Anwendung von Folter in Polen-Litauen (Rzeczpospolita) im 16.–18. Jahrhundert
Ein Beitrag zur Rechtsgeschichte
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2025.005Schlagworte
Folter; Gerichtsverfahren; altpolnisches Recht; polnische Adelsrepublik (Rzeczpospolita)Abstract
Die Folter wurde in Polen mehr als zwei Jahrhunderte lang (von Mitte des 16. bis zur 2. Hälfte des 18. Jahrhunderts) angewandt. Sie war ein legales Rechtsmittel im gerichtlichen Verfahren. Es wurden zwei Foltermethoden praktiziert: Das Ausrenken der Gelenke des Angeklagten und das Anbrennen seiner Körperseiten. Die Folter verfolgte das Ziel, das Gerichtsverfahren zu beschleunigen, den Angeklagten unschädlich zu machen und die Gesellschaft abzuschrecken. Die Folter wurde mit dem Gesetz des Parlaments (sejm) von 1776 abgeschafft.
Literaturhinweise
Bibliografia / Bibliografie / Bibliography
Źródła drukowane / Gedruckte Quellen / Printed Sources
Beccaria, Cesare: O przestępstwach i karach wykład. 1772.
Blackstone, William: Prawo kryminalne angielskie, 1. 1786.
Czechowicz, Jakub: Praktyka kryminalna, to jest wzór rozważnego i porządnego spraw kryminalnych sądzenia. 1769.
Filangieri, Gaetano: Nauka prawodawctwa [sic], 1–8. 1791–1793.
Groicki, Bartłomiej: Ten postępek wybran jest z praw cesarskich, który Karolus V cesarz kazał wydać. 1559.
Kitowicz, Jędrzej: Opis obyczajów za panowania Augusta III. 1951.
Koranyi, Karol (Hg.): Groicki, Bartłomiej: Artykuły prawa majdeburskiego. Postępek sądów około karania na gardle. Ustawa płacej u sądów. 1954.
Koranyi, Karol (Hg.): Groicki, Bartłomiej: Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej. 1953.
Montesquieu, Charles-Louis de Secondat: Duch czyli treść praw albo o stosowności którą powinny mieć prawa, 1–2. 1777–1778.
Ohryzko, Jozafat (Hg.): Volumina Legum. 1859–1860.
Ostrowski, Teodor: Prawo cywilne albo szczególne narodu polskiego, 1. 1784.
Stroband, Heinrich (Hg.): Das alte Cölmische Recht. 1584.
Literatura / Literatur / Literature
Borkowska-Bagieńska, Ewa: Zbiór praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego. 1986.
Dargun, Lotar: O źródłach prawa miast polskich w wieku szesnastym, II. O źródłach porządku sądowego spraw miejskich prawa magdeburskiego przez Bartłomieja Groickiego, in: Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, 22. 1887.
Folter, die, in: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, URL: https://www.dwds.de/wb/Folter (21.10.2024)
Głuszak, Marcin: Zbiór rezolucji Rady Nieustającej z lat 1786–1788. 2016.
Janicka, Danuta: Dowody w procesie karnym w świetle trzech rewizji prawa chełmińskiego z XVI wieku, in: Borkowska-Bagieńska, Ewa / Olszewski, Henryk (Hg.): Historia prawa. Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus. 1994, S. 167–183.
Janicka, Danuta: Groicki, Bartolomaeus (um 1534–1605), in: Handwörterbuch zur deutschen Rechtsgeschichte, Lfg. 11. 2010, S. 561–562.
Kaczor, Dariusz: Przestępczość kryminalna i wymiar sprawiedliwości w Gdańsku w XVI–XVIII wieku. 2005.
Kamler, Marcin: Rola tortur w polskim sądownictwie miejskim drugiej połowy XVI i pierwszej połowy XVII wieku, in: Kwartalnik Historyczny, 95/3. 1988, S. 107–125.
Kamler, Marcin: Złoczyńcy. Przestępczość w Koronie w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII wieku (w świetle ksiąg sądowych miejskich). 2010.
Klementowski, Marian / Skrętowicz, Edward: Z dziejów zniesienia tortur w Polsce, in: Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne, 9. 1979, S. 363–384.
Koncewicz, Łukasz: Nowy słownik podręczny łacińsko-polski, [um 1952].
Koranyi, Karol: O postępowych tradycjach w polskim piśmiennictwie karnym, in: Państwo i Prawo, 7/3. 1952, S. 541–555.
Koranyi, Karol: Wpływ prawa flandryjskiego na polskie w XVI wieku (Damhouder – Groicki), in: Dąbkowski, Przemysław (Hg.): Pamiętnik Historyczno-Prawny, 4/4. 1927, S. 165–256.
Kus, Józef: Księgi złoczyńców. O przestępcach i wymiarze sprawiedliwości w dawnym Lublinie. 2002.
Kutrzeba, Stanisław: Dawne polskie prawo sądowe w zarysie (I. Prawo karne. II. Postępek sądowy). 1927.
Łaszewski, Ryszard: Wiejskie prawo karne w Polsce XVII i XVIII wieku. 1988.
Lityński, Adam: (Recenzja) Danuta Janicka, Polska myśl prawnokarna XIX–XX wieku: autorzy i ich dzieła. Od szkoły klasycznej do socjologicznej, posłowie J. Lachowski, in: Czasopismo Prawno-Historyczne, 70/2. 2018. S. 428–432.
Lityński, Adam: Z zagadnień reformy prawa karnego w Polsce (1764–1794), in: Lityński, Adam: Od Rzeczypospolitej szlacheckiej do Rzeczypospolitej Ludowej. Studia z dziejów prawa karnego. 2005, S. 9–17.
Maisel, Witold: Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku. 1961.
Maisel, Witold: Tortury w praktyce sądu kryminalnego miasta Poznania w wiekach XVI–XVIII, in: Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, 13/1. 1979, S. 115–125.
Makarewicz, Juliusz: Instygator w dawnym prawie polskim, Lwów 1923, in: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Wydział II Historyczno-Filozoficzny, 1. 1923.
Michalski, Jerzy: Jeszcze o konstytucji Sejmu 1976 roku ‘Konwikcje w sprawach kryminalnych’, in: Kwartalnik Historyczny, 103/3. 1996, S. 89–101.
Mikołajczyk, Marian: Kilka uwag o torturach w prawie ziemskim w Polsce, in: Lityński, Adam (Hg.): Z dziejów sądów i prawa. 1992, S. 55–64.
Mikołajczyk, Marian: O torturach w prawie miast polskich XVI–XVIII wieku, in: Lityński, Adam / Mikołajczyk, Marian (Hg.): Z dziejów prawa. 2005, S. 25–76.
Mikołajczyk, Marian: Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI–XVIII wieku. 2013.
Mikołajczyk, Marian: Z dziejów wymuszania zeznań w Polsce (na podstawie praktyki krakowskiego sądu miejskiego w II połowie XVIII w.), in: Problemy Prawa Karnego, 21. 1995, S. 89–94.
Mikuła, Maciej (Hg.): Księga kryminalna miasta Dobczyc 1699–1737. 2013.
Pilaszek, Małgorzata: Procesy o czary w Polsce w wiekach XV–XVIII. 2008.
Pilaszek, Małgorzata: W poszukiwaniu prawdy. O działalności sądów kryminalnych w Koronie XVI–XVIII w., in: Przegląd Historyczny, 89/3. 1998, S. 361–381.
Rafacz, Józef: Sprawy karne w sądach miejskich w epoce nowożytnej, in: Kwartalnik Historyczny, 47/1. 1933, S. 557–575.
Rosenblatt, Józef: Czarownica powołana. Przyczynek do historii spraw przeciw czarownicom w Polsce. 1883.
Rozenkranz, Edwin: Inquisitio corporalis w praktyce gdańskich sądów miejskich do 1776 r., in: Rocznik Gdański, 39/1. 1979, S. 179–188.
Salmonowicz, Stanisław: Franciszek Minocki (1731–1784) jako pisarz prawa karnego, in: Miscellanea iuridica złożone w darze Karolowi Koranyiemu w czterdziestolecie pracy naukowej. 1961, S. 121–146.
Salmonowicz, Stanisław: Procesy o czary w Polsce. Próba rozważań modelowych, in: Bałtruszajtys, Grażyna (Hg.): Prawo wczoraj i dziś. Studia dedykowane profesor Katarzynie Sójce-Zielińskiej. 2000, S. 303–322.
Szafrański, Wojciech: Kodeks Stanisława Augusta. 2007.
Uruszczak, Wacław: Historia państwa i prawa polskiego 966–1795. 2021.
Uruszczak, Wacław: Korektura prawa z 1532 roku. Studium historycznoprawne, 1. 1990.
Uruszczak, Wacław: The torture in practice of the Wiśnicz Criminal Court in the seventeenth century, in: Humanitarian Traditions of the Polish Criminal Procedure, in: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 648, Prace Prawnicze, 102. 1983, S. 23–28.
Wałęga, Stanisław: O katach, hyclach i oprawcach w dawnym Toruniu, in: Rocznik Toruński, 10. 1975, S. 275–311.
Wijaczka, Jacek: Czarownicom żyć nie odpuścisz. Procesy o czary w Polsce w XVII–XVIII wieku. 2022.
Zaremska, Hanna: Niegodne rzemiosło. Kat w społeczeństwie Polski XIV–XVI w. 1986.
Zdrójkowski, Zbigniew: ‚Praktyka kryminalna’ Jakuba Czechowicza, jej źródła i system na tle rozwoju współczesnego prawa karnego zachodniej Europy. 1949.
Zdrójkowski, Zbigniew: Zarys dziejów prawa chełmińskiego 1233–1862. 1983.
Downloads
The publisher's shop:
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Copyright (c) 2025 Danuta Janicka
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
Die Autoren sind verpflichtet, alle bei der Erstellung des Beitrages beteiligten Autoren zu benennen und (falls zutreffend) die Finanzierungsquellen der Publikation bekanntzugeben, sowie den Beitrag der Forschungsinstitutionen, Verbände und anderen Einrichtungen („financial disclosure“) aufzuführen. Bei Beiträgen, die von zwei oder mehreren Autoren verfasst wurden, sind die Autoren verpflichtet, der Redaktion eine Stellungnahme über den Beitrag einzelner Autoren (einschließlich ihre Zugehörigkeit und Angabe des Autors / Autoren der Konzepte, Annahmen, Methoden etc.) zu übermitteln. Die Hauptverantwortung für den Text trägt der ihn einreichende Autor. Ferner bestätigt der korrespondierende Autor mit der Einreichung, dass alle beteiligten Autoren einer Veröffentlichung zustimmen.
Bitte beachten Sie, dass die Redakteure des Bulletins der Polish Historical Mission das Anti-Plagiat-Programm iThenticate verwenden. Seit 2016 wird jeder Artikel auf Echtheit geprüft. Die Herausgeber erklären, dass aufgedeckte Fälle von wissenschaftlichem Fehlverhalten dokumentiert werden und durch Anzeige bei den entsprechenden Einrichtungen (Arbeitgeber der Autoren, wissenschaftliche Institutionen und Verbände, etc.) der Öffentlichkeit bekanntgegeben werden. Die Erklärung ist ist auch in Form eines Word-Dokuments verfügbar: Eklärung des Autors / der Autoren.
Stats
Number of views and downloads: 52
Number of citations: 0
