Innowatorki edukacji: Jak kobiety badaczki wykorzystują technologie w rewolucjonizowaniu nauczania – od pionierek XX wieku po współczesne naukowczynie UMK
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2025.012Słowa kluczowe
badaczki, technologie, innowacje, nauki społeczneAbstrakt
W niniejszym artykule omówiono kluczową rolę kobiet badaczek w rozwoju edukacji wspomaganej technologią. Tekst rozpoczyna się od ukazania znaczenia tej problematyki, podkreślając wkład kobiet nauki XX i XXI wieku, które mimo licznych barier społecznych i instytucjonalnych tworzyły fundamenty nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych i technologicznych. W dalszej części przedstawiono sylwetki wybranych badaczek z ostatniego stulecia, których prace znacząco wpłynęły na rozumienie procesów uczenia się i nauczania w kontekście technologicznym. W kontekście jubileuszu 80-lecia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika szczególną uwagę poświęcono osiągnięciom współczesnych naukowczyń z tejże uczelni, których badania i innowacje technologiczne zmieniają oblicze dzisiejszej edukacji. Dorobek tych badaczek zyskuje szczególne znaczenie jako element budujący tożsamość akademicką uczelni oraz wspierający kształtowanie jej polityki pamięci instytucjonalnej. Pokazując ciągłość innowacyjnych działań naukowych i dydaktycznych, ich praca stanowi ważne ogniwo w narracji o rozwoju Uniwersytetu Mikołaja Kopernika jako nowoczesnego ośrodka akademickiego, otwartego na zmiany i wyzwania współczesności. Artykuł wskazuje na nieoceniony wkład kobiet w rozwój nowoczesnej dydaktyki oraz podkreśla znaczenie ich pracy dla przyszłości edukacji w erze cyfrowej.
Bibliografia
Badaczki toruńskiej pedagogiki, https://www.pedagogika.umk.pl/torunskie-pedagozki/opis-projektu/wykaz-torunskich-badaczek/elzbieta-zawacka-2/elzbieta-zawacka/zyciorys-elzbiety-zawackiej/ (dostęp: 31.03.2025).
Bainbridge, S., Wark, N., red. The Encyclopedia of Female Pioneers of Online Learning. New York–London: Routledge Academic Press, 2023. https://doi.org/10.4324/9781003275329.
Borowicz, R., Kostyło, H., Szulakiewicz, W., red. Elżbieta Zawacka „Zo” – portret akademicki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
Cooper, I., Melve, I., Tomlinson, G. Internet Web Replication and Caching Taxonomy. RFC 3040. https://datatracker.ietf.org/doc/html/rfc3040 (dostęp: 31.03.2025).
EIC Rising Innovators. European Prize for Women Innovators. https://eic.ec.europa.eu/eic-prizes/european-prize-women-innovators-powered-eic-eit_en (dostęp: 31.03.2025).
European Commission, Directorate-General for Research and Innovation. SHE FIGURES 2024. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2025. https://doi.org/10.2777/592260.
European Prize for Women Innovators. European Prize for Women Innovators. https://eic.ec.europa.eu/eic-prizes/european-prize-women-innovators-powered-eic-eit_en (dostęp: 31.03.2025).
Europejska Rada ds. Innowacji. EIC Women Leadership Programme. https://eic.ec.europa.eu/eic-funding-opportunities/bas/eic-women-leadership-programme_en (dostęp: 31.03.2025).
Exley, C., Kessler, J. „The gender gap in self-promotion” (No. w26345; p. w26345). National Bureau of Economic Research, 2019. https://doi.org/10.3386/w26345.
Fainholc, B. “Cultural Studies and Education”. W: Selected Topics in Cultural Studies, red. J. R. Naumov. New York: Nova Science Publishers, 2019a.
Fainholc, B. Distance and Flexible Education Applying ICT for an Innovative and Open Learning. Nova Science Publishers, 2011.
Fainholc, B. “Distance Education in Latin America”. W: Handbook of Distance Education, red. M. G. Moore, W. C. Diehl. New York: Routledge, 2019b.
Frąckowiak, A., Półturzycki, J., Solarczyk-Szwec, H., red. Elżbieta Zawacka. Pisma pedagogiczne. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, 2009. Fundacja Edukacyjna Perspektywy. Women’s Leadership 2021. Technology,
Business, Science. https://womenintech.perspektywy.org/womens-leadership-2021/ (dostęp: 31.03.2025).
Guillén, L., Mayo, M., & Karelaia, N. 2017. “Appearing self-confident and getting credit for it: Why it may be easier for men than women to gain influence at work”. Human Resource Management 57(4): 839–854. https://doi.org/10.1002/hrm.21857.
Hamerlińska, A. Laryngektomowani: jakość życia. Toruń: Jagielloński Instytut Wydawniczy, 2023.
Hamerlińska, A. Olfactor: an invention for olfactory stimulation. Toruń: Jagielloński Instytut Wydawniczy, 2023.
Hiltz, S. R. Online communities: a case study of the office of the future. Norwood, NJ: Ablex Publishing, 1984.
Hiltz, S. R., Turoff, M. The network nation: human communication via computer. Cambridge, MA: MIT Press, 1993.
Kerr, E. B., Hiltz, S. R. Computer-Mediated Communication Systems: Status and Evaluation. New York: Academic Press, 1982.
Kwiatkowska, W. „Kobiety a technologie. Badaczki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu same o sobie”. W: Niewidzialne kobiety Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, red. A. Derra, A. M. Kola, W. Piasek, 209–225. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2020.
L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki. Program stypendialny L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki. https://www.lorealdlakobietinauki.pl/ (dostęp: 31.03.2025).
Laurel, B. Computers as Theatre. Reading: Addison-Wesley, 1991.
Lincoln, A. E., Pincus, S., Koster, J. B., Leboy, P. S. (2012). “The Matilda effect in science: Awards and prizes in the US, 1990s and 2000s”. Social Studies of Science, 42(2), 307–320.
Lindeman, M. I. H., Durik, A. M., & Dooley, M. 2019. “Women and self-promotion: A test of three theories”. Psychological Reports 122(1): 219–230. https://doi.org/10.1177/0033294118755096.
Mochetti, K. 2019. “The Impact of Women in Computer Science History: A Post-War American History”. Transversal: International Journal for the Historiography of Science 6: 65–88.
Murray, J. H. Hamlet on the Holodeck: The Future of Narrative in Cyberspace. Cambridge: The MIT Press, 1997.
Perspektywy Women in Tech Summit. Perspektywy Women in Tech Summit 2025. https://womenintechsummit.pl/ (dostęp: 31.03.2025).
Perspektywy. AlphaLab. https://perspektywy.org/scholarships/alphalab/ (dostęp: 31.03.2025).
Road-STEAMer. Developing a STEAM Roadmap for Science Education in Horizon Europe. https://www.road-steamer.eu/ (dostęp: 31.03.2025).
Rossiter, M. W. 1993. “The Matilda Effect in Science”. Social Studies of Science 23(2): 325–342. https://doi.org/10.1177/030631293023002004.
Schmidt, H., Bainbridge, S., Wark, N. 2021. “Mitigating the Matilda Effect on Starr Roxanne Hiltz: A Superlative Early Online Learning Researcher”. International Women Online Journal of Distance Education 10(2): 1–13.
She Figures 2024. https://projects.research-and-innovation.ec.europa.eu/en/ knowledge-publications-tools-and-data/interactive-reports/she-figures-2024 (dostęp: 24.03.2025).
Siemieniecka, D. Edukacja a nowe technologie w kulturze, informacji i komunikacji. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
Siemieniecka, D. Metoda projektów w budowie i realizacji systemu kształcenia studentów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Siemieniecka-Gogolin, D. Postawa i zdolności twórcze nauczycieli a styl użytkowania elektronicznych mediów. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2005.
Skarbińska, A. Multimedia w Logo Komeniuszu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
Skarbińska, A. Snapgrafx w praktyce nauczycielskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2020.
Solomon, C. Computer Environments for Children: A Reflection on Theories of Learning and Education. Cambridge: The MIT Press, 1986.
Solomon, C., Minsky, M., Harvey, B. LogoWorks: Challenging Programs in Logo. Cambridge: The MIT Press, 1985.
Stachowiak, B. Socjalizacja studentów do społeczeństwa informacyjnego na przykładzie Litwy, Niemiec, Polski, Republiki Czeskiej i Ukrainy. Studium porównawcze. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Stachowiak, B. Technologie informacyjno-komunikacyjne w funkcjonowaniu uczelni wyższych. Wybrane konteksty. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Stachowiak, B. 2013. „E-czytelnictwo studentów. Wybrane konteksty”. E -mentor 48(1): 27–31.
Stachowiak, B. 2014. „The presence of Polish academics on social networking websites for academics. Using the example of employees of Nicolaus Copernicus University”. Universal Journal of Educational Research 2(1): 64–68.
Turkle, S. Alone Together. Why We Expect More from Technology and Less from Each Other. New York: Basic Books, 2011.
Turkle, S. Reclaiming conversation. The power of talk in a digital age. New York: Penguin Press, 2015.
Turkle, S. The Second Self: Computers and the Human Spirit. Cambridge: MIT Press, 2005.
Wilcox, J. Sharing the Burden: Women in Cryptology during World War II. Fort
George G. Meade, Md.: Center for Cryptologic History, National Security Agency, 1998.
Wiśniewska-Drewniak, M. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek – raport z badania terenowego, 2018.
Women in Science. UNESCO – Women in Science Statistics.: https://uis.unesco.org/en/topic/women-science (dostęp: 31.03.2025).
Women in Tech Camp. Women in Tech Camp. https://womenintechcamp.pl/ (dostęp: 31.03.2025).
Zawacka, E. 1995. Kształcenie zdalne. Toruń: Druk-Tor, nakładem autorki.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 73
Liczba cytowań: 0