrotem religii. Podkreśla się trzy okoliczności jego powrotu: utrata normatywnej mocy naszego świata; przeracjonalizowanie naszej kultury i próby jej ujednolicenia; zwrot ikoniczny, czyli wzmocnienie obrazowego i emocjonalnego wymiaru naszej kultury. W artykule poddaje się też analizie teorię myślenia mitycznego, jego relację z religią i nauką.
Références
Amsterdamski, Stefan. 1994. „Nauka a wartości.” W Tertium non datur? Szkice i polemiki. Warszawa: PWN.
Bachmann-Medick, Doris. 2012. Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze. Tłumaczenie Krystyna Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Barthes, Roland. 1970. Mit i znak. Eseje. Tłumaczenie Jan Błoński. Warszawa: PiW.
Castoldi, Alberto. 2023. Bibliofollia, czyli szaleństwo czytania. Tłumaczenie Joanna Ugniewska. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Czeremski, Marcin. 2021. Mit w umyśle. Ewolucyjno-kognitywne podstawy form mitycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Eagleton, Terry. 2014. Kultura a śmierć Boga. Tłumaczenie Bogdan Baran. Warszawa: Aletheia.
Eliade, Mircea. 1994. Mity, sny, misteria. Tłumaczenie Krzysztof Kocjan. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Fromm, Erich. 1972. Zapomniany język. Tłumaczenie Józef Marzęcki, Warszawa: PIW.
Gadamer, Hans-Georg. 2007. Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłumaczenie Bogdan Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gruppe, Otto. 1906. Griechische Mythologie und Religionsgeschichte. Bd. 2. München: Oskar Beck.
Horkheimer, Max. Adorno, Theodor. W. 2023. Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Tłumaczyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Hume, David. 2001. Badania dotyczące rozumu ludzkiego. Tłumacz Jan Łukasiewicz, Kazimierz Twardowski. Warszawa: De Agostini.
Katechizm Kościoła katolickiego. 2002. Poznań.
Kołakowski, Leszek. 1983. Kant i zagrożenie cywilizcji, tenże, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Londyn: Wszechnica Społeczno-Polityczna.
Kołakowski, Leszek. 2000. Kultura i fetysze. Eseje, Warszawa: PWN.
Kołakowski, Leszek. 2009. O rozumie i innych sprawach. W Leszek Kołakowski. Czy pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania. Kraków: Znak.
Lévi-Strauss, Claude. 2000. Antropologia strukturalna. Tłumaczenie Krzysztof Pomian. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Lévi-Strauss, Claude. 2020. Mit i znaczenie. Tłumaczenie Monika Eccles, Rafał Wiśniewski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Malinowski, Bronisław. 1938. Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji. Tłumaczenie Adam Waligórski, Józef Chałasiński. Warszawa: Wydawnictwo J. Przeworskiego. Lyotard, Jean-Francois. 1998, Nota o uprawomocnieniu. Tłumaczenie Jacek Migasiński. W Bronisław Malinowski, Postmodernizm dla dzieci. Korespondencja 1982–1985. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Marquard, Odo. 1994. Rozstanie z filozofią pierwszych zasad. Tłumaczenie Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
May, Rolo. 1997. Błaganie o mit. Tłumaczenie Beata Moderska, Tadeusz Zysk. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
McGrath, Alister. 2016. Patrząc szerzej. Dialog teologii i nauki. Tłumaczenie Eliza Litak, Poznań: W drodze.
Mitchell, Thomas W. J. 2012. Piśmienność wizualna czy wizualność piśmienna?. Teksty Drugie, nr 1/2.
Ong, Walter J. 1992. Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Tłumaczenie Józef Japola. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Popper, Karl R. 1999. Droga do wiedzy. Domysły i refutacje. Tłumaczenie Stefan Amsterdamski. Warszawa: PWN.
Tillich, Paul. 1990. „Symbol religijny.” Tłumaczenie Maria-Bożenna Fedewicz. W Symbole i symbolika, wybrał i wstępem opatrzył Mirosław Głowiński. Warszawa: Czytelnik.
Welte, Bernhard. 1996. Filozofia religii. Tłumaczenie Grzegorz Sowiński, Kraków: Znak.
Westermann, Claus. 1999. „Die Gliederung der Mythen.” W Mythos im Alten Testament und seiner Umwelt, Hrsg Otto Kaiser. Berlin: Walter de Gruyter.
Whitehead, Alfred North. 1990. „Funkcje symbolizmu.” Tłumaczenie Grażyna Borkowska. W Symbole i symbolika, wybrał i wstępem opatrzył Michał Głowiński. Warszawa: Czytelnik.
Wittgenstein, Ludwig. 2000. Uwagi różne. Tłumaczenie Małgorzata Kowalewska, Warszawa: Wydawnictwo KR.
Wunenburger, Jean-Jacques. 2011. Filozofia obrazów. Tłumaczenie Tomasz Stróżyński. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
© Marek Szulakiewicz 2025

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas de Modification 4.0 International.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Stats
Number of views and downloads: 11
Number of citations: 0