Osadnictwo niemieckie i wołoskie na obszarze dawnych powiatów krośnieńskiego i jasielskiego w świetle twórczości ks. Władysława Sarny: przyczynek do badań nad wiedzą historyczną na przełomie XIX i XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2023.07Słowa kluczowe
osadnictwo na prawie niemieckim, osadnictwo niemieckie, osadnictwo na prawie wołoskim, osadnictwo wołoskie, powiat krośnieński, powiat jasielski, Władysław SarnaAbstrakt
W artykule przybliżono postać Władysława Sarny (1858–1929) oraz jego dwie prace poświęcone dawnym powiatom Galicji: Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym (Przemyśl 1898) i Opis powiatu jasielskiego pod względem geograficzno-historycznym (Jasło 1908). Analizie poddano zawarte w obu pracach treści dotyczące uwarunkowań prawnych i etnicznych osadnictwa oraz lokacji na prawach niemieckim i wołoskim. Na podstawie informacji zawartych w Opisach oraz współczesnej literatury opracowano bazę danych dla każdej z opisanych miejscowości z podaniem czasu pojawienia się w źródłach historycznych oraz prawa, na jakim funkcjonowała.
Bibliografia
Bieńkowski W., Sarna Władysław, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków 1994, s. 197–198.
Blajer W., Uwagi o stanie badań nad enklawami średniowiecznego osadnictwa niemieckiego między Wisłoką a Sanem, w: Późne średniowiecze w Karpatach polskich, red. J. Garncarski, Krosno 2007, s. 57–104.
Bujak F., Studya nad osadnictwem Małopolski, Kraków 1905.
Czajkowski J., Dzieje osadnictwa historycznego na Podkarpaciu i jego odzwierciedlenie w grupach etnograficznych, w: Łemkowie w historii i kulturze Karpat, t. 1, red. J. Czajkowski, Rzeszów 1992, s. 27–166.
Dobrowolska M., Procesy osadnicze w dorzeczu Wisłoki i Białej Dunajcowej w tysiącleciu, Kraków 1985.
Dobrowolski K., Migracje wołoskie na ziemiach polskich, Lwów 1930.
Dybek E., Lokacje „in crude radice” w południowej części województwa krakowskiego w latach 1334–1434, „Roczniki Humanistyczne”, 41, 1993, 2, s. 5–82.
Fastnacht A., Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340–1650, Wrocław 1962.
Gawęda S., Rozwój osadnictwa wiejskiego w regionie jasielskim do roku 1370, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, red. J. Garbacik, Kraków 1964, s. 51–67.
Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000.
Kaczmarczyk Z., Kolonizacja niemiecka i kolonizacja na prawie niemieckim, w: Stosunki polsko-niemieckie w historiografii. Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, cz. 1, red. J. Krasuski, G. Labuda, A.W. Walczak, Poznań 1974, s. 218–326.
Kozłowska-Budkowa Z., Szczur S., Dzieje opactwa cysterskiego w Koprzywnicy do końca XIV wieku, „Nasza Przeszłość”, 60, 1980, s. 5–76.
Krasnowolski B., Między Wschodem a Zachodem. Studia nad historią i sztuką pogranicza polsko-łemkowskiego, Toruń 2010.
Kurtyka J., Terytorium żmigrodzkie, w: Kościół – kultura – społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina i in., Warszawa 2000, s. 273–292.
Langer J., Znaczenie kolonizacji wołoskiej w kształtowaniu kultury ludowej północnych i zachodnich Karpat, w: Łemkowie w historii i kulturze Karpat, t. 1, red. J. Czajkowski, Rzeszów 1992, s. 239–248.
Lubaś W., Nazwy miejscowości powiatu jasielskiego, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, red. J. Garbacik, Kraków 1964, s. 571–598.
Marzec A., Łajsce, w: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, cz. 3, s. 807, http://www. slownik.ihpan.edu.pl [dostęp: 19 sierpnia 2023].
Nowak D., Stary Żmigród w średniowieczu, Krosno 2004.
Perzanowski Z., Średniowieczne osadnictwo rejonu Krosna, w: Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 1, red. J. Garbacik, Kraków 1972, s. 59–78.
Perzanowski Z., Średniowieczny Żmigród, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska. Sectio F, Historia”, 45, 1990, s. 277–287.
Piekosiński F., Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej, Kraków 1896.
Piekosiński F., O sądach wyższych prawa niemieckiego w Polsce wieków średnich, Kraków 1884.
Piekosiński F., Rycerstwo polskie wieków średnich, t. 3: Rycerstwo małopolskie w dobie piastowskiej. Zeszyt dodatkowy, Kraków 1902.
Pieradzka K., Na szlakach Łemkowszczyzny, Kraków 1939.
Radziszewska J., Wieś w regionie jasielskim na przełomie XIV i w XV stuleciu, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, red. J. Garbacik, Kraków 1964, s. 91–114.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 4, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1883.
Stadnicki A., O wsiach tak zwanych wołoskich na północnym stoku Karpat, Lwów 1848.
Stadnicki A., O wsiach tak zwanych wołoskich na północnym stoku Karpat, cz. 2: O kniaztwach we wsiach wołoskich z poglądem na wójtostwa we wsiach na magdeburskiem prawie osadzonych, Lwów 1853.
Szady B., Mapa województwa lubelskiego Karola Perthéesa z 1786 roku jako źródło kartograficzne i historyczne, „Biblioteka Polskiego Przeglądu Kartograficznego”, 3, 2012, s. 26–35.
Trajdos T., Początki osadnictwa Wołochów na Rusi Czerwonej, w: Łemkowie w historii i kulturze Karpat, t. 1, red. J. Czajkowski, Rzeszów 1992, s. 199–210.
Tyc T., Początki kolonizacji wiejskiej na prawie niemieckim w Wielkopolsce (1200–1333), Poznań 1924.
Tymieniecki K., Napływ Niemców na ziemie polskie i znaczenie prawa niemieckiego w średnich wiekach w Polsce, „Roczniki Historyczne”, 10, 1934, 2, s. 226–244.
Wyżga M., Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII wieku, Kraków 2019.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 443
Liczba cytowań: 0
