Dziecko polskie na emigracji w świetle literatury autobiograficznej. Dzieci Adama Mickiewicza i nie tylko

Abstract

Nurt pisarstwa autobiograficznego odwołującego się do przeżyć dziecka zapoczątkowała książka Marii Goreckiej Wspomnienia o Adamie Mickiewiczu opowiedziane najmłodszemu bratu (1875). Jako córka wielkiego poety pokazywała nie tylko obrazy z życia rodzinnego w Paryżu i wyjazdów z ojcem do Szwajcarii i Włoch, ale także informacje o odwiedzinach w ich paryskim mieszkaniu wielu wybitnych Polaków z kręgu Wielkiej Emigracji – Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Domeyki i Fryderyka Chopina. Nie pominęła postaci z tła, zwłaszcza weteranów powstania listopadowego. Najwięcej miejsca poświęciła rodzicom – wielkiemu ojcu, dbającemu o patriotyczne wychowanie dzieci, oraz matce, jego wiernej towarzyszce, której długa choroba i śmierć pogrążyły całą rodzinę w rozpaczy. W tym samym pamiętnym roku 1855 przeżyła także śmierć ojca, który zginął w odległej Turcji, dokąd na czele legionu polskiego wyruszał do walki z Rosją. Cennym uzupełnieniem są Wspomnienia jej brata Władysława, gdyż zarysowują one postać przywódcy diaspory paryskiej, księcia Adama Czartoryskiego, którego był chrześniakiem. W kręgu literatury emigracyjnej, w której bohaterem i narratorem jest dziecko, nie może zabraknąć także wspomnień autobiograficznych z XX w., m.in. Mateusza Tyrmanda i Tomasza Lema.