Cyfrowe edycje literackie i naukowe jako element cyfrowej humanistyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2020.0001Słowa kluczowe
humanistyka cyfrowa, media cyfrowe, narzędzia cyfrowe, krytyka tekstu, edytorstwo naukowe, cyfrowe edycje krytyczneAbstrakt
Współcześnie w środowisku uniwersyteckim dominują dwa rozumienia humanistyki cyfrowej: 1) badanie szeroko rozumianych tekstów kultury przy wykorzystaniu potencjału mediów cyfrowych, 2) korzystanie z narzędzi cyfrowych do analizy i eksploracji danych, w tym tekstów wytworzonych cyfrowo albo wtórnie zdygitalizowanych. W obu wypadkach materiałem badawczym są zatem teksty w postaci cyfrowej, które muszą spełniać określone warunki jakościowe i ilościowe, aby można wykorzystać je w cyfrowej humanistyce. Powinny to być udostępniane (najlepiej online) zbiory znakowe, a nie graficzne, do tego opracowane za pomocą jednolitego standardu znaczników i oczywiście poprawne z filologicznego punktu widzenia. Maksymalizacja tych zbiorów umożliwi z kolei nie tylko różnorodność naukowych dociekań, ale zapewni też rzetelność badań, przede wszystkim statystycznych.
Literacka część owego digitalnego materiału badawczego sporządzana jest więc według dwóch kryteriów: tradycyjnej, filologicznej krytyki tekstu oraz semantycznego opracowania ciągów znakowych, którego standaryzacja stanowi ciągle jeszcze wyzwanie zarówno dla humanistów, jak i informatyków. Właśnie takie edycje cyfrowe stają się nowym paradygmatem w odniesieniu do wzorcowych wydań naukowych dzieł literackich.
Bibliografia
A Companion to Digital Humanities, 2004, eds S. Schreibman, R. Siemens, J. Unsworth, Oxford, Blackwell.
A Companion to Digital Literary Studies, 2008, eds R. Siemens, S. Schreibman, Oxford, Blackwell.
Bolognesi G. et al., 2006, The Work of Roberto Busa SJ. Open Spaces Between Computation and Hermeneutics, „Anuario Filosófico”, t. 39, nr 2, s. 465–476.
Brożek B. et al., 2019, Spór o rozumienie, Kraków.
Busa R., 1980, The Annals of Humanities Computing. The Index Thomisticus, „Computers and the Humanities”, Vol. 14, No 2, s. 83–90.
Debates in the Digital Humanities 2016, 2016, eds M. K. Gold, L. F. Klein, Minneapolis.
Debates in the Digital Humanities 2019, 2019, eds M. K. Gold, L. F. Klein, Minneapolis.
Debates in the Digital Humanities, 2012, ed. M. K. Gold, Minneapolis.
Digital Scholarly Editing. Theories and Practices, 2016, eds M. J. Driscoll, E. Pierazzo, Cambridge.
Garbal Ł., 2016, Cyfrowe wydanie krytyczne, czyli dawna propozycja Stanisława Pigonia. Szanse i zagrożenia, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (10): Edytorstwo w świecie elektronicznym, red. M. M. Śliwińska, s. 27–32.
Gołębiewski Ł., 2012, Gdzie jest czytelnik?, Warszawa.
Jänicke S. et al., 2015, On Close and Distant Reading in Digital Humanities: A Survey and Future Challenges, „EuroVis (STARs)”, s. 83–103.
Jänicke S. et al., 2017, Visual Text Analysis in Digital Humanities, „Computer Graphics Forum”, Vol. 36, s. 226–250.
Jones S. E., 2013, The Emergence of the Digital Humanities, New York.
Kochańska A., Niciński K., 2016, Cyfrowa edycja listów Lechonia, Wierzyńskiego i Grydzewskiego – założenia projektu i wstępne rozpoznania, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (10): Edytorstwo w świecie elektronicznym, red. M. M. Śliwińska, s. 15–20.
Kowalska M., 2016, Transkrypcja tekstów w środowisku elektronicznym. Przegląd wybranych narzędzi, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (10): Edytorstwo w świecie elektronicznym, red. M. M. Śliwińska, s. 65–73.
Making Things and Drawing Boundaries. Experiments in the Digital Humanities, 2017, ed. J. Sayers, Minneapolis.
Moretti F., 2005, Graphs, Maps, Trees – Abstract Models for a Literary History, London–New York [wyd. polskie: Wykresy, mapy, drzewa. Abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury, 2016, tłum. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik, Kraków].
Moretti F., 2013, Distant reading, London–New York.
Pastuch M. et al., 2018, Digital Humanities in Poland from the Perspective of the Historical Linguist of the Polish Language: Achievements, Needs, Demands, „Digital Scholarship in the Humanities”, Vol. 33, No 4, s. 857–873.
Pierazzo E., 2019, What Future for Digital Scholarly Editions? From Haute Couture to Prêt-à-Porter, „International Journal of Digital Humanities”, 1.2.
Steffen-Batogowa M., 1973, Automatyzacja transkrypcji fonematycznej tekstów polskich, Warszawa.
Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury, 2016, red. M. Prussak, P. Bem, Ł. Cybulski, Warszawa.
Werla M., Maryl M., 2014, Humanistyczne projekty cyfrowe w Polsce, Poznań–Warszawa.
Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet – nowe media – kultura 2.0, 2013, red. A. Radomski, R. Bomba, Lublin.
Netografia
About IIIF, https://iiif.io/about/
Alliance of Digital Humanities Organizations (ADHO), http://adho.org
European Association For Digital Humanities, http://eadh.org
Konsorcjum DARIAH ERIC, https://www.dariah.eu
Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego, http://nfjp.pl
Omnis – o projekcie, https://bn.org.pl/projekty/omnis/o-projekcie.
Platforma Cyfrowa Biblioteki Kórnickiej PAN, http://www.platforma.bk.pan.pl
Program digitalizacji dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce 2009–2020 (raport Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Warszawa 2009 http://www.kongreskultury.pl/library/File/RaportDigitalizacja/Program digitalizacji 2009-2020.pdf
TEI Publisher – strona domowa projektu, https://teipublisher.com
TEI. P5 Guidelines, https://tei-c.org/guidelines/p5
Tesseract OCR – repozytorium projektu, https://github.com/tesseract-ocr/tesseract
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 800
Liczba cytowań: 0
