Cognitive value of a letter to the editor as a source of knowledge on the basis of letters sent to the editors of periodicals for the polish minority in the United States at the turn of the twentieth century
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2021-22.003Keywords
Polish-American press, immigrant journalism (the United States), letters to editor, personal docu-ments, biographical motives in the nineteenth century pressAbstract
The aim of this paper is to highlight the importance of a very specific type of historical documents that is letters to the editors of periodicals for the Polish minority in the United States published at the turn of the twentieth century. The paper does not examine extensively the personal and biographical dimension of such press publications, neither does it elaborate on the ways of interpreting such materials. Its aim is to initiate a discussion about the meaningfulness of employing this type of materials in the interdisciplinary approach to the past. The musings about the cognitive status of such materials focus on their usefulness as a tool in a methodological kit of not only historians, but also scholars representing such disciplines as media studies, linguistics, sociology or psychology. The paper tries to prove that, despite the obvious editorial changes made to such letters, they can be still used for further exploration of migrant (auto)biographies, regardless of the theoretical and methodological lens employed by the researcher. Stories discovered during the study of the nineteenth century Polish-American press deepen the understanding of the experiences and histories of Polish migrants in this part of the world. Furthermore, the presented topic requires further exploration, especially with regards to the development of epistolographic studies due to the character of the analysed material.
References
Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. Rkps 10117. Fragment korespondencji Władysława Platera z 1880 r.
Allport G. W., The use of personal documents in psychological science prepared for the Committee on Appraisal of Research, New York 1942.
Angell R., A Critical Review of the Development of the Personal Documents Method in Sociology, [w:] Social Science Research Council, New York 1945.
Białokur M., Joachima Bartoszewicza komunikacja poprzez podróże. Szkic do biografii z lat 1892–1918, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Lublin 2008.
Blumer H., An appraisal of Thomas and Znaniecki’s „The Polish peasant in Europe and America”, New York 1939.
Brożek A., Listy emigrantów jako źródło w tradycji i współczesności polskich nauk społecznych, [w:] Dziedzictwo Witolda Kuli, red. M. Kula, Warszawa 1990.
–, Wstęp, [w:] Korespondencja z Ameryki w prasie polskiej na Śląsku (1868–1900), wybór i oprac. D. Piątkowska, Wrocław 1980.
Burzliwe lata Polonii amerykańskiej. Wspomnienia i listy misjonarzy jezuickich 1864–1913, oprac. L. Grzebień, Kraków 1983.
Bühler Ch., Bieg życia ludzkiego, przeł. E. Cichy, J. Jarosz, Warszawa 1999.
Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.
–, Psychobiografia naukowa: od metody badawczej do tekstu, [w:] Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź 2016.
Czasopiśmiennictwo ludowe w Królestwie Polskim 1905–1914, oprac. W. Stankiewicz, Warszawa 1957.
Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2020.
–, „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej, „Teksty Drugie” 2003, nr 2–3.
Denzin N. K., Reinterpretacja metody biograficznej w socjologii: znaczenie a metoda w analizie biograficznej, przeł. N. Nowakowska, [w:] Metoda biograficzna w socjologii, red. J. Włodarek, M. Ziółkowski, Warszawa–Poznań 1990.
Duchowni na plebanii i w drodze. Konteksty codzienności i interpretacje historyczne, red. K. Lewalski, A. Łysiak-Łątkowska, Gdańsk 2015.
Duda-Dziewierz K., Wieś małopolska a emigracja amerykańska. Studium wsi Babica powiatu rzeszowskiego, Warszawa–Poznań 1938.
„Dziennik Chicagoski” – 1891, 1897, 1899–1900, 1902–1903.
„Dziennik dla Wszystkich” (Buffalo) – 1911–1912.
„Dziennik Łódzki” – 1891.
„Dziennik Narodowy” (Chicago) – 1908.
Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Wrocław 1976.
Florkowska-Frančić H., Emigracyjna działalność Agatona Gillera po powstaniu styczniowym, Wrocław 1985.
Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język, red. K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, W. Furman, Warszawa 2009.
„Gazeta Górnośląska” (Bytom) – 1880.
Giza-Poleszczuk A., Autobiografia: między symbolem a rzeczywistością, „Kultura i Społeczeństwo” 1990, nr 1 (34).
Gliwicówna M., Drogi emigracji, „Przegląd Socjologiczny” 1936, t. 4.
Gottschalk L., The Historian and the Historical Document, [w:] Social Science Research Council, New York 1942.
„Gwiazdka Cieszyńska” – 1880.
Janion M., Światopogląd polskiego romantyzmu, [w:] Proces historyczny w literaturze i sztuce, red. taż, A. Piorunowa, Warszawa 1967.
Jaroszyńska-Kirchmann A. D., „Everybody Writers”: Readers and Editors and Their Interactions in the Polish-Language Press, 1922–1969, „Journal of American Ethnic History” 2013, nr 1.
–, The Polish Hearst. „Ameryka-Echo” and the public role of the Immigrant Press, Urbana 2015.
Kafka F., Ameryka, Warszawa 1978.
Karczewska A., „Więcej z pługiem niż z piórem przestaję…”. O listach czytelników do redakcji „Gazety Świątecznej” w latach 1881–1914, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918, red. K. Stępnik, Lublin 2008.
„Katolik” (Bytom) – 1890.
Kaźmierska K., O metodzie dokumentów biograficznych, „Kultura i Społeczeństwo” 1990, nr 1 (34).
–, Wprowadzenie, [w:] Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, red. taż, Kraków 2012.
Kiper D., Polscy imigranci w Stanach Zjednoczonych wobec konfliktu zbrojnego na Kubie w 1898 r. w świetle prasy polonijnej, „Studia Historica Gedanensia” 2021, t. 12.
–, „Zgoda” i spór. Z dziejów polskiego pisma w Ameryce (1881–1907), Lublin 2019.
Klawe-Mazurowa M., Metoda Znanieckiego w oczach historyków, „Przegląd Polonijny” 1984, nr 9, z. 4.
Klimaszewski B., Pod znakiem łez i dolara. Polonia amerykańska w zwierciadle literatury polskiej, Kraków 1990.
Kłoskowska A., Kulturologiczna analiza biograficzna, „Kultura i Społeczeństwo” 1985, nr 3.
Korespondencja z Ameryki w prasie polskiej na Śląsku (1868–1900), oprac. A. Brożek, D. Piątkowska, Wrocław 1980.
Kosiński K., Pamiętnikarstwo konkursowe jako źródło historyczne, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2003, nr 6.
Kubis B., Literatura autobiograficzna i jej współczesne aspekty badawcze, [w:] Magia sportu i słowa. Tom studiów dedykowany Bohdanowi Tomaszewskiemu, red. A. Dobrowolska, M. Szczerbiński, G. Wieczorek, Gorzów Wielkopolski 2008.
Kula W., Assorodobraj-Kula N., Kula M., Wstęp, [w:] Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890–1891, do dr. podali, wstępem opatrzyli ciż, Warszawa 1973.
„Kurier Lwowski” – 1902.
„Kurier Polski” (Milwaukee) – 1888, 1900.
„Kurier Polski w Paryżu” – 1886.
Lalak D., Emigracja jako doświadczenie biograficzne – uwagi metodologiczne, [w:] Dom i ojczyzna. Dylematy wielokulturowości, red. D. Lalak, Warszawa 2008.
Łepkowski T., Biografistyka: żywotność, tradycjonalizm, nowoczesność, „Kwartalnik Historyczny” 1975, nr 1.
Łopakiewicz T., Z Lendaku i Maniów. Chłopskie listy z końca XIX wieku, Żarnowiec 1997.
Majewski K., Traitors and True Poles. Narrating a Polish-American Identity, 1880–1939, Athens 2003.
Markowska D., Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana, Warszawa 1976.
Metody i wyniki. Z warsztatu historyka dziejów społeczeństwa polskiego, red. S. Kalabiński, War-szawa 1980.
Mocyk A., Piekło czy raj? Obraz Brazylii w piśmiennictwie polskim w latach 1864–1939, Kraków 2005.
Najder Z., O „Listach z podróży” do Ameryki Henryka Sienkiewicza, „Pamiętnik Literacki” 1955, z. 1.
Nowaczyk O., Pamiętniki żołnierzy uczestniczących w działaniach wojennych jako przykład materiałów uzupełniających wywiady biograficzne, „Forum Socjologiczne” 2016, t. 7.
„Ognisko” (Nowy Jork) – 1889.
„Ogniwo” (Nowy Jork) – 1879, 1881.
Pamiętniki emigrantów. Stany Zjednoczone, t. 2, red. A. Andrzejewski i in., Warszawa 1977.
Piechota M., Jaka Ameryka? Polscy reportażyści dwudziestolecia międzywojennego o Stanach Zjednoczonych, Lublin 2002.
–, List, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.
Pollack M., Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji, Wołowiec 2011.
Portelli A., Co stanowi o odmienności historii mówionej, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 2018 [Wydanie specjalne].
Rostworowski E., Biografia, biogram, historia grup i pokoleń, „Kwartalnik Historyczny” 1973, nr 2.
Rybicka E., Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego, „Teksty Drugie” 2004, nr 4.
Sadlik M., Wstęp, [w:] Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży, M. Sadlik, T. Budrewicz, Kraków 2018.
Sanfilippo M., Las ediciones de autobiografías de emigrantes Italianos, „Migraciones y Exilios 2010”, nr 11.
Sennett R., Upadek człowieka publicznego, Warszawa 2009.
Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937.
Słoniewicz B., O języku amerykańskopolskim z końca XIX w. (na podstawie listów emigranckich), [w:] Z badań nad językiem polskim środowisk emigracyjnych, red. S. Szlifersztejn, Wrocław 1981.
Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Kraków 2006.
Stempowski J., Notatnik niespiesznego przechodnia, t. 1, Warszawa 2012.
Stępnik K., Wojny bałkańskie lat 1912–1913 w prasie polskiej. Korespondencje wojenne i komentarze polityczne, Lublin 2011.
Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin 2016.
Szczepański J., Użytkowanie dokumentów osobistych w psychologii społecznej (szkic informacyj-ny), „Przegląd Socjologiczny” 1948, nr 10.
Szczygłowska T., List do redakcji jako pograniczny gatunek dziennikarski, „Media i Społeczeństwo” 2011, nr 1.
Szejnert M., Wyspa klucz, Kraków 2009.
Szelągowska K., Listy z Ameryki. Z dziejów emigracji norweskiej do Stanów Zjednoczonych w XIX wieku, Białystok 2017.
Szpakowska M., Listy w sprawach osobistych na łamach prasy, „Napis” 2003, seria IX.
„Wielkopolanin” (Poznań) – 1888.
„Zgoda” (Milwaukee/Chicago) – 1884, 1889, 1897, 1904–1905, 1931.
Ziomek K., Obraz masowego wychodźstwa z ziem polskich do Brazylii w latach 1890–1897 na łamach ówczesnej prasy oraz literatury – zarys problematyki, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Społeczne” 2018, nr 4.
Żurko M., Wybrane psychologiczne metody jakościowe stosowane w badaniach nad tekstem pisanym, „Forum Socjologiczne” 2016, nr 7.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 293
Number of citations: 0