Kilka pytań o definiowanie błędu
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2015.005Słowa kluczowe
semantyka, jednostka języka, definiowanie, błądAbstrakt
Celem badań podjętych w niniejszym artykule jest ustalenie reprezentacji semantycznej wyrażenia "błąd". Zaprezentowane w nim rozważania zorganizowane są wokół kilku pytań, na które należałoby znaleźć odpowiedzi, by sformułowany wyżej cel zrealizować. Pierwsze z nich dotyczy kwestii wyodrębnienia jednostek językowych reprezentujących pojęcie błędu, a także sprawy swoistego braku symetrii w funkcjonowaniu (w tym również w semantyce) wyrażeń "błąd" i "błądzić" / "zbłądzić" ("błądzenie" / "zbłądzenie"). Drugie pytanie wiąże się z przyjmowanym jak się zdaje dość powszechnie rozróżnieniem na błędy w systemie (błędy w zapisie, obliczeniach itp.) i błędy w życiu (błędy polegające na tym, że ktoś zdecydował, że postąpi w określony sposób, np. wyjedzie na staż, zrezygnuje z pracy, weźmie kredyt itp.), które w świetle przyjętych rozstrzygnięć nie wydaje się ani konieczne, ani potrzebne. Trzecie pytanie dotyczy kwestii podstawowych w zgłębianiu znaczenia wyrażeń, czyli ustalenia cech koniecznych, a zarazem wystarczających do tego, by móc powiedzieć o czymś: "to (jest) błąd". Zgodnie z przedstawioną interpretacją, błąd jest rezultatem czyjegoś kontrolowanego, intencjonalnego działania, powodującego negatywne konsekwencje. Gotowość orzekania o czymś, co ktoś zrobił, błędu implikuje istnienie możliwości wyboru określonego działania podejmowanego przez sprawcę błędu. Pytanie czwarte rozwija wprowadzony wcześniej wątek świadomości popełniającego błąd. Uznanie efektu czyjegoś działania za błąd wiąże się z postrzeganiem jego sprawcy jako kogoś, kto może wiedzieć, że to, co robi, może wywołać niekorzystne następstwo. Ostatnie pytanie stanowi w istocie syntezę przyjętych w poprzednich punktach rozwiązań. Jej rezultatem jest propozycja eksplikacji znaczenia rozpatrywanego wyrażenia.
Bibliografia
Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy, z. 8, s. 356–364.
Dobaczewski A., 2003, Etykiety kategoryzacyjne a rzeczywiste własności wyrażeń (na przykładzie polskiego patrzeć), Polonica XXII–XXIII, s. 155–163.
Grodziński E., 1980, Fałsz a błąd, Poradnik Językowy, z. 3, s. 124–129.
[ISJP] Bańko M. (red.), 2000, Inny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Saussure de F., 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, tłum. K. Kasprzyk, wstęp i przypisy K. Polański, wyd. 3, Warszawa.
[SJPSz] Szymczak M. (red.), 1988–1989, Słownik języka polskiego, t. I–III, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
[SWJP] Dunaj B. (red.), 1996, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Wilga.
Wołk M., 2014, Nonsens i zjawiska pokrewne. Studium semantyczne, Olsztyn.
Wołk M., 2015, Błąd a pomyłka. Rozpoznanie semantyczne, Prace Językoznawcze UWM, XVII/4, s. 123–132.
WSJP: www.wsjp.pl
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1256
Liczba cytowań: 0