Teologiczny sens jałmużny w Łk 11,41 i 12,33
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2025.017Słowa kluczowe
jałmużna, skarb w niebie, Trzecia Ewangelia, ubodzyAbstrakt
Artykuł eksploruje rolę i znaczenie jałmużn w pierwszej księdze Opus Lucanum, czyli w Ewangelii Łukasza. Co do odnośnego słownictwa Łukaszowego Dwudzieła przewagę mają Dzieje Apostolskie, gdzie słowo greckie eleēmosynē występuje 8 razy (Dz 3,2.3.10; 9,36; 10,2.4.31; 24,17), zaś w Ewangelii – jedynie dwa razy (Łk 11,41 i 12,33). Analiza literacka i egzegetyczna obu stosownych perykop w Trzeciej Ewangelii – o napiętnowaniu faryzeuszów i uczonych w Prawie (Łk 11,37-54) oraz o dobrach trwałych (Łk 12,32-34) - pozwala nadać wnioskom swoiste ukierunkowanie. Jałmużna w nauczaniu Jezusowym zapisanym w Trzeciej Ewangelii spełnia rolę nie tylko dobrego uczynku wymaganego przez postulat miłości bliźniego i imperatyw dzielenia się z potrzebującymi. Okazuje się, że ma także siłę oczyszczania serca dawcy z grzechu oraz zaskarbiania mu królestwo Ojca w niebie.
Bibliografia
Źródła
Biblia Jerozolimska, Poznań: Pallottinum 2006.
Biblia. Stary i Nowy Testament. Najnowszy przekład z języków oryginalnych. Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa św. Pawła, Częstochowa: Edycja św. Pawła 2015 (=Biblia Paulistów).
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich (=Biblia Tysiąclecia – BT V), Poznań: Pallottinum 51999.
Strong = Słownik Stronga
Apokryfy, literatura antyczna i patrystyczna
Didache, W: Starowieyski Marek (red.). 2010. Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna (BOK 10), Kraków: wydawnictwo m, 25–44.
Ewangelia Tomasza (EwTm). W: Starowieyski Marek (red. i tłum.). 2003. Apokryfy Nowego Testamentu, T. 1: Ewangelie apokryficzne; cz. 1: Fragmenty. Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa. Kraków: WAM, 180–202.
2. List św. Klemensa do Koryntian. W: M. Starowieyski (red.). 2010. Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna (BOK 10). Kraków: wydawnictwo m, 88–103.
Kallimach. Hymn IV. Do Delos. W: Kallimach. Dzieła poetyckie, t. I: Hymny i epigramy. 2010. Przeł. Janina Ławińska-Tyszkowska, Agnieszka Kotlińska-Toma. Wrocław: Instytut Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych Uniwersytetu Wrocławskiego.
Opracowania
Anderson Gary A. 2013. Charity. The Place of the Poor in the Biblical Tradition. New Haven&London: Yale University Press.
Berger Klaus. 1977. „Almosen für Israel: Zum Historischen Kontext der Paulinischen Kollekte”, New Testament Studies 23: 180–204.
Bogacz Roman, Mazur Roman (red.). 2017. Nestle-Aland. Nowy Testament grecki i polski (NA28). Poznań: Pallottinum.
Bovon Francois. 2013. Luke 2. A Commentary on the Gospel of Luke 9:51–19:27. Minneapolis: Fortress Press.
Bultmann Rudolf. 1968. History of the Synoptic Tradition. Oxford: Blackwell.
Caird George B. 1987. The Gospel of Saint Luke. Harmondsworth: Penguin Books Ltd.
Chrupcała Lesław D. 2000. Królestwo Boże w trynitarnej wizji Łukasza. Kraków: Fundacja Komisariat Ziemi Świętej.
Degenhardt Hans-Joachim. 1965. Lukas Evangelist der Armen. Stuttgart: Verlag Katholisches Bibelwerk Stuttgart.
Dillon Richard J. 1991. „Ravens, Lilies and the Kingdom of God (Mt 6,25–33 / Lk 12,22–31)”. Catholic Biblical Quarterly 53: 605–625.
Dupont Jacques. 1974. „L’après-mort dans l’œuvre de Luc”. Revue Théologique de Louvain 3/1: 3–21.
Dupont Jacques. 1992. Le beatitudini I–II (I. Il problema letterario. II. La buona novella). Milano: Edizioni Paoline (reprint 11972).
Fausti Silvano. 2006. Wspólnota czyta Ewangelię według św. Łukasza. Częstochowa: Edycja św. Pawła.
Fitzmyer Joseph A. 1985. The Gospel according to Luke X–XXIV (The Anchor Bible 28A). New Haven&London: Yale University Press.
Förster Hans. 2023. „Philologische Uberlegungen zu Lk 11,41 im Kontext (Lk 11,39–41)”, Zeitschrift für die Neutestamentliche Wissenschaft 114/1: 53–64.
Gadenz Pablo T. 2020. Ewangelia według św. Łukasza (Katolicki Komentarz do Pisma Świętego). Poznań: W drodze.
Giambrone Joseph A. 2017. „The One Who Did Mercy“: Sacramental Charity, Creditor Christology, and the Economy of Salvation in Luke’s Gospel (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 2. Reihe 439). Tübingen: Mohr Siebeck.
Gryglewicz Feliks. 1974. Ewangelia wg św. Łukasza. Wstęp, przekład, komentarz. Poznań–Warszawa: Pallottinum.
Hałas Stanisław. 2011. Biblijne słownictwo miłości i miłosierdzia na zderzeniu kultur. Określenia hebrajskie i ich greckie odpowiedniki (Wydział Teologiczny. Studia, XVIII). Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
Harnack Adolf. 1907. Sprüche und Reden Jesu. Die zweite Quelle des Matthäus und Lukas (=Beiträge zur Einleitung in das Neue Testament II). Leipzig: J. C. Hinrichs.
Jeremias Joachim. 1980. Die Sprache des Lukasevangeliums. Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht.
Johnson Luke T. 1991. The Gospel of Luke (Sacra Pagina 3). Collegeville: The Liturgical Press.
Johnson Steven R. 2007. Q 12:33–34. Storing Up Treasures in Heaven. Leuven–Paris–Dudley: Peeters.
Jolliffe Ronald. 2012. Q 11:39a, 42, 39b, 41, 43–44. Woes against the Pharisees. Leuven: Peeters.
Kim Kyoung-Jin. 1998. Stewardship and Almsgiving in Luke’s Theology (Journal for the Study of the New Testament, Supplement Series 155). Sheffield: Sheffield Academic Press.
Kloppenborg John S. 2014. Synoptic Problems. Collected Essays (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 329).Tübingen: Mohr Siebeck.
Kudasiewicz Józef. 2006. Ewangelie synoptyczne dzisiaj. Ząbki: Apostolicum.
Kusz Tomasz. 2021. Ewangelia według świętego Łukasza. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Biblia Impulsy. Nowy Testament, Tom III). Katowice: Wydawnictwo św. Jacka.
Langkammer Hugolin. 2005. Ewangelia według św. Łukasza (Biblia Lubelska). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Langkammer Hugolin. 2014. Komentarz do Ewangelii wg św. Łukasza i Ewangelii wg św. Jana (Komentarz teologiczno-pastoralny do Biblii Tysiąclecia. Nowy Testament 1.2). Poznań: Pallottinum.
Łabuda Piotr. 2007. Śmierć i życie po śmierci wg Ewangelii św. Łukasza (W Kręgu Słowa 2). Tarnów: Biblos.
Maccoby Hyam. 1982. „The Washing of Cups”. Journal for the Study of the New Testament 14: 3–15.
Marshall Ian H. 1978. The Gospel of Luke, (The New International Greek Testament Commentary). Exeter: The Paternoster Press.
Mees Michael. 1974. „Das Sprichwort Mt. 6,21 / Lk 12,34 und seine ausserkanonischen Parallelen”. Augustinianum 14(1): 67–89.
Metzger Bruce M. 1994. A Textual Commentary on the Greek New Testament. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
Meynet Roland. 1998. Czytaliście św. Łukasza? Przewodnik, który prowadzi do spotkania. Kraków: WAM.
Michaels J. Ramsey. 1998. „Almsgiving and the Kingdom Within: Tertullian on Luke 17:21”. Catholic Biblical Quarterly 60: 475–483.
Mickiewicz Franciszek. 2011. Ewangelia według świętego Łukasza. Rozdziały 1–11 (NKB III/1). Częstochowa: Edycja św. Pawła.
Mickiewicz Franciszek. 2012. Ewangelia według świętego Łukasza. Rozdziały 12–24 (NKB III/2). Częstochowa: Edycja św. Pawła.
Mielcarek Krzysztof. 1994. Jezus – Ewangelizator ubogich (Łk 4,16–30). Studium z teologii św. Łukasza. Lublin: AND.
Mineshige Kiyoshi. 2003. Besitzverzicht und Almosen bei Lukas (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 2. Reihe 163). Tübingen: Mohr Siebeck.
Mussner Franz. 1962. „Wann kommt das Reich Gottes? Die Antwort Jesu nach Lk 17,20b–21”. Biblische Zeitschrift 6: 107–111.
Neusner Jacob. 1976. „'First Cleanse the Inside'”. New Testament Studies 22: 486–495.
Paciorek Antoni. 2001. Q – Ewangelia Galilejska. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Percy Ernst. 1953. Die Botschaft Jesu. Lund: C.W.K. Gleerup.
Pesch Rudolf. 1968. „Sei getröst, kleine Herde (Lk 12,32). Exegetische und ekklesiologische Erwägungen”. W: Krise der Kirche – Chance des Glaubens. Die „kleine Herde” heute und morgen, red. Karl Färber. Frankfurt: Knecht Verlag, 85–118.
Pesch Wilhelm. 1960b. „Zur Exegese von Mt 6,19–21 und Lk 12,33–34”. Biblica 41: 356–378.
Pesch Wilhelm. 1960a. „Zur Formgeschichte und Exegese von Lk 12,32”. Biblica 41: 25–40.
Plummer Alfred. 1922. A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to St. Luke. Edinburgh: T. & T. Clark.
Popowski Remigiusz. 2006. Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych. Warszawa: Vocatio.
Romaniuk Kazimierz, Jankowski Augustyn, Stachowiak Lech. 1999. Komentarz Praktyczny do Nowego Testamentu, tom 1. Poznań–Kraków: Pallottinum–Tyniec.
Rossé Gérard. 2016. Il Vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico. Roma: Città Nuova.
Schlosser Jacques. 1980. Le Règne de Dieu dans les dits de Jésus II (Études Bibliques). Paris: Gabalda.
Schmid Josef. 1960. Das Evangelium nach Lukas (Regensburger Neues Testament 3). Regensburg: Verlag Friedrich Pustet.
Schnackenburg Rudolf. 1962. Die sittliche Botschaft des Neuen Testamentes (Handbuch der Moraltheologie, 6). München: Hueber.
Schulz Siegfried. 1972. Q – Die Spruchquelle der Evangelisten. Zürich: Theologischer Verlag Zürich.
Schürmann Heinz. 1986. „Die Redekomposition wider „dieses Geschlecht” und seine Führung in der Redenquelle (vgl. Mt 23,1–39 par Lk 11,37–54). Bestand – Akoluthie – Kompositionsformen”. W: Studien zum Neuen Testament und seiner Umwelt (SNTU A) 11. red. Albert Fuchs. Linz: 33–81.
Steele E. Springs. 1984. „Luke 11:37–54 – A Modified Hellenistic Symposium?” Journal of Biblical Literature 103/3: 379–394.
Strack Hermann L., Billerbeck Paul. 1922–1961. Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch (StrBill), I–VI. München: C. H. Beck.
Wellhausen Julius. 1905. Einleitung in die drei ersten Evangelien. Berlin: G. Reimer.
Wiefel Wolfgang. 1988. Das Evangelium nach Lukas (Theologisches Handkommentar zum Neuen Testament, 3). Berlin: Evangelische Verlagsanstalt.
Wróbel Piotr. 2021. Ubodzy w Dwudziele Łukaszowym. Studium egzegetyczno-teologiczne, Kraków: Scriptum.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Paweł Wróbel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 8
Liczba cytowań: 0
