Jerzy Jedlicki jako historyk XIX stulecia
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2018.01Słowa kluczowe
Jerzy Jedlicki, marksizm, liberalizm, historia społeczna, historia idei, ironia, katastrofizm, optymizm, Marxism, liberalism, social history, history of ideas, irony, catastrophism, optimismAbstrakt
Artykuł podejmuje próbę podsumowania dorobku badawczo-pisarskiego Jerzego Jedlickiego (1930–2018) jako historyka XIX w. Analizie poddane zostały wszystkie książki Jedlickiego, ważniejsze artykuły oraz recenzje, a także zasoby archiwalne z Instytutu Historii PAN, z którym związana była cała jego kariera zawodowa. Zaakcentowano następujące zagadnienia: ewolucja stosunku do marksizmu i – szerzej – determinizmu historycznego; nowatorskie podejście na styku historii społecznej i historii idei; poglądy na miejsce historii pośród nauk społecznych i naturę poznania historycznego; indywidualny styl pisarski Jedlickiego oraz funkcję ironii jako narzędzia interpretacyjnego; wreszcie jego poglądy na społeczne i polityczne konsekwencje głównych nurtów ideowych w Polsce w XIX stuleciu.
The article analyses the legacy of Jerzy Jedlicki (1930–2018) as a historian of the nineteenth century. The analysis covers his books, his main articles and the most characteristic reviews, as well as archival materials from the Institute of History of the Polish Academy of Sciences, where Jedlicki worked for his entire professional career. The following problems are emphasized: the evolution of his attitude to Marxism and historical determinism; his attempts to combine the methods of social history and the history of ideas; his approach to the main challenges of history as a social science and a discipline of the humanities; his individual authorial style and the function of irony as an interpretative tool. And finally, his attitude towards the main ideological currents in the nineteenth-century Poland.
Bibliografia
Kultura polska w l. 1832–1849, w: Historia Polski. Makieta, t. 2, cz. 2, red. S. Kieniewicz, W. Kula, Warszawa 1958, s. 384–418
Uwagi krytyczne o sposobie opracowania dziejów burżuazji polskiej (z powodu pracy Ryszarda Kołodziejczyka), „Kwartalnik Historyczny” 1958, nr 3, s. 770–783
Historia wśród nauk społecznych, „Kwartalnik Historyczny” 1963, nr 4, s. 889–898
Nieudana próba kapitalistycznej industrializacji. Analiza państwowego gospodarstwa przemysłowego w Królestwie Polskim XIX w., Warszawa 1964
Historyk i metoda, „Studia Filozoficzne” 1965, nr 3, s. 131–159
Klejnot i bariery społeczne. Przeobrażenia szlachectwa polskiego w schyłkowym okresie feudalizmu, Warszawa 1968
Ethos walki i ethos pracy, „Więź” 1973, nr 9, s. 3–11
Polskie nurty ideowe lat 1790–1863 wobec cywilizacji zachodu, w: Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, Warszawa 1973, s. 186–231
W sprawie automatycznego krachu feudalizmu, w: Między feudalizmem a kapitalizmem. Studia z dziejów gospodarczych i społecznych. Prace ofiarowane Witoldowi Kuli, Wrocław 1976, s. 233–244
Kwestia nadprodukcji inteligencji w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, w: Inteligencja polska pod zaborami, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1978, s. 226–248
Między humanistyką a nauką. Rozterki amerykańskiej historiografii, „Historyka” 8, 1978, s. 143–151
Czy Polska straciła wiek XIX pod względem nowoczesnej cywilizacji? [głos w dyskusji], „Kwartalnik Historyczny” 1979, nr 1, s. 95–99
Szlachta, w: Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815–1864, red. W. Kula, J. Leskiewiczowa, Warszawa–Wrocław 1979, s. 27–56
Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, Warszawa 1988 (wyd. 2: 2002)
Źle urodzeni czyli o doświadczeniu historycznym. Scripta i podscripta, Warszawa–Londyn 1993
Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000
Błędne koło 1832–1864, Warszawa 2008 (Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918, 2)
Droga do narodowej klęski, Warszawa 2013
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 291
Liczba cytowań: 0