Edycje bajek i baśni Warmii i Mazur (przegląd oraz tendencje)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2020.00030Słowa kluczowe
literatura regionalna, edycje lokalne, tożsamość regionalna, związki polsko-niemieckie, reedycjeAbstrakt
W artykule przedstawiono zagadnienia edytorskie i tekstologiczne związane z wydawaniem autorskich i zbiorowych baśni i bajek opartych na etnograficznych i historycznych źródłach regionu. Przypomniano ważne i podstawowe książki z tej dziedziny, które ukazały się w okresie 1956–1989. Na tym tle omówiono ambitne i wartościowe wydania bajek, baśni, a także legend, podań, opowieści komicznych, ostatniego trzydziestolecia. Opisane tendencje polegają na kontynuacji, multiplikacji i odnawianiu dwudziestowiecznych tradycji edytorstwa tych gatunków literackich. Pojawiły się ich edycje: lokalne, polsko-niemieckie, nacechowane artystycznie, komiksy. Są one włączane w szersze – nie zawsze zbieżne – strategie społeczne, takie jak: budowanie więzi z autochtonami, tworzenie tożsamości regionalnej, utrwalanie dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur jako części Europy. Edycje baśni odgrywają rolę w reaktywacji gwary warmińskiej, mazurskiej, a także języka Prusów.
Bibliografia
Antologia Warmińska, http://aw.mbp.olsztyn.pl/do-czytania.html (dostęp: 16.04.2020).
Antologia Warmińska. Warmia w baśniach, podaniach i legendach, 2011, wybór, oprac. i wstęp T. Brzeska-Smerek, Olsztyn.
Bajki Warmii i Mazur, 1956, red. i wybór H. Koneczna, W. Pomianowska. przygotowanie do druku i przypisy H. Kurowska, przedmowa J. Krzyżanowski, Warszawa.
Bajki warmińsko-mazurskie o diabłach, kłobukach, smątkach i kołbogach, 1989, red. B. Bartel, Warszawa.
Bajki, [1985?], red. T. Willan, Olsztyn.
Baśnie z krainy tysiąca jezior, 1989, wybór i red. J. J. Rojek, Olsztyn.
Brzeska-Smerek T., Literatura Warmii i Mazur dla dzieci i młodzieży. Tradycja i współczesność, http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/3-4_04-ie/lit1.htm (dostęp: 5.04.2020).
Cherkowska E., Z mazurskiego brulionu: Hieronim Skurpski – Honorowy Obywatel Miasta Działdowa, https://www.dzialdowo.pl/dzialdowo-historycznie/z-mazurskiego-brulionu-hieronim-skurpski-honorowy-obywatel-miasta-dzialdowa/ (dostęp: 15.04.2020).
Chojnowski Z., 2011, Od biografii do recepcji. Ernst Wiechert, Konstanty I. Gałczyński, Zbigniew Herbert na Warmii i Mazurach, Olsztyn.
Chojnowski Z., 2014, Stylistyka i autorstwo (przekształcenia tekstowe w piśmiennictwie mazurskim XIX wieku), „Prace Językoznawcze”, nr 3.
Czarci Ostrów. Wielki zbiór podań ludowych z Mazur, 2014, zebrał, przełożył i oprac. J. M. Łapo, Dąbrówno.
Der grosse Schatz masurischer Märchen, Sagen und Legenden. 8 Volksmärchen aus Masuren über Menschen, Dämonen, Götter und andere vergängliche Angelegenheiten geschrieben von Günter Schiwy / Wielki skarbiec mazurskich bajek, legend i podań. 18 ludowych gawęd z mazurskiej krainy o ludziach, demonach, bóstwach oraz innych przemijających sprawach opisanych przez Güntera Schiwy’ego, 2007, tłum. D. Serafin, Olsztyn.
Die Frau mit dem Bernsteinhaar. Masurishe Sagen und Märchen / Kobieta o bursztynowych włosach. Mazurskie legendy i baśnie, 1999, wg Maxa Toeppena na nowo opracował Herbert Somplatzki, tłum. T. Ostojski, rysunku H. Skurpski, wstęp R. Wolski, Olsztyn.
Gątkowski J. N., 1841, Bajki mazurskie: poezje, Wiedeń.
Jek chłop lab'ńdzia za bziołka wzioł = Jak chłop łabędzia za żonę wziął, 2006, scenariusz M. Wakar, rys. J. Gach, tłum. E. Cyfus, Olsztyn.
Kiermasz bajek, 1957, wstęp i posłowie W. Gębik, Warszawa.
Kierz róży. Bajki mazurskie z Działdowszczyzny, 2016, oprac. E. Sotomska, Dąbrówno.
Królowa jezior. Baśnie i legendy Warmii i Mazur, 1988, wybór i red. J. J. Rojek, Olsztyn.
Kwinto I., 1971, Dar królowej róż, Olsztyn.
Kwinto I., 1985, Legenda o Łynie, Warszawa.
Kwinto I., 1976, Pierścień orlicy, Olsztyn.
Kwinto I., 1982, Uśmiechnij się bajko, Olsztyn.
Kwinto I., 1998, Legendy o kwiatach, Lidzbark Warmiński.
Kwinto I., 1999, Bajki sceniczne, Lidzbark Warmiński.
Kwinto I., 2000, W krainie wielkiej baśni, Lidzbark Warmiński.
Kwinto I., 2001, Legendy Warmii i Mazur, Lidzbark Warmiński.
Kwinto I., 2002, Warmińskie legendy o Smętku i kłobukach, Lidzbark Warmiński.
Kwinto I., 2004, Legendy Krainy Tysiąca Jezior, Lidzbark Warmiński.
Ło królu i szurku w czepku łurodzónam = O królu i chłopcu w czepku urodzonym, 2007, scenariusz M. Wakar, rys. J. Gach, tłum. E. Cyfus, Olsztyn.
Małłek K., 1964, Opowieści znad mazurskiego Gangesu, Warszawa.
Müsse A., 1963, Der Kreis Rosenberg: ein westpreussisches Heimatbuch, Halle in Westfalen.
Niesiobędzki W., 2000, Księżniczka z Kesselbergu i inne legendy znad Jezioraka, Iława.
Nowy kiermasz bajek, 1962, wstęp W. Gębik, Warszawa.
O księżniczce Warmii i jej bracie Mazurze. Z Waldemarem Mierzwą rozmawia Anita Romulewicz, 2019, „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”, nr 1–2.
Okęcka-Bromkowa M., 1962, Nad jeziorem bajka śpi, wstęp i posłowie W. Cudowski, Olsztyn.
Okęcka-Bromkowa, 1996, Deszczem wiatr podszył sukmanę, a Maryna Okęcka-Bromkowa to podszywanie spisała! w latach 1958–1996. A dzieci – w wieku 7 do 12 lat ze szkoły w Maltajnach ilustrowały, [m.b.].
Oleksik K., 1959, Czarownica znad Bełdan, Warszawa.
Optacy G., 1958, W Szestnie diabeł matkę daje, „Kalendarz Mazur i Warmii”.
Oracki T., 1995, Jak Mazurowi diabeł matkę dał. Bajki Warmii i Mazur, Gdańsk.
Polska bajka ludowa, https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=269 (dostęp: 5.04.2020). Edycja książkowa: Słownik polskiej bajki ludowej, 2019, red. V. Wróblewska, t. 1–3, Toruń.
Rojek J. J., 1986, Baśń o Kłobuku psotniku, Olsztyn.
Romulewicz A., 2010, Koronkowe ryby na niby, „VariArt”, nr 3.
Saint-Exupéry de A., 2015, Līkuts princis, tulkausenis Pīteris Šātkis, Ēlbings.
Saint-Exupéry de A., 2018, Małi Princ, z céchunkami ôt ûsadnikä, przeł. Psioter ôt Sziatków, wibziór słówków do słownickä Agata Maskulak, Krasnołónkä.
Saint-Exupéry de A., 2018, Mały Princ, ze ôbrozkami ôd autora, przełożōł na ślōnski jynzyk Grzegorz Kulik, [słowniczek języka śląskiego Grzegorz Kulik], [Poznań].
Skónd sia wzióła wyspa Lalka na Łanskam jyziorze = Jak powstała wyspa Lalka na jeziorze Łańskim, 2009, scenariusz M. Wakar, rys. J. Gach tłum. E. Cyfus, Olsztyn.
Skrobiszewska H., 1971, Książki naszych dzieci, czyli o literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa.
Skurpski H., 1994, Zauroczenia, wstęp J. Chłosta, red. tekstów T. Baryła, Olsztyn.
Sotomska E., 2008, O „naszych” bajkach, „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”, nr 3–4, wyd. internetowe: http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/3-4_08-ie/o_bajkach.htm (16.04.2020).
Stępowski T., 1959, Czterej synowie Raka, Warszawa.
Sukertowa-Biedrawina M., 1994, Jak Konopka diabła wypędzał. Bajki mazurskie, zebrał, oprac. i posł. T. Oracki, Olsztyn.
Szatkowski P., 2019, Mazurski Fébel abo mazurská fibla czyli elementarz mowy mazurskiej, wstęp Z. Chojnowski, Ełk.
Toeppen M. P., 1894, Wierzenia mazurskie z dodatkiem, zawierającym klechdy i baśnie Mazurów, przeł. E. Piltzówna, Warszawa.
Toeppen M. P., 2008, Wierzenia mazurskie, przekł. E. Piltzówna, językowo oprac. i uwspółcześnił Tadeusz Ostojski, wstęp: A. Szyfer, W. Ogrodziński; oprac. P. Błażewicz, J. M. Łapo, Dąbrówno.
Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur, 2007, zebrał, przełożył i oprac. J. M. Łapo, Dąbrówno.
Tressenberg J., 2000, Mazurskie opowieści, Pozezdrze.
Tressenberg J., 2005, Mazurskie opowieści, wyd. 2, rozsz., Gołdap.
W cieniu Zamkowej Góry. Zbiór podań ludowych z Mazur Wschodnich, 2006, zebrał, przełożył i oprac. J. M. Łapo, Dąbrówno.
Wesele ptasząt. Piosnka mazurska, 2013, oprac. Z. Chojnowski, Olsztyn.
Wiechert E., 1983, Baśnie, wybór i przekł. T. Ostojski, Olsztyn.
Wróblewska V., 2002, Regionalna baśń literacka Warmii i Mazur, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska”, LVII, z. 354.
Zientara-Malewska M., 1970, Baśnie znad Łyny, Warszawa.
Zientara-Malewska M., 1955, Legendy dwóch rzek, Warszawa.
Zientara-Malewska M., 2008, O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach, wybór, oprac. i wstęp J. Chłosta, Olsztyn.
Zwierzyniec mazurski. Bajki, 2016, wybrał, oprac. i wstęp Z. Chojnowski, Dąbrówno.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2084
Liczba cytowań: 0
