The Others from Across the Sea — Eastern Europeans and Eastern Europe in Modern Norwegian Literature

Abstrakt

THE OTHERS FROM ACROSS THE SEA — EASTERN EUROPEANS AND EASTERN EUROPE IN MODERN NORWEGIAN LITERATURE

The aim of this article is to present how images of Eastern Europe and Eastern Europeans are constructed in modern Norwegian prose. The theoretical framework of the text is based upon Larry Wolff’s Inventing Eastern Europe and Edward W. Said’s Orientalism. It can be argued that the European “West” still defines the “East” as an opposition to what it constitutes itself, even though the Iron Curtain, represented by the Berlin Wall, came down in the year 1989. Larry Wolff argues that the concept of the Iron Curtain is much older than the curtain itself (which, according to Winston Churchill, divided Europe in 1946), and that is why it still determines people’s understanding of Europe as two opposing spaces. Eastern Europe can be therefore perceived as “the Orient” in the sense Said defines this term. This has not changed even in 2004, when many Central European countries joined the European Union, and the political map of the continent was redefined. The article gives a brief summary of the situation of Eastern European minorities in Norway and moves on to the analysis of how these minorities are represented in literature. Six literary works (crime fiction written by Jørn Lier Horst and Gard Sveen, novels by Lars Saabye Christensen, Nina Lykke and Anne B. Ragde and a short story by Mikkel Vika), all published in the years 2004–2017, are analyzed with regards to how images of the space that is Eastern Europe and the people coming from this space are constructed in each book. The article argues that the abovementioned images are built on dichotomic concepts such as modernity-backwardness, wealth-poverty or rationality-irrationality. Finally, the text attempts to present an answer to the question if, why and how the images of Eastern Europeans might change, evolve and transform in Norwegian literature in the future.

 

INNI ZZA MORZA — EUROPA WSCHODNIA I JEJ MIESZKAŃCY WE WSPÓŁCZESNEJ LITERATURZE NORWESKIEJ

Celem niniejszego tekstu jest ukazanie sposobu, w jaki Europa Wschodnia i jej mieszkańcy obrazowani są w najnowszej norweskiej prozie. Teoretycznym punktem wyjścia rozważań jest praca Larry’ego Wolffa Inventing Eastern Europe oraz klasyczny tekst Edwarda W. Saida Orientalizm. Można wysunąć tezę, że europejski „Zachód” nadal definiuje „Wschód” jako swoje własne przeciwieństwo pomimo tego, iż Żelazna Kurtyna, reprezentowana przez Mur Berliński, fizycznie upadła w roku 1989. Larry Wolff wysuwa w swojej książkę teorię, iż koncepcja Żelaznej Kurtyny jest dużo starsza niż ona sama (tj. niż metaforyczna kurtyna, która, wg. słów Winstona Churchilla, zapadła nad Europą w roku 1946) i że dlatego też koncepcja ta nadal dyktuje sposób myślenia o Europie jako kontynencie składającym się z dwóch przestrzeni istniejących w opozycji do siebie. Europa Wschodnia może być zatem postrzegana jako coś w rodzaju „Orientu”, tak, jak zdefiniował ten termin Said. Nie zmienił tego nawet rok 2004, kiedy Unia Europejska poszerzyła się o szereg krajów Europy Centralnej, a polityczna mapa kontynentu uległa redefinicji. Artykuł przedstawia pokrótce sytuację wschodnioeuropejskich mniejszości w Norwegii, przechodząc następnie do analizy tego, jak mniejszości te obrazowane są w najnowszej norweskiej literaturze. Analizie zostaje poddanych sześć tekstów literackich opublikowanych w latach 2004–2017 (kryminały Jørna Liera Horsta i Garda Sveena, powieści Larsa Saabye Christensena, Niny Lykke i Anne B. Ragde oraz opowiadanie Mikkela Viki). Badanie dotyczy tego, jak w wybranych tekstach zostaje ukazana sama przestrzeń Europy Wschodniej oraz jak obrazowani są ludzie z tej przestrzeni pochodzący. Zostaje wysunięta teza, iż literackie obrazy oparte są na parach przeciwstawnych pojęć takich jak nowoczesność-zacofanie, bogactwo-ubóstwo czy racjonalność-irracjonalność. W artykule zostaje również podjęta próba odpowiedzi na pytanie, czy oraz ewentualnie jak i dlaczego obrazowanie Europy Wschodniej i pochodzących z tego rejonu świata ludzi w norweskiej literaturze może z czasem ulec zmianie.