Węgielnym szlakiem pod opieką Skarbka – analiza strukturalna górniczych górnośląskich legend

Abstrakt

Legendy jako pewien zasób kulturowy mogą zawierać informacje o wybranej grupie społecznej dotyczące jej funkcjonowania. W trakcie analizy treści i struktury mogą występować elementy imaginarium społecznego dotyczące aspektów własnego pochodzenia, tożsamości, struktury normatywnej, relacji z innymi. Z uwagi na to legendy mogą być interesującym źródłem wiedzy dla nauczycieli zajmujących się edukacją regionalną oraz międzykulturową, ponieważ przedstawiają to, co głęboko zakorzenione w społeczeństwie.
W niniejszym artykule przedstawiono wyniki analizy strukturalnej górniczych legend górnośląskich, której celem jest wydobycie komponentów wspólnych pojawiających się w treści czterech różnych legend zawierających postać Skarbka. Zakłada się, że postacie występujące w legendach wzorowano na pewnym wzorze cech, który przypuszczalnie może oddawać aprobowany
archetyp wzorowego mieszkańca Górnego Śląska. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano metodę analizy strukturalnej zgodnie z myślą Claude’a Lévi-Straussa. Na podstawie wyników analizy podjęto próbę opisania aprobowanych cech charakteru archetypu Górnoślązaka oraz zidentyfikowano opozycyjne do nich, nieakceptowalne cechy. Legendy są niezwykle cennym źródłem wiedzy dotyczącej regionalizmu. W myśl edukacji międzykulturowej, odnoszącej się do poznawania tego, co własne, aby zrozumieć to, co inne, legendy mogą zawierać cenne wskazówki do poszukiwania i opracowywania matryc kompetencyjnych, charakterologicznych i innych związanych z kulturąregionalną.