The Specificity of the Technique and Technology of the Byzantine-Ruthenian Paintings of the Jagiellonian Foundation
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2021.005Keywords
mural painting, Jagiellonian frescoes, Byzantine-Ruthenian frescoes, painting technique, mortar, pigments, painting layersAbstract
Due to the technique and technology of manufacturing, Byzantine-Ruthenian frescoes founded by the Jagiellonian dynasty differ from medieval mural paintings preserved on the territory of Poland. They constitute uniform and distinct group of monumental paintings of this period of time, among others, because of the unique painting method belonging to the so called “wet fresco technique”. The differences relate to types of materials and ways of their application but also to the painting structure itself. The lack of technical and technological similarities with medieval monumental murals is mainly attributed to the origin of Eastern artels (teams) whose members used techniques characteristic for the Orthodox Church or recipes unfamiliar for the Latin tradition. The most noticeable difference is in the kind of used mortars which are frequently purely lime, devoid of sand, with an addition of fillers in the form of fibrous plants endowing characteristic features to those plasters. Other typical features are: layered technique of mural built-up the use of undercoat layer (so called rieft) in particular in the background, where they are followed by layers painted with azurite and malachite. It is also worth mentioning, that Ruthenian painters used certain kind of sinopia, engravings and typical pigments. All aforementioned elements of the Ruthenian-Byzantine frescoes have significant impact on their preservation and restoration challenges.
References
Brochwicz, Zbigniew. „Kleje roślinne w polichromiach ściennych i ich identyfikacja. Zagadnienia technologiczne konserwacji malowideł ściennych.” Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków. Seria B 11 (1965) [Zagadnienia technologiczne konserwacji malowideł ściennych: materiały z konferencji w Krakowie w dniach 22–24 października 1964 r., red. Halina Andrzejewska i Piotr Rudniewski]: 79–95.
Gawłowska, Małgorzata. „Lublin, Kaplica Zamkowa pw. Trójcy Świętej. Dokumentacja konserwatorska malowideł ściennych. T. 1, Dokumentacja opisowa i rysunkowa. Ściana południowa nawy.” Dokumentacja konserwatorska, Lublin 1993, Pracownia Konserwacji Malarstwa Muzeum Lubelskiego, sygn. KK/17/93 A.
Grekov, Aleksandr Petrovic. Freski cerkvi Spasa Preobraženija na Kovalevie. Moskva: Iskusstvo, 1987.
Gronek, Agnieszka. Opuszczone dziedzictwo. O malowidłach w cerkwi św. Onufrego w Posadzie Rybotyckiej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
Haldon, John, i Robin Cormack. The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Oxford: Oxford University Press, 2008.
Istudor, Ioan. „The Church of Voronet Monastery. Technical Considerations of the Mural Paintings.” e_conservation 7 (2008): 26–40. Dostęp 15 lutego 2010. http://e-conservationline.com/content/view/37/54
Jabłońska-Szyszko, M., K. Baczko, i B. Świniarska. „Lublin, kaplica zamkowa. Badanie próbek tynków, oznaczenia soli i wilgotności ścian.” Dokumentacja badawcza, Lublin 1981, Pracownia Konserwacji Malarstwa Muzeum Lubelskiego, sygn. KT/43/81.
Jędrzejewska, Sara, Piotr Rudniewski, Andrzej Wawrzeńczak, i Barbara Piątkowska. „Lublin. Badanie próbek tynków, zapraw i cegły pochodzących z kaplicy zamkowej.” Dokumentacja badawcza, Warszawa 1973, Pracownia Konserwacji Malarstwa Muzeum Lubelskiego, sygn. KT/43/81.
Klimek, Beata. „Dokumentacja badań historycznych zapraw z kaplicy Trójcy Świętej na zamku w Lublinie.” W 600 lat fresków w kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, technologia, sztuka, konserwacja, red. Jolanta Żuk-Orysiak i Andrzej Frejlich, 251–298. Lublin: Muzeum Narodowe, 2021.
Koss, Irena. „Badanie próbki zaprawy pochodzącej z malowidła bizantyjskiego z kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu.” Dokumentacja badawcza, Kraków 1999, archiwum własne autorki, fotokopia.
Kozieł, Stanisław. „Badania archeologiczne w kaplicy Świętokrzyskiej w latach 1970–1976.” W Studia do dziejów Wawelu, t. 4, red. Jerzy Szablowski i Adam Bochnak, 441–459. Kraków: Ministerstwo Kultury i Sztuki / Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, 1978.
Łepkowski, Józef. „Odkrycie i restauracja malowideł ściennych w Krakowie.” Architekt 12, z. 1 (1911): 1–6.
Mamoń, Agata. „Dziennik prac konserwatorskich 1998–2000. Kaplica Świętokrzyska na Wawelu.” Kraków 1998–2000, archiwum własne autorki.
Mamoń, Agata. „Malowidła bizantyńsko-ruskie w kaplicy Świętokrzyskiej katedry wawelskiej. Budowa technologiczna, stan zachowania i postępowanie konserwatorskie na podstawie prac prowadzonych w latach 1998–2001.” Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki 14, nr 1–2 (2003): 74–85.
Mamoń, Agata. „Problemy rekonstrukcji i aranżacji malowideł ściennych w kaplicy Mariackiej przy katedrze wawelskiej.” Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki 20, nr 1–4 (2009): 74–81.
Mamoń, Agata. „Specyfika konserwacji i rozwiązań estetycznych malowideł bizantyńsko-ruskich. Wnioski z prac przy freskach fundacji Jagiellonów.” Rozprawa doktorska, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, 2019.
Mamoń, Agata. „Wybrane problemy konserwacji malowideł bizantyńsko-ruskich kaplic Mariackiej i Świętokrzyskiej w katedrze na Wawelu.” W 600 lat fresków w Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, technologia, sztuka, konserwacja, red. Jolanta Żuk-Orysiak i Andrzej Frejlich, 239–252. Lublin: Muzeum Narodowe, 2021.
Mamoń, Agata, i Władysław Zalewski. „Kaplica Świętokrzyska w katedrze wawelskiej.” Renowacje 3 (2000): 66–71.
Marxen-Wolska, Ewa. „Odkrycie malowideł ściennych w kościele parafialnym w Ostrzeszowie i zastosowanie polioctanu winylu do ich konserwacji.” Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 5 (1973): 165–188.
[NN] „Sprawozdanie z prac badawczo-odkrywkowych na ścianie wschodniej nawy głównej kolegiaty wiślickiej.” Dokumentacja konserwatorska, Kraków 1972, Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa oddział w Krakowie, sygn. K-506.
Orkisz, Maria, i Jadwiga Styrna. „Wiślica – kolegiata. Dokumentacja konserwatorska.” Dokumentacja konserwatorska, Kraków 1974, Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa oddział w Krakowie, sygn. 507–K.
Płuska, Ireneusz, Leszek Polanowski, Maria Rogóż, Maria Smorąg-Różycka, Urszula Stępień, Katarzyna Sułkowska, Marek Walczak, Władysław Zalewski, i Bożena Żbikowska-Sobieraj. „Dokumentacja prac konserwatorskich. Bazylika katedralna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu. Wnętrza części prezbiterialnej. T. I, Prezbiterium – malowidła ścienne. Dokumentacja opisowa.” Dokumentacja konserwatorska, Kraków 2011, archiwum własne autorki, fotokopia.
Ptak, Jan. „Malowidło bizantyjsko-ruskie w kaplicy Świętokrzyskiej katedry wawelskiej. Identyfikacja gatunku włókien w oryginalnej zaprawie.” Dokumentacja badawcza, 1998, archiwum własne autorki, fotokopia.
Rafalska-Łasocha, Alicja, Wiesław Łasocha, Marta Grzesiak, i Roman Dziembaj. „X-ray Powder Diffraction Investigations of Ruthenian-Byzantine Frescoes from the Royal Wawel Cathedral (Poland).” Powder Diffraction 25, nr 3 (2010): 258–263. https://doi.org/10.1154/1.3478748
Rogóż, Maria. „Badania pigmentów i zapraw próbek pobranych z malowideł ściennych w kaplicy Świętokrzyskiej katedry wawelskiej w Krakowie.” Dokumentacja badawcza, Kraków 1997, archiwum własne autorki, fotokopia.
Rogóż, Maria. „Podsumowanie badań pigmentów, spoiw i zapraw próbek pobranych z polichromii ściennej w kaplicy Świętokrzyskiej katedry Wawelskiej w Krakowie.” Dokumentacja badawcza, Kraków [brak daty], archiwum własne autorki, fotokopia.
Rokoszny, Józef. „Średniowieczne freski w katedrze sandomierskiej.” Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce 9, z. 3–4 (1914): 451–474.
Różycka-Bryzek, Anna. „Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu.” W Studia do dziejów Wawelu, t. 3, red. Jerzy Szablowski i Adam Bochnak, 17–287. Kraków: Ministerstwo Kultury i Sztuki / Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, 1968.
Różycka-Bryzek, Anna. Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kaplicy zamku lubelskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
Różycka-Bryzek, Anna. „Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kolegiacie wiślickiej.” Folia Historiae Artium 2 (1965): 47–81.
Różycka-Bryzek, Anna. „Bizantyńsko-ruskie malowidła w Polsce wczesnojagiellońskiej: problem przystosowań na gruncie kultury łacińskiej.” W Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa. T. 2 Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, red. Stanisław Stępień, 307–326. Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, 1994.
Różycka-Bryzek, Anna. „Cykl maryjny we freskach ‘graeco opere’ fundacji Władysława Jagiełły w katedrze sandomierskiej.” Modus. Prace z Historii Sztuki 7 (2006): 33–52.
Różycka-Bryzek, Anna. Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy Zamku Lubelskiego. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
Różycka-Bryzek, Anna. „Malowidła ścienne bizantyńsko-ruskie.” W Malarstwo gotyckie w Polsce, red. Adam S. Labuda i Krystyna Secomska, t. 1, 155–184. Warszawa: DiG, 2004.
Różycka-Bryzek, Anna. „Niezachowane malowidła ‘graeco opere’ z czasów Władysława Jagiełły.” Analecta Cracoviensia 19 (1987): 295–318.
Różycka-Bryzek, Anna. „Obraz Czuwającego Emmanuela w malowidłach Kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu.” Modus. Prace z Historii Sztuki 7 (2006): 53–58.
Różycka-Bryzek, Anna. „O freskach lubelskich ponownie: uzupełnienia i dopowiedzenia.” W Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, teologia, sztuka, konserwacja. Materiały sesji zorganizowanej w Muzeum Lubelskim 24–26 kwietnia 1997 roku, red. Barbra Paprocka i Jan Sil, 91–104. Lublin: Muzeum Lubelskie, 1999.
Różycka-Bryzek, Anna. „O uwarunkowaniach patronatu Jagiełły nad malarstwem bizantyńsko- ruskim w Polsce.” Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności 44 (2001): 16–22.
Różycka-Bryzek, Anna. „Sztuka w Polsce piastowskiej a Bizancjum i Ruś.” W Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa. T. 2 Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, red. Stanisław Stępień, 295–306. Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy, 1994.
Różycka-Bryzek, Anna. „Zarys historyczny badań nad bizantyńsko-ruskimi malowidłami ściennymi w Polsce.” Biuletyn Historii Sztuki 27 (1965): 291–294.
Rudniewski, Piotr. „Technika malowideł bizantyjsko-ruskich na przykładzie polichromii ściennych w Lublinie i Supraślu.” Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków. Seria B 11 (1965) [Zagadnienia technologiczne konserwacji malowideł ściennych: materiały z konferencji w Krakowie w dniach 22–24 października 1964 r., red. Halina Andrzejewska i Piotr Rudniewski]: 96–102.
Rudniewski, Piotr, i Mieczysław Samborski. „Problemy związane z pracami konserwatorskimi przy kaplicy św. Trójcy na zamku w Lublinie.” Ochrona Zabytków 21, nr 3 (1968): 15–30.
Smorąg-Różycka, Małgorzata. „Bizantyńskie freski w sandomierskiej katedrze: królewski dar na chwałę Bożą czy odblask idei unii horodelskiej?” Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historyczne 141, z. 2 (2014): 235–255. https://doi.org/10.4467/20844069PH.14.012.2740
Smorąg-Różycka, Małgorzata. „Bizantyńskie malowidła króla Władysława II Jagiełły: pytania i dylematy badawcze.” W 600 lat fresków w Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, technologia, sztuka, konserwacja, red. Jolanta Żuk-Orysiak i Andrzej Frejlich, 53–74. Lublin: Muzeum Narodowe, 2021.
Smorąg-Różycka, Małgorzata. „Bizantyńskie malowidła w prezbiterium katedry pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu – odkrycia niespodziewane i doniosłe.” Modus. Prace z Historii Sztuki 12–13 (2013): 53–71.
Smorąg-Różycka, Małgorzata. „Wstęp.” W Dionizjusz z Furny, Hermeneia, czyli objaśnienie sztuki malarskiej, V–XXX. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003.
Sobczyk, Joanna, i Julio M. del Hoyo-Melendez. „Badanie technologiczne oraz strategia ochrony bizantyńsko-ruskich malowideł ściennych kaplicy Trójcy Świętej na zamku w Lublinie.” W 600 lat fresków w kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, technologia, sztuka, konserwacja, red. Jolanta Żuk-Orysiak i Andrzej Frejlich, 239–252. Lublin: Muzeum Narodowe, 2021.
Stawicki, Stanisław. „Techniczne i technologiczne problemy ściennych malowideł bizantyńsko-ruskich w kościele zamkowym w Lublinie.” W Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, teologia, sztuka, konserwacja. Materiały sesji zorganizowanej w Muzeum Lubelskim 24–26 kwietnia 1997 roku, red. Barbara Paprocka i Jan Sil, 115–174. Lublin: Muzeum Lubelskie, 1999.
Stawicki, Stanisław. „Technika ściennych malowideł bizantyjsko-ruskich. Cz. I: Przyrządzanie ciasta wapiennego i zaprawy.” Ochrona Zabytków 23, nr 4 (1970): 267–278.
Stawicki, Stanisław. „Technika ściennych malowideł bizantyjsko-ruskich. Cz. II: Wykonywanie rysunku oraz przygotowywanie farb i sposób ich nakładania.” Ochrona Zabytków 24, nr 1 (1971): 9–3.
Suder, Janina. „Badania technik malowideł ściennych z XIV i XV w. na terenie Małopolski historycznej.” Ochrona Zabytków 15, nr 1 (1962): 34–59.
Šelkova, Elena Nikolaevna. „Technologia stenopisi Dionisiâ (poâs polotenec).” Kraevedčeskij almanach „Kiryllov” 4 (2001). Dostęp 25 marca 2019. http://www.rusarch.ru/shelkova1.html
Tolstoj, Vladimir Pavlovič. „Freski snetogorskego monasteru v Pskove.” Biuletyn Historii Sztuki 25, 1963: 5–21.
Vinner, Aleksej Vladimirovič. Materiali i technika monumentalno-dekorativnoj živopisi. Moskva: Iskusstvo 1953.
Węcławowicz, Tomasz. „Katedra wawelska. Przemiany architektury kaplicy Mariackiej (Batorego). Opracowanie historyczne wykonane w trakcie prac konserwatorskich w latach 2005–2007.” Dokumentacja konserwatorska, Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Kraków 2007, archiwum własne autorki, fotokopia.
Wyrzykowski, Andrzej. Zabytkowe freski w prezbiterium katedry sandomierskiej. Sandomierz: Diecezjalny Zakład Graficzno-Drukarski, 1934 (także: Kronika Diecezji Sandomierskiej 37, nr 10 (1934): 277–287).
XX. „Korespondencja z Krakowa. Odnowienie fresków w kaplicy Śgo Krzyża w katedrze na Wawelu.” Czas 24 (1871): 606–608.
Zalewski, Władysław. „Konserwacja fresków w prezbiterium kolegiaty wiślickiej.” Ochrona Zabytków 21, nr 3 (1968): 45–50.
Zalewski, Władysław. „Problemy konserwacji fresków rusko-bizantyńskich w kolegiacie wiślickiej.” Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków. Seria B 11 (1965) [Zagadnienia technologiczne konserwacji malowideł ściennych: materiały z konferencji w Krakowie w dniach 22–24 października 1964 r., red. Halina Andrzejewska i Piotr Rudniewski]: 298–303.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.
- The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University.
- Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
- The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.
FULL TEXT License Agreement
Stats
Number of views and downloads: 996
Number of citations: 0