Vivat, Crescat, Floreat: Greetings Sent to Vilnius University on Its Reopening in 1919

Abstract

Artykuł poświęcony jest analizie unikatowego źródła pisanego i wizualnego – listów gratulacyjnych wysłanych przez różne osoby i organizacje, z okazji ponownego otwarcia w 1919 r. Uniwersytetu Wileńskiego. Analiza ikonograficzna została przeprowadzona poprzez klasyfikację tych narracji wizualnych do trzech kategorii. Pierwsza kategoria to heraldyczna narracja wizualna. Analiza pokazuje, że narracja heraldyczna jest najbardziej czytelna, a głównymi symbolami heraldycznymi są herby Polski i Litwy. Druga kategoria to profesjonalne narracje wizualne.  Ta grupa przykładów jest szczególnie interesująca, ponieważ mówi o tożsamości zawodowej, a także odzwierciedla stopień, w jakim ponowne otwarcie uniwersytetu znalazło oddźwięk w społeczeństwie. Trzecia kategoria – lokalna narracja wizualna obejmuje wizerunki najważniejszych symboli Wilna, cieszące się dużą rozpoznawalnością zarówno wśród społeczności polskiej, jak i litewskiej. W artykule wskazane zostały główne tematy, do których odwołali się nadawcy listów, a które można zawrzeć w kilku kategoriach: 1) Opór, wyzwolenie i zmartwychwstanie narodu i jego kultury; 2) Ochrona Kresów; 3) Uniwersytet jako ostoja cywilizacji zachodniej; 4) Boża sprawiedliwość; 5) Uniwersytet jako instytucja wielonarodowa, wieloetniczny charakter Wilna i samego Uniwersytetu. Autorzy gratulacji skupiali się na wyzwoleniu i na aspekcie minionej niewoli. Pamięć historyczna gratulujących i treść pozdrowień jest przesiąknięta wielką historią Polski, choć brakuje jej historycznej szczegółowości i kompleksowości. Wszystkie narracje wzmacniały postrzeganie Wilna jako miasta polskiego. Język listów był nie tylko podniosły, o stylistyce poematów heroicznych, ale często nacechowany poczuciem doznanego poniżenia. Uderzający i naiwny styl artystyczny odzwierciedla osobisty charakter każdego z pozdrawiających, dając rzadką możliwość obserwowania emocjonalnej reakcji na wydarzenie. Co
więcej, pokazuje stopień autentycznego zaangażowania różnych grup i osób.