Między krajem rodzinnym i przybranymi ojczyznami. Przypadki Mariana Pankowskiego i Kalmana Segala

Abstrakt

Zestawienie obok siebie losów i karier artystycznych Pankowskiego i Segala to coś więcej niż tylko zwykłe studium dwóch biograficzno-artystycznych przypadków. Losy tych pochodzących z Sanoka pisarzy, których drogi rozeszły się wkrótce po zakończeniu gimnazjalnej edukacji, co prawda świetnie ilustrują dwie „polskie drogi” typowe dla naszej historii najnowszej, jednakże z pewnymi odstępstwami od stereotypów właściwych tradycyjnemu historycznemu myśleniu. Pankowski po pobytach w obozach koncentracyjnych trafił na Zachód i tam pozostał, odżegnując się zarazem od miana emigranta i całe życie biorąc aktywny udział w życiu literackim kraju. Drugi z łagru na Kołymie powrócił do Polski, którą opuścił dopiero po wydarzeniach marcowych, nieprzymuszony, a tylko na znak solidarności ze swoimi żydowskimi rodakami; jego ostatnia dekada życia na obczyźnie była przez to nieustanną dyskusją nad kwestią własnej tożsamości. Obaj pisarze w wymienianej między sobą przez lata korespondencji wędrującej po osi Wschód–Zachód, ale również w swojej publicystyce i wywiadach, wielokrotnie wracali do pytania „kim jestem?”, ujawniając rozterki wynikające z rozdarcia między krajem rodzinnym i przybranymi ojczyznami.