„Uczyńmy człowieka na Nasz obraz i podobieństwo” (Rdz 1,26) w nauczaniu Jana Kasjana na temat modlitwy

Résumé

Jan Kasjan, wielki mistrz życia monastycznego, przedstawiał w swoich pismach osiągnięcie Królestwa Bożego jako główny cel życia monastycznego, które poprzez doskonałą modlitwę daje przedsmak chwały przyszłego życia. Ten punkt widzenia jest podstawowy dla myśli Jana Kasjana, zwłaszcza w odniesieniu do modlitwy, która nie tylko pozwala mnichowi na rozmowę z Bogiem, ale daje też możliwość posmakowania rzeczywistości niebieskich. Odnajdujemy ten podstawowy punkt widzenia w większości pism Jana Kasjana. W jego czasach modlitwa była zasadniczo oparta na tekstach biblijnych, poprawna interpretacja Biblii w znaczący sposób mogła więc pomóc lub przeszkodzić mnichowi w kontemplacji i wzroście duchowym. Jan Kasjan przywołuje przykład błędnej interpretacji fragmentu Rdz 1,26, który odczytany w sposób literalny doprowadził wśród mnichów z pustyni egipskiej do herezji antropomorfizmu, która była jedną z przyczyn schyłku monastycyzmu na początku V wieku. Kasjan pragnie więc jako mistrz duchowy pomóc mnichom we właściwym podejściu do Pisma Świętego, zaznaczając od razu, że prawdziwą wiedzę (theoria) o Piśmie uzyskuje się nie poprzez zdolności intelektualne, ale raczej poprzez życie ascezy i nieustannej modlitwy (meditatio), które poprzez łaskę Bożą pozwalają mnichowi na odkrycie „głębszego znaczenia”.W odniesieniu do wersetu Rdz 1,26 Kasjan nie tylko uznał interpretację antropomorficzną za heretycką, ale podkreślił też, że doskonała modlitwa uwzględnia przejście od obrazu ziemskiego Chrystusa (przed zmartwychwstaniem) do Chrystusa przemienionego i ubóstwionego, którego widzimy już nie ludzkimi oczyma, lecz oczyma serca. Innymi słowy, doskonała modlitwa w celu doświadczenia miłości Boga, która jest miłością między Ojcem i Synem, musi koniecznie odrzucić wszelki obraz Boga. To żywienie się miłością prowadzi nas coraz bliżej do prawdziwego obrazu i podobieństwa Boga.