Konserwacja oraz technika wykonania dwóch malowanych chorągwi jedwabnych z kolekcji Książąt Czartoryskich.

Abstrakt

Artykuł omawia prace konserwatorskie oraz technikę wykonania dwóch jedwabnych dwustronnie malowanych chorągwi ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie: szesnastowiecznej chorągwi województwa poznańskiego lub mazowieckiego, nr inw. MNK-XIV-882, oraz osiemnastowiecznej chorągwi gwardii Stanisława Poniatowskiego Króla Polskiego, nr inw. MNK-XIV-883. Chorągwie trafiły do kolekcji książąt Czartoryskich na początku XIX wieku i były eksponowane w Świątyni Sybilli w Puławach, a następnie w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Wybór odpowiednich metod i środków konserwacji chorągwi był trudny, zważywszy na wysoki stopień degradacji jedwabiu, dużą liczbę luźnych fragmentów tkanin oraz wielowarstwową budowę technologiczną obiektów. Problem stanowiły także warstwy wtórne w postaci błon kolagenowych naklejonych przy użyciu kleju skrobiowego na powierzchnię chorągwi podczas historycznej konserwacji. W celu ich skutecznego usunięcia zastosowano skalpel parowy oraz kompresy z żelu Gellan Gum. Natomiast do czasowego zabezpieczania warstwy malarskiej wykorzystano tkaninę syntetyczną Cerex, naklejoną przy użyciu żywicy akrylowej Acrylharz P-550. Żywica ta została także zastosowana do napylania jedwabnej krepeliny, która posłużyła do połączenia osobnych fragmentów tkanin. W celu określenia techniki wykonania chorągwi do badań pobrano próbki proszkowe, które poddano analizie z wykorzystaniem metody fluorescencji spektroskopii rentgenowskiej (XRF) oraz spektroskopii w podczerwieni z transformatą Fouriera (FTIR). Przekroje poprzeczne warstw poddano obserwacji w światłach analitycznych przy użyciu mikroskopu optycznego oraz przeprowadzono badania z wykorzystaniem skaningowego mikroskopu elektronowego z analizą rentgenowską z dyspersją energii (SEM-EDS).