Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Archiwum Emigracji

Semantyka dźwięku w „Piotrusiu” Leo Lipskiego
  • Strona domowa
  • /
  • Semantyka dźwięku w „Piotrusiu” Leo Lipskiego
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. 2022: Zeszyt 30 /
  4. LEO LIPSKI – ARCHIWA, DYSFUNKCJE, JĘZYK

Semantyka dźwięku w „Piotrusiu” Leo Lipskiego

Autor

  • Beata Tarnowska Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0002-5630-560X

DOI:

https://doi.org/10.12775/AE.2022.010

Słowa kluczowe

proza Leo Lipskiego, polska literatura w Izraelu, audiosfera, pejzaż dźwiękowy, obraz Tel Awiwu w literaturze

Abstrakt

Tematem artykułu jest przestrzeń foniczna ukazana w Piotrusiu Leo Lipskiego i będąca przedmiotem słuchowej percepcji tytułowego bohatera-narratora. Jej charakterystyczną cechą jest wzajemne przenikanie się dźwięków pochodzących zarówno ze świata natury, jak i ze świata ludzkiego, w tym także tych, które mają charakter słuchowych halucynacji Piotrusia. Hałas nieodłącznie związany z codzienną aktywnością mieszkańców Tel Awiwu (a sygnalizujący zarówno witalność, jak i przemoc), przeciwstawiony zostaje nocnej ciszy, która staje się tłem dla nawet najlżejszych dźwięków pochodzących ze świata przyrody. Niemniej jednak pejzaż dźwiękowy, ukazany w prozie Lipskiego, nawiązuje do semantyki, która wyraźnie wykracza poza czysto słuchowe doświadczenie. Podczas gdy cisza, przerywana łagodnym szelestem bądź szmerem, łączy się z poczuciem spokoju, intymności oraz piękna natury, przywołany w zakończeniu powieści całkowity brak dźwięków sygnalizuje martwotę, pustkę, nicość i śmierć.

Bibliografia

Ackerman D., Historia naturalna zmysłów, tłum. K. Chmielowa, Warszawa 1994.

Audiosfera miasta, red. R. Losiak, R. Tańczuk, Wrocław 2012.

Azaryahu M., Tel Aviv: Mythography of a City (Space, Place, and Society), New York 2006.

Bernat S., Kierunki kształtowania krajobrazów dźwiękowych, [w:] Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych, Prace komisji krajobrazu kulturowego, t. 11, red. S. Bernat, Lublin 2008.

Brzostek D., Nasłuchiwanie hałasu. Audioantropologia między ekspresją a doświadczeniem, Toruń 2014.

Cieśla-Korytowska M., Szmery i trzaski w „Panu Tadeuszu”, [w:] tejże, Romantyczne przechadzki pograniczem, Kraków 2004.

Cuber M., Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego, Katowice 2011.

Dauksza A., Nosiciel pamięci. Ekonomia afektu Leo Lipskiego, [w:] tejże, Afektywny modernizm. Nowoczesna literatura polska w interpretacji relacyjnej, Warszawa 2017.

Dąbrowska W., Cisza mistyczna. Znaczenie ciszy i milczenia w mistyce buddyjskiej, „Tematy z Szewskiej” 2007, nr 1.

Farkašová E., Fenomen ciszy w kontekście (nie tylko) literackim, tłum. M. Waligórski, „Tekstualia” 2009, nr 4 (19).

Frączysty A., Jak działa pisarz mniejszy? Przypadek Leo Lipskiego, http://malyformat.com/2018/06/jak-dziala-pisarz-mniejszy-przypadek-leo-lipskiego/ (dostęp: 20 listopada 2020).

Golan A., Soundscapes of Urban Development: The Case of Tel Aviv in the 1920s and 1930s. (Report), „Israel Studies” 2009 vol. 14, nr 3.

Gołaszewska M., Estetyka pięciu zmysłów, Warszawa–Kraków 1997.

Gosk H., Jesteś sam w swojej drodze. O twórczości Leo Lipskiego, Izabelin 1998.

Helman A., Young Tel Aviv. A Tale of Two Cities, tłum. H. Watzman, Waltham, Mass 2010.

Jastrzębski B., Cisza współczesnej codzienności, „Tematy z Szewskiej” 2007, nr 1.

Kierzek-Trzeciak P., Audialna terminologia literaturoznawcza, https://sensualnosc.bn.org.pl/ (dostęp: 12 maja 2021).

Kliszcz M., Wołając z dna. O związku ciała i pragnienia w „Piotrusiu” Leo Lipskiego, [w:] Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia, red. M. Dąbrowski i A. Molisak, Warszawa 2006.

Krawczyńska D., Nagie życie Leo Lipskiego (Wstęp), „Teksty Drugie” 2016, nr 6.

Krupiński P., Leo Lipski – Homo Patiens na szlakach literatury, [w:] Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia, red. M. Dąbrowski i A. Molisak, Warszawa 2006.

Lipski L., Jak powstawał „Piotruś”, „Kultura” 1998, nr 9.

–, Paryż ze złota. Teksty rozproszone, wyb. i oprac. H. Gosk, Izabelin 2002.

–, Piotruś, Olsztyn 1995.

Lipszyc A., Część śmierci: bierny frankizm i czarna gnoza w „Piotrusiu” Leo Lipskiego, „Teksty Drugie” 2017, nr 2.

Losiak R., Malowniczość pejzażu dźwiękowego. O pewnym aspekcie estetycznego doświadczenia audiosfery, „Teksty Drugie” 2015, nr 5.

–, O estetyce ciszy, „Tematy z Szewskiej” 2007, nr 1.

–, Słuchanie i wołanie. Przestrzeń w doświadczeniu fonicznym, „Tematy z Szewskiej” 2011, nr 1 (5).

Maciejowska A., Słowo wstępne, [w:] L. Lipski, Powrót, Paryż–Kraków 2015.

Pytko M., „Zrobiłem się na pies”, czyli „Piotruś” Leo Lipskiego w świetle (i mroku) teorii śmiechu Henri Bergsona i Georges’a Bataille’a, „Tekstualia” 2019, t. 4, z. 59.

Rodaway P., Sensuous Geographies: Body, Sense and Place, Routledge, London–New York 1994.

Sadzik P., Zdrobniałe jąkanie. Teologia afatyczna w „Piotrusiu” Leo Lipskiego, „Wielogłos” 2019, nr 2 (40).

Schafer R. M., Muzyka środowiska, tłum. D. Gwizdalanka, „Res Facta” 1982, nr 9.

Symotiuk S., Filozofia i genius loci, Warszawa 1997.

Sznajder M., Lilia pośród cierni, czyli o technikach oddechowych w atmosferze chaosu. O „Piotrusiu” Leo Lipskiego, [w:] Literatura i chaos: szkice o literaturze XX i XXI wieku, red. B. Gutkowska, A. Nęcka, Katowice 2016.

Tenczyńska A., Melosfera i fonosfera jako kategorie badań literackich, https://sensualnosc.bn.org.pl/ (dostęp: 12 maja 2021).

Wierzejska J., Retoryczna interpretacja autobiograficzna: na przykładzie pisarstwa Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego, Warszawa 2012.

Zając A., „Poniedziałek – Ireny”. Fantomowe Kresy Leo Lipskiego, „Narracje o Zagładzie” 2019, nr 5.

Zarębianka Z., Oblicza ciszy w poezji polskiej dwudziestego wieku na wybranych przykładach, „Tekstualia” 2009, nr 3.

Zarych E., Nocna rozmowa – nokturn w muzyce, literaturze i malarstwie romantyzmu, „Teksty Drugie” 2015, nr 5.

Archiwum Emigracji

Pobrania

  • pdf

Opublikowane

2023-01-19

Jak cytować

1.
TARNOWSKA, Beata. Semantyka dźwięku w „Piotrusiu” Leo Lipskiego. Archiwum Emigracji [online]. 19 styczeń 2023, s. 175–195. [udostępniono 24.3.2023]. DOI 10.12775/AE.2022.010.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

2022: Zeszyt 30

Dział

LEO LIPSKI – ARCHIWA, DYSFUNKCJE, JĘZYK

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 49
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

proza Leo Lipskiego, polska literatura w Izraelu, audiosfera, pejzaż dźwiękowy, obraz Tel Awiwu w literaturze
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa