O doświadczeniu wewnętrznym i alegoriach wiedzy w twórczości Leo Lipskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2022.012Słowa kluczowe
doświadczenie wewnętrzne, alegoria, potwór, anthropos, kosmosAbstrakt
Celem artykułu jest interpretacja wybranych alegorii wyznaczających moment, w którym podmiot w twórczości Leo Lipskiego pozyskuje wiedzę. Do analizy tych przedstawień będę używał pojęcia doświadczenia wewnętrznego Georges’a Bataille’a oraz alegorii w gnostyckim rozumieniu przedstawionym przez Hansa Jonasa w pracy Religia gnozy. Skupiłem się na dwóch alegoriach wiedzy pojawiających się w Miasteczku i Niespokojnych, które interferują z najważniejszymi ideami gnostyków, czyli mitem anthroposa, pierwszego człowieka, oraz gnostyckim ujęciem bytu ludzkiego na płaszczyźnie mikro- i makrokosmicznej. Dowodzę, że w alegoriach Lipskiego, będących obrazami doświadczeń wewnętrznych, odsłaniają się szczątki dawnej, gnostyckiej wiedzy. Kolejnym wymiarem proponowanego artykułu jest wskazanie, że problem pozyskiwania wiedzy wykraczającej poza ratio i próby jej przyswojenia są jednym z kluczowych, „pedagogicznych” motywów spajających całe dzieło Lipskiego.
Bibliografia
Augustyn św., Państwo Boże, tłum. W. Kubicki, Kęty 2002.
Bachelard G., Poetyka marzenia, tłum. L. Brogowski, Gdańsk 1998.
Bataille G., Doświadczenie wewnętrzne, tłum. O. Hedemann, Warszawa 1998.
Benjamin W., Franz Kafka. Z okazji dziesiątej rocznicy jego śmierci, [w:] tegoż, Konstelacje. Wybór tekstów, tłum. A. Lipszyc, A. Wołkowicz, Kraków 2012.
–, Źródła dramatu żałobnego w Niemczech, tłum. A. Kopacki, Warszawa 2013.
Blumenberg H., Paradygmaty dla metaforologii, tłum. B. Baran, Warszawa 2017.
Derrida J., On Touching-Jean-Luc Nancy, tłum. Ch. Irizarry, Stanford 2005.
Eliade M., Kowale i alchemicy, tłum. A. Leder, Warszawa 2007.
Estetyka czterech żywiołów. Ziemia, woda, ogień powietrze, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2002.
Gosk H., Jesteś sam w swojej drodze. O twórczości Leo Lipskiego, Izabelin 1998.
Heraklit z Efezu, Zdania, tłum. A. Czerniawski, Gdańsk 2005.
Jędrzejewska I., Człowiek, bardziej, człowiek… kobieta. O modelu kobiecości w pisarstwie Leo Lipskiego, „Młoda Humanistyka” 2017, nr 3.
Jonas H., Religia gnozy, tłum. M. Klimowicz, Kraków 1994.
Jung C. G., Archetypy i nieświadomość zbiorowa, tłum. R. Reszke, Warszawa 2011.
–, O zjawisku ducha w sztuce i nauce, tłum. R. Reszke, Warszawa 2011.
–, Psychologia a alchemia, tłum. R. Reszke, Warszawa 2016.
Kirk G., Raven J., Schofield M., Filozofia przedsokratejska. Studium krytyczne z wybranymi tekstami, tłum. J. Lang, Warszawa 1999.
Lipski L., Paryż ze złota, wyb., oprac., posłowie H. Gosk, Izabelin 2002.
–, Powrót, wyb., oprac., wstęp A. Maciejowska, Paryż–Kraków 2015.
Paracelsus, Sztuka ognia. Filozofia hermetyczna, oprac. meryt. E. Obarski, tłum. K. Wójcik, Wrocław 2003.
Paszek P., Aksjologia w doświadczeniu twórczym Leo Lipskiego, [w:] „Ja” w przestrzeniach aksjologicznych: z problematyki podmiotowości w literaturze XIX–XXI wieku, red. P. Paszek, M. Wiszniowska, L. Zwierzyński, Katowice 2017.
Platon, Dialogi, t. 2, tłum. W. Witwicki, Kęty 2021.
Pulkowski R., Trauma i epifania w „Piotrusiu” Leo Lipskiego i „Tłach” Stanisława Czycza, „Teksty Drugie” 2015, nr 6.
Ricoeur P., Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, tłum. E. Bieńkowska i in., wybór i oprac. S. Cichowicz, Warszawa 1985.
Rudolph K., Gnoza. Istota i historia późnoantycznej formacji religijnej, tłum. G. Sowiński, Kraków 2011.
Shakespeare W., Burza. Zimowa opowieść, tłum. S. Barańczak, Poznań 1991.
Sloterdijk P., Globes, tłum. W. Hoban, Los Angeles 2014.
Quispel G., Gnoza, tłum. B. Kita, Warszawa 1988.
Werner M., Wobec nihilizmu. Gombrowicz, Witkacy, Warszawa 2009.
Wierzejska J., Retoryczna interpretacja autobiograficzna. Na przykładzie pisarstwa Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego, Warszawa 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 38
Liczba cytowań: 0