Różnice w funkcjonowaniu archiwów i bibliotek
Raport z badania samouczków dostępnych dla użytkowników w przestrzeni WWW
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2024.001Słowa kluczowe
samouczki archiwalne online, kształcenie użytkowników archiwówAbstrakt
Pierwsza wizyta użytkownika w archiwum (o ile w ogóle nastąpi) odbywa się po zdobyciu doświadczeń bibliotecznych, np. w okresie edukacji szkolnej. Zatem funkcjonowanie archiwów może być porównywane do funkcjonowania bibliotek, w końcu w świadomości społecznej jedna, jak i druga instytucja zajmują się gromadzeniem nośników informacji… Badaniu przeprowadzonemu w latach 2022 i 2023 poddano zasoby wirtualne w języku polskim i angielskim. Wykorzystano metody jakościowe (teoria ugruntowana, action research, analiza danych zastanych i analiza porównawcza) oraz ilościowe (metoda statystyczna), a jego etapy przedstawiają się następująco: wyszukiwanie informacji relewantnych do wprowadzonych instrukcji wyszukiwawczych w wyszukiwarce ogólnej Google; analiza statystyczna i porównawcza danych zastanych; analiza odnalezionych danych zastanych dotycząca różnic w funkcjonowaniu archiwów i bibliotek. Skupiono się na wskazaniu, które instytucje i w jaki sposób charakteryzują różnice dotyczące misji, pracowników, charakterystyki zbiorów, ich struktury, wyszukiwania i dostępności. Przeprowadzono analizę dla każdej kategorii osobno, następnie całościową. Cel badania ma charakter praktyczny. Zebrane dane mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania polskich samouczków użytkowników archiwów.
Bibliografia
Aldred Tania, Gordon Burr, i Eun Park. „Crossing a Librarian with a Historian: The Image of Reel Archivists”. Archivaria 66 (2008): 57–93.
ArchivesHub. „What are Archives? from Using Archives: A Guide for the Inexperienced”. Dostęp 20. 11. 2022. https://archiveshub.jisc.ac.uk/guides/whatarearchives/#library.
The Arna Bontemps African American Museum. „The differences between libraries and museums”. Udostępniono 28. 07. 2023. https://www.arnabontempsmuseum.com/the-differences-between-libraries-and-museums/.
Bailey-Ross, Claire. Online User Research Literature Review. UK Gallery, Library, Archive and Museum (GLAM) Digital Collections. 2021. https://pure.port.ac.uk/ws/portalfiles/portal/50657522/Online_User_Research_Literature_Review_PDF.pdf.
Bednarowska, Zofia. „Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych”, Marketing i Rynek 7 (2015): 18–26.
Barrett, Creighton. „LibGuides: Guide to Archival Research: Differences between Archives and Libraries”. Dalhousie University. Dostęp 20. 11. 2022. https://dal.ca.libguides.com/c.php?g=257178&p=1718238.
Canada Library and Archives. „Who We Are and What We Have”, 6. 08. 2022. https://library-archives.canada.ca/eng/collection/basics/Pages/who-we-are.aspx#a3.
Candela, Gustavo , Nele Gabriëls, i Sally Chambers, „A checklist to publish collections as data in GLAM institutions”, Global Knowledge, Memory and Communication (2023). https://strathprints.strath.ac.uk/87439/1/Candela-etal-GKMC-2023-A-checklist-to- publish-collections-as-data-in-GLAM-institutions.pdf.
Chat GBT. „Czym różnią się archiwa i biblioteki”. Udostępniono 16. 06. 2024. https://chatgpt.com/c/c66737cc-c751-4c1e-abc9-d45f8acfd1ab.
Chen, Chih‐Ming, i Chia‐Chi Chen. „Problem‐based learning supported by digital archives: Case study of Taiwan Libraries' History Digital Library”. The Electronic Library 28, No. 1 (2010): 5–28.
Chorążyczewski, Waldemar. Zachęta do archiwistyki, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2022.
Cołbecka, Monika. „Are we family? On the scientific connections between archivists and bibliologists, and information scientists”. Folia Historica Cracoviensia 29, nr 1 (2023): 5–23.
Cołbecka Monika. „Jak przygotowywani są użytkownicy do wizyty w archiwum – analiza porównawcza stron internetowych wybranych archiwów na świecie”. Archiwa-Kancelarie-Zbiory 11(13) (2020): 45–72.
Cołbecka, Monika. „Oferta archiwów w Internecie w zakresie kształcenia użytkowników”. W Popularyzacja nauk historycznych – teoria i praktyka. Zbiór studiów, zredagowali Dominika Gołaszewska-Rusinowska, Małgorzata Mielewska i Tomasz Sińczak, 65–80. Toruń: Instytut Promocji Historii Sp. z o.o., 2018.
Compare the Difference Between Similar Terms. „Difference Between Library and Archive”, 13. 05. 2011. https://www.differencebetween.com/difference-between-library-and-vs-archive/.
Diffzy.com. „Difference Between Library and Archive”. Udostępniono 20. 11. 2022. https://www.diffzy.com/article/difference-between-library-and-archive-102.
Dunley, Richard, Jo Pugh. „Do Archive Catalogues Make History?: Exploring Interactions between Historians and Archives”. Twentieth Century British History 32, No. 2 (2021): 581–607.
Eppard Philip B. „Libraries and Archives: Differences and Convergences”. Pakistan Journal of Information Management & Libraries 18, No. 1 (2016): i–ii.
Europeana. „Odkryj cyfrowe dziedzictwo kulturowe Europy”. Udostępniono 15. 06. 2024. https://www.europeana.eu/pl.
Fazlagić, Jan. „Rozwój sztucznej inteligencji jako wyzwanie dla systemu edukacji”. W Sztuczna inteligencja (AI) jako megatrend kształtujący edukację. Jak przygotowywać się na szanse i wyzwania społeczno-gospodarcze związane ze sztuczną inteligencją? zredagował Jan Fazlagić, 25–37. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych, 2022.
The Fictional World of Archives, Art Galleries & Museums. „The Fictional World of Archives, Art Galleries & Museums”. Udostępniono 15.06.2024. https://fictionalarchives.blogspot.com/.
Hejnosz, Wojciech. „Kilka uwag o archiwistach i bibliotekarzach”, Archeion 15 (1937–1938): 65–74.
The History Trust. „Differences Between Archives, Libraries, and Museums”, 15. 03. 2023. https://web.archive.org/web/20230315100457/https://historytrust.org/differences-between-archives-libraries-and-museums/.
Huang, Tiyang, Liwen Sun. „Qinfang Zhou, Archival literacy framework for the public: A Delphi and analytical hierarchy process study”. Library & Information Science Research 45, No. 2 (2023). https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0740818823000129, 2023-04-01.
International GLAM Labs Community. „International GLAM Labs Community”. Udostępniono 15. 06. 2024. https://glamlabs.io/.
„Jako korzystamy z Internetu? 2022”. Warszawa; Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, 2023. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5497/5/13/1/jak_korzystamy_z_internetu_2022__00b.pdf.
Kamiński, Marcin. „Statystyki wyszukiwarki Google, które musisz znać”. TopOnline, 5. 01. 2022. https://toponline.pl/blog/statystyki-wyszukiwarki-google-ktore-musisz-znac.
King’s College Cambridge. „1. What Are Archives?”. Udostępniono 20. 11. 2022. https://www.kings.cam.ac.uk/archive-centre/introduction-to-archives/a/1.
IFAR. „Archiwa i archiwiści w literaturze i filmie”. Udostępniono 22. 09. 2010. http://www.ifar.pl/index.php?topic=1668.0.
IFLA. „Libraries and archives enrich the lives of individuals and societies”. 2011. https://www.ifla.org/wp-content/uploads/2019/05/assets/hq/topics/exceptions-limitations/documents/Libraries%20and%20Arc_flyer_Nov11.pdf.
Jensen, Helle Strandgaard. „Digital Archival Literacy for (All) Historians”. Media History 27, No. 2 (2021): 251–65.
Librowski, Stanisław. „Archiwa, biblioteki i muzea kościelne. Podobieństwa i różnice. Próba rozgraniczenia”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 16 (1938): 5–18. https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/6543.
LIS Treasure of Knowledge. Difference between library, museum and archive. 2020. https://www.youtube.com/watch?v=hZ6nw9-DvAw.
Lourens, Lunette. „Differences between archival, library and museum material”. eGGSA Branch Genealogical Society of South Africa, 28. 05. 2020. https://web.archive.org/web/20230603150946/https://www.eggsa.org/index.php/en/contents/articles/467-differences-between-archival,-library-and-museum-material.
Magier, Dariusz. „Archiwa, studenci i Internet, czyli archiwistyka i archiwa widziane przez monitor PC. Raport z badań”. Archiwista Polski 19, nr 4 (2014): 71–9.
Mahey, Mahendra, Aisha Al-Abdulla, Sarah Ames, i in. Open a GLAM Lab. Doha: Book Sprint, 2019. https://glamlabs.pubpub.org/.
Marsh, Diana E. „Research-Driven Approaches to Improving Archival Discovery”. IASSIST Quarterly 43, No 2 (2019): 1–9.
Marsh, Daina E., Selena Andre, Travis Wagner, i Joshua A. Bell. „Attitudes and uses of archival materials among science-based anthropologists. Archival Science 23, No. 3(2023): 355–379.
Martínez Cardama, Sara, i Ana R. Pacios. „National archives’ priorities: an international overview”. Archival Science 22, No. 1 (2022), 1–42.
Maryville University Online. „Archivist vs. Librarian: Which Career Path Is for You?”, 11. 08. 2020. https://online.maryville.edu/blog/archivist-vs-librarian/.
McKenzie, Long. L, „The Delicate Art of Portraying Your Archivist: A Textual Analysis of Mass Media Portrayals of Archives, Archivists, and Archival Materials in the Twenty-First Century”. Praca magisterska, University of North Carolina at Chapel Hill, 2020. https://cdr.lib.unc.edu/concern/masters_papers/h702qc55r.
Morris, Sammie, Lawrence Mykytiuk i Sharon Weiner. „Archival Literacy for History Students: Identifying Faculty Expectations of Archival Research Skills.” The American Archivist 77, No. 2 (2014): 394–424.
Morris, Sammie L. „An Introduction to Archives for Librarians”, Libraries Research Publications 103 (2009). https://docs.lib.purdue.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1123&context=lib_research.
Museum Of African American History And Culture. „What Is The Difference Between Library And Archives And Museum?”. Udostępniono 28. 07. 2023. https://www.arnabontempsmuseum.com/the-differences-between-libraries-and-museums/.
Nairaland Forum. „What's The Difference Between A Library And An Archive?”. Udostępniono 10. 06. 2018. https://www.nairaland.com/4553115/whats-difference-library-archive.
nationalarchives.gov.mt. „AtoM”, 20. 11. 2022. https://web.archive.org/web/20221111100842/https://nationalarchives.gov.mt/en/Pages/AtoM.aspx.
National Archives [US]. „Archives and Records Management Resources”, 15. 08. 2016. https://www.archives.gov/research/alic/reference/archives-resources/questions-about-archives.html.
The National Archives. „What Are Archives?” The National Archives. Udostępniono 20. 11. 2022. https://www.nationalarchives.gov.uk/help-with-your-research/start-here/what-are-archives/.
The National Archives Malta. „What we do”. Udostępniono 23. 11. 2023. https://nationalarchives.gov.mt/en/what-we-do/.
New York University NYU. „The Museum-Library-Archive” Udostępniono 28. 07. 2023. https://www.miap.hosting.nyu.edu/program/04spring/chin-libraries.html.
Niedźwiedzka, Magdalena. „Badanie wizerunku archiwów polskich – sonda uliczna”. W Public relations w archiwach. Zbiór studiów, zredagowała Marlena, Jabłońska, 169–72. Poznań: Stowarzyszenie Archiwistów
Ogden, Jessica, i Emily Maemura, „‘Go fish’: Conceptualising the challenges of engaging national web archives for digital research”. International Journal of Digital Humanities 2, No. 1 (2021): 43–63.
Oliver, Amanda, i Anne Daniel. „The Identity Complex: The Portrayal of Archivists in Film”. Archival Issues 37 (2015): 50.
Pediaa.Com. „What Is the Difference Between Archive and Library”, 5. 04. 2021. https://pediaa.com/what-is-the-difference-between-archive-and-library/.
Pickard, Alison Jane. Research methods in information. Londyn: Facet Publishing, 2013.
Pitol, Scott P. „Evaluating How Well an Archival Website Allows a Researcher to Prepare for an On-Site Visit”. American Archivist 82, No. 1 (2019): 137–52.
Quora. „What Is the Difference between a Library and an Archive?”. Udostępniono 28. 07. 2023. https://www.quora.com/What-is-the-difference-between-a-library-and-an-archive.
Rasmussen, Casper Hvenegaard. „Is digitalization the only driver of convergence? Theorizing relations between libraries, archives, and museums”. Journal of Documentation 75, No. 6 (2019): 1258–73.
Relicura. What's the Difference?: Libraries, Archives & Museums (LAMs). 2018. https://www.youtube.com/watch?v=hPvZKJoEZH4.
Rydén, Reine. „National archives, national memory? How national archives describe themselves and their mission”. Archival Science 23, No. 3 (2023): 297–326.
Sapa, Remigiusz. „Reinterpretacja koncepcji użytkownika usług informacyjnych”. W Nauka o informacji w okresie zmian. Innowacyjne usługi informacyjne, zredagowali Barbara Sosińska-Kalata, Piotr Tafiłowski i Zuzanna Wiorogórska, 17–26. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2018.
Society of American Archivists. „What Are Archives and How Do They Differ from Libraries?”. Udostępniono 20. 10. 2022 i 23. 10. 2023. https://www2.archivists.org/usingarchives/whatarearchives.
Statista. „Market share of leading desktop search engines worldwide from January 2015 to January 2024”. Udostępniono 12. 02. 2024. https://www.statista.com/statistics/216573/worldwide-market-share-of-search-engines/.
Strand, Karla. „Research Guides: Women’s History Research in Archives: Libraries vs. Archives”. University of Wisconsin-Madison. Udostępniono 20. 11. 2022 i 23. 10. 2023. https://researchguides.library.wisc.edu/womenshistoryinarchives/libraries-archives.
Szukaj w Archiwach. „Strona Główna – Szukaj w Archiwach.” Udostępniono 18. 03. 2024. https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/strona_glowna.
Ściąga. „Archiwum Biblioteka Muzeum”. Udostępniono 20. 11. 2022. https://sciaga.pl/tekst/39791-40-archiwum_biblioteka_muzeum.Statistica.
Yakel, Elizabeth. „Information literacy for primary sources: Creating a new paradigm for archival researcher education”. OCLC Systems & Services: International Digital Library Perspectives 20, No. 2 (2004): 61–4.
University of Colorado Boulder Libraries. „Research Guides: Introduction to Archival Research: How are archives different than libraries?”. Udostępniono 20. 11. 2022. https://libguides.colorado.edu/c.php?g=1154758&p=8428084.
University of South Australia Library. „Archives versus libraries – the differences”. Udostępniono 28. 07.2023. https://guides.library.unisa.edu.au/ArchivalResearch/DoingArchivalResearch.
University of Toronto Scarborough Library. „What are Archives?”. Udostępniono 28. 07. 2023. https://utsc.library.utoronto.ca/what-are-archives.
Vilar, Polona, i Alenka Šauperl. „Archival Literacy Different Users, Different Information Needs, Behaviour and Skills”, Communications in Computer and Information Science 492 (2014): 149–59.
WikiDiff. „Library vs Archive – What's the difference?”, 2. 10. 2015. https://wikidiff.com/library/archive.
Yakel, Elisabeth. „Information Literacy for Primary Sources: Creating a New Paradigm for Archival Researcher Education”. OCLC Systems & Services: International Digital Library Perspectives 20, No. 2 (2004): 61–4.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Monika Cołbecka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 206
Liczba cytowań: 0
