„Czy uważasz, że słusznie jesteś oburzony?” (Jon 4,4). O możliwym powodzie buntu Jonasza wobec miłosierdzia Boga
DOI :
https://doi.org/10.12775/BPTh.2020.022Mots-clés
Księga Jonasza, miłosierdzie, obraz Boga, miłość do wrogów, luka narracyjnaRésumé
Autor artykułu analizując narrację Księgi Jonasza dochodzi do wniosku, że głównym jej przesłaniem nie jest – tak jak chce wielu badaczy –ani uniwersalizm zbawczy, ani misyjne powołanie Izraela. Cała narracja koncentruje się na konflikcie między Jonaszem a Bogiem, którego podstawa dotyczy odpowiedzi na pytanie o relację między sprawiedliwością i miłosierdziem Boga. Miłosierdzie Boga okazane Niniwie jest powodem buntu Jonasza. Nie chodzi jednak wcale o Boże przebaczenie, którego adresatami są poganie. Takie miłosierdzie jest akceptowalne dla Jonasza (ocalenie przez Boga pogańskich marynarzy ze sztormu, które prowadzi ich do nawrócenia do jedynego Boga). Niniwa nie jest symbolem świata pogańskiego jako takiego, ale jest symbolem imperializmu, wrogości, prześladowań, agresji wobec ludu Bożego (Iz 10,5-15; Sof 2,13-15; Na). W takim kontekście tym, czego nie potrafi zaakceptować Jonasz i dlatego się buntuje, to fakt okazania miłosierdzia przez Boga największemu wrogowi, prześladowcy Izraela, którego symbolem jest Niniwa. Narracja Księgi Jonasza zmierza do ostatniego pytania (4,10), funkcjonującego w narracji jako „permanentna luka”, która jako taka nie uzyskuje bezpośredniej odpowiedzi. Do odpowiedzi na nie jest zaproszony Jonasz, są zaproszeni czytelnicy, którzy zamiast narratora powinni dopisać koniec tej historii własnym życiem, Jest to zaproszenie do 1) odkrycia prawdy o Bogu, który ukazuje miłosierdzie wszystkim ludziom, w tym także największym prześladowcom i wrogom oraz do 2) okazania miłosierdzia wrogom i prześladowcom. W ten sposób Księga Jonasza ze swoim przesłaniem przybliża się do ewangelicznego wezwania: „Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują, abyście się stali synami Ojca waszego, który jest w niebie, ponieważ On sprawia, że słońce Jego wschodzi nad złymi i dobrymi, i On zsyła deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych” (Mt 5,43-45).
Références
Briks P., Opowieść o dziwnym proroku (Księga Jonasza), w: Księgi historyczne Starego Testamentu. Dziejopisarstwo okresu judaistycznego, Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 3, cz. II, Warszawa 2007, s. 182-205.
Briks P., Księga Jonasza jako element dyskusji nad założeniami reformy państwa izraelskiego w okresie perskim, Scripta Biblica et Orientalia 1 (2009), s. 91-106.
Brzegowy T., Miłosierdzie Boże nie zna granic (Księga Jonasza), w: Wielki świat starotestamentalnych proroków. Od początków profetyzmu do Niewoli Babilońskiej, Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 4, Warszawa 2001, s. 129-152.
Brzegowy T., Prorocy Izraela, cz. II, Academica 19, Tarnów 2003.
Childs B.S., Il libro dell’Esodo. Commentario critico-teologico, Casale Monferrato 1995.
Clements R.E., The Purpose of the Book of Jonah, SVT 28, Leida 1975, s. 16-28.
Crouch W.B., To Question an End, to End a Question: Opening the Closure of the Book of Jonah, JSOT 62 (1994), s. 101-112.
Czerski J., Miłosierdzie w Ewangelii Św. Mateusza. Studium semantyczno-egzegetyczne, Opole 1986.
Freedman D.N. – Lundbomm J.R., chānan, w: Theological Dictionary of the Old Testament, t. 5, Grand Rapids – Cambridge 1986, s. 22-36.
Fretheim T.E., The Message of Jonah, Minneapolis 1977.
Fretheim T.E., The Exaggerated God of Jonah, Word and World 27 (2007) n. 2, s. 125-134.
Horn S.H. – McCarter jr, P.K., Podzielona monarchia, w: Starożytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian, Warszawa 2007, s. 191-296.
Kotecki D., Co ma jeszcze chrześcijanin wspólnego z bożkami? Refleksja biblijno-teologiczna, w: Sentire cum Ecclesia, Fs. S. Grzechowiak, T. Makowski, red. P. Podeszwa, Gniezno 2004, s. 199-221.
Kotecki D., Bałwochwalstwo duchowe w Ewangelii według św. Marka na przykładzie uczonych w Piśmie w Mk 2,1-12, Teologia i Człowiek 3 (2004), s. 39-63.
Kotecki D., „On Bogiem wiernym, a nie zwodniczym” (Pwt 32,4). Refleksja biblijno-teologiczna nad wiernością Boga w Starym Testamencie, CT LXXV (2005) n. 2, s. 13-38.
Malina A., Gli scribi nel Vangelo di Marco. Studio del loro ruolo nella sua narrazione e teologia, Katowice 2002.
Malina A., Znak Jonasza w tradycji i redakcji synoptycznej (Mt 12,38-42; 16,1-4; Łk 11,29-32), Biblica et Patristica Thoruniensia 2 (2009), s. 99-113. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/BPTh.2009.005
Mello A., Il Dio miserciordioso e gli attributi della sua misericordia (Es 34,6-7), PSV 29 (1994), s. 37-50.
Mitch C. – Sri E., Ewangelia według św. Mateusza. Katolicki Komentarz do Pisma Świętego, Poznań 2019.
Pikor W., „Luka” jako strategia narracyjna w Księdze Jonasza, Biblica et Patristica Thoruniensia 2 (2009), s. 13-36. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/BPTh.2009.001
Point Ch., „Ojcze nasz, któryś jest w niebie…”, Communio 19 (1999) n. 2/110, s. 136-141.
Powell M.A., Echoes of Jonah in the New Testament, Word and World 27 (2007), s. 157-164.
Ratzinger J., Nadzieja, Communio 4 (1984) n. 4, s. 3-15.
Romaniuk K., Biblijny traktat o miłosierdziu, Ząbki 1994.
Schökel A.L. - Sicre D.J.L., I Profeti, Roma 1996.
Schreiner J., Teologia Starego Testamentu, Warszawa 1999.
Sicre J.L., Profetismo in Israele. Il Profeta – I Profeti – Il messaggio, Roma 1995.
Sisti A., Misericordia, w: Nuovo Dizionario di Teologia Biblica, a cura di P. Rossano, G.Ravasi, A. Girlanda, Cinisello Balsamo 1988, s. 978-984.
Steffen U., Die Jona-Geschichte: Ihre Auslegung und Darstellung im Judentum, Christentum und Islam, Neukirchen-Vluyn 1994.
Struppe U., Die Bücher Obadja, Jona (NSK 24/1), Stuttgart 1996.
Tułodziecki T., Jonasz wobec pogan, Biblica et Patristica Thoruniensia 2 (2009), s. 37-48. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/BPTh.2009.002
Tułodziecki T., Jonasz jako świadek diaspory asyryjskiej, Biblica et Patristica Thoruniensia 11 (2018) 2, s. 197-207. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/BPTh.2018.010
Virgulin S., Peccato, w: Nuovo Dizionario di Teologia Biblica, a cura di P. Rossano, G.Ravasi, A. Girlanda, Cinisello Balsamo 1988, s. 1122-1140.
Wall R.W., Peter, Son of Jonah: the Conversion of Cornelius in the Context of Canon, JUNT 29(1987), s. 79-90.
Warzecha J., Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.
Zawiszewski E., Księgi prorockie, Pelplin 1998.
Téléchargements
Publié-e
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Stats
Number of views and downloads: 2640
Number of citations: 0