Umiarkowanie jako cel wychowania – o zapoznanej cnocie z perspektywy pedagogicznej

Abstrakt

Analizy podjęte w artykule mają na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie jest znaczenie cnoty umiarkowania z perspektywy rozwoju jednostki, a w związku z tym, jaka jest wartość owej cnoty jako celu wychowania. Badania przeprowadzono metodą hermeneutyczną. Przedmiotem analizy było ujęcie umiarkowania zaproponowane przez Tomasza z Akwinu i współczesnych neotomistów. Horyzont poznawczy stanowiła refleksja nad teleologią wychowania. W punkcie pierwszym przedstawiono dyskusję nad celami wychowania. Punkt drugi zawiera charakterystykę cnoty umiarkowania jako warunku działania dobrego moralnie. W punkcie trzecim omówiono uwarunkowania cnoty umiarkowania związane z jakością rozumowania i pożądań rozumnych (woli). W ostatnim punkcie autor wraca do pytania głównego i stara się wykazać, jakie jest znaczenie umiarkowania dla rozumnych i moralnie dobrych działań. Należy podkreślić, że umiarkowanie nie jest ograniczaniem doświadczenia przyjemności, ale polega na rozumnym korzystaniu z przyjemności w celu realizacji dobrych celów. W niektórych przypadkach unikanie przyjemności może być złe. W innych sytuacjach dobro moralne może być zrealizowane tylko wówczas, gdy jednostka zrezygnuje z przyjemności. Analizy prowadzą również do wniosku, że we współczesnej pedagogice znaczenie wychowania do umiarkowania nie jest rozumiane.