Historia Herodota i historia Tukidydesa jako dwa archetypy uprawiania historii i przykłady ich wpływu na historiografię biblijną
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2024.026Słowa kluczowe
history, theory of history, archetype, Herodotus, Thucydides, biblical historiographyAbstrakt
W świecie greckim dopiero na początku V wieku przed Chr. możemy mówić o tym, co dziś rozumiemy jako właściwą historiografię antyczną. Niniejszy artykuł składa się z trzech części. W pierwszej części koncentruje się na Herodocie z Halikarnasu, którego można uznać za pierwszego zachodniego historyka. W drugiej części analizowana jest twórczość Tukidydesa z Aten, pierwszego historyka, który wyjaśniał przyczyny zdarzeń, analizował wydarzenia polityczne i oceniał przywódców. Ponadto, podobnie jak dzisiejsi historycy, był rygorystyczny w poszukiwaniu prawdy i odrzucaniu informacji, których nie mógł zweryfikować. Herodot i Tukidydes wymyślili dwa archetypy uprawiania historii, a przynajmniej jej pisania. W trzeciej części artykułu opisano przykłady inspiracji, jakie historiografia biblijna czerpała z dorobku historiografii starożytnej Grecji, wypracowanej przez Herodota z Halikarnasu i Tukidydesa z Aten.
Bibliografia
Amstrong, Karen. 2021. Krótka historia mitu. Warszawa: Aletheia.
Bartnik, Czesław. 1993. „Historiografia”. W Encyklopedia katolicka. T. 6. Graal – Ignorancja. Red. Jan Walkusz, Stanisław Janeczek, Stanisław Wielgus, Stanisław Fita, Jerzy Misiurek, Marian Rusecki, Antoni Stępień, Anzelm Weiss, 968–969. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Baumol, Avi. 2022. Kalendarz żydowski. Prawa, obyczaje i symbolika. Tłum. Justyna Konieczny. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy: Austeria.
Ceglarska, Anna. 2016. „Wpływy orientalne na myśl polityczną starożytnej Grecji.” Miscellanea Historico-Iuridica 15(2): 233–247. DOI: 10.15290/mhi.2016.15.02.15
Colingwood, Robin G. 1946. The Idea of History, New Jork: Oxford University Press.
Cyceron Marek Tuliusz. 1999. O państwie. O prawach. Tłum. Iwona Żółtowska. Kęty: Antyk.
Czerski, Janusz. 2003. Księgi narracyjne Nowego Testamentu. Wprowadzenie historyczno-literackie i teologiczne (Opolska Biblioteka Teologiczna 59). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Eliade, Mircea. 1970. Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. Wybór Marcin Czerwiński. Wstęp Bogdan Moliński. Tłum. Anna Tatarkiewicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Flacelière, Robert 2004. Historia literatury greckiej. Tłum. Piotr Sobczak. Kęty: Wydawnictwo: Antyk.
Gądecki, Stanisław. 1994. „Historiografia w 2 Księdze Machabejskiej.” Ruch Biblijny i Liturgiczny 47(1): 1–17. https://doi.org/10.21906/rbl.720
Goldsworthy, Adrian. 2023. Filip i Aleksander. Królowie i zdobywcy. Tłum. Janusz Szczepański. Poznań: Rebis.
Grabski, Andrzej F. 2006. Dzieje historiografii. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Havelock, Eric A. 1977. „The Preliteracy of the Greeks.” New Literary History 8(3): 369–391.
Herodot. 2020. Dzieje. Przekł. i oprac. Seweryn Hammer. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Kelley, Donald R. 2010. Oblicza historii. Badanie przeszłości od Herodota do Herdera. Tłum. Maciej Tomaszewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Keener, Craig S. 2012. Acts: An Exegetical Commentary: (Introduction and Acts 1:1–2:47, Volume 1 of a Comprehensive Cultural & Contextual Exegesis of the Acts of the Apostles). Grand Rapids: Baker Publishing Group.
Kręcidło, Janusz. 2008. „Dzieje Apostolskie na tle starożytnej historiografii.” Biblica et Patristica Thoruniensia 1: 17–33. https://doi.org/10.12775/BPTh.2008.001
Kurkowska, Marta. 1998. „Archiwa pamięci – oral history.” Historyka. Studia metodologiczne, t. 28: 67–76.
Łoś, Stanisław. 1968. Świat historyków starożytnych. Kraków: Znak.
Marguerat, Daniel. 2002. The First Christian Historian: Writing the 'Acts of the Apostles' (Society for New Testament Studies Monograph Series, Series Number 121). Trans. Ken McKinney, Gregory J. Laughery, Richard Bauckham. Cambridge: Cambridge University Press.
Marshall, Ian Howard. 1989. Luke: Historian and Theologian. Grand Rapids: Academie Books.
McCoy, William J. 1996. In the Shadow of Thucydides. W: Ben Witherington III (ed), History, Literature and Society in the Book of Acts, 3–32. Cambridge: Cambridge University Press.
Najda, Andrzej J. 2011. Historiografia paradygmatyczna w Dziejach Apostolskich (Rozprawy i Studia Biblijne 39). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”.
Nawrot, Janusz. 2012. Kryzys religijny w Judei za Antiocha IV Epifanesa. Teologia historii w 1 Mch 1,1–2,26. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Biblia Tysiąclecia). Opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 20005.
Porter, Stanley E. 1990. „Thucydides 1.22.1 and Speeches in Acts: is there a Thucydidean view?” Novum Testamentum 32(2): 121–142.
Rhodes Eddy, Paul Boyd, Gregory A. 2024. Legendarny Jezus? Argument za historyczną wiarygodnością tradycji synoptycznej. Tłum. Oskar Schreiber. Warszawa: Fundacja Prodoteo.
Sinko, Tadeusz. 1959. Zarys historii literatury greckiej. Literatura archaiczna i klasyczna wiek VII–V p.n.e. włącznie. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sługocka, Katarzyna. 2019. „Aspekt historiograficzny Herodota, Tukidydesa i Plutarcha w chrystologii Dziejów Apostolskich.” Colloquia Theologica Ottoniana 2: 57–84. DOI: 10.18276/cto.2019.2-03
Synowiec, Juliusz S. 2003. Gatunki literackie w Starym Testamencie. Kraków: Wydawnictwo Franciszkanów „Bratni Zew”.
Topolski, Jerzy. 1976. Świat bez historii. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Tukidydes. 2023. Wojna peloponeska. Tłum. i wstęp Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Turasiewicz, Romuald. 2005. Wstęp. W: Herodot, Dzieje. Przekł. Seweryn Hammer. Oprac. Romuald Turasiewicz, V–LXVIII. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Wipszycka, Ewa (red.). 2001. Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Źródłoznawstwo starożytności klasycznej. T. I–II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zamorski, Krzysztof. 2008. Dziwna rzeczywistość. Wprowadzenie do ontologii historii. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
Żarnowski, Janusz. 2011. Historia społeczna. Metodologia – ewolucja – perspektywy (Metamorfozy społeczne, t. 3). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.
Netografia
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Wajda
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 231
Liczba cytowań: 0
