„Dać radę swojej osobie”. Zeszyty Janiny Łempickiej-Kozarzewskiej w świetle badań nad egodokumentem
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2025.0006Słowa kluczowe
literatura dokumentu osobistego, egodokumenty, list, dziennik, Cyprian Norwid, Ksawery Norwid, Janina Łempicka-Kozarzewska, świadectwoAbstrakt
Artykuł przybliża postać Janiny Łempickiej-Kozarzewskiej, która była matką Jerzego Kozarzewskiego – poety i żołnierza, działacza podziemia niepodległościowego. Autorka prezentuje zawartość niepublikowanych listów pisanych do syna w latach 1947–1952, gdy ten odbywał karę dziesięciu lat pozbawienia wolności. Studium wskazuje na najistotniejszy kontekst powstania listów i rekonstruuje podejmowaną w nich problematykę. Zawarte w artykule wnioski z lektury rękopisów Janiny Łempickiej, wykształconej inteligentki, spowinowaconej z Cyprianem Norwidem (była córką Ksawerego Norwida – brata autora Vade-mecum), sytuują zbiór tej nigdy niewysłanej do adresata korespondencji w nurcie badań nad literaturą dokumentu osobistego. Jednocześnie pozwalają wyznaczyć nowe perspektywy oglądu tej nieoczywistej formy gatunkowej i wskazują na przydatną badawczo w odniesieniu do zachowanej w brulionach korespondencji kategorii dziennika (w ujęciu Philippe’a Lejeune’a).
Bibliografia
Całek A., 2019, Nowa teoria listu, Kraków.
K. Cysewski, 1997, Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią, „Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Czapliński W., 1972, Pamiętnik jako źródło dla historyka nowożytnego, „Pamiętnikarstwo Polskie”, nr 2.
Czermińska M., 2009, Autobiografia, Gdańsk.
Czermińska M., 2000, Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków.
M, Delaperrière, 2006, Świadectwo jako problem literacki, „Teksty Drugie”, nr 3.
Demetrio D., 2000, Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. A. Skolimowska, przedmowa O. Czerniawska, Kraków.
Gołębiowski B., 1973, Pamiętnikarstwo i literatura. Szkice z socjologii kultury, Warszawa.
Jakubczak F., 1972, Metodologiczne problemy użytkowania dokumentów pamiętnikarskich w badaniach nad kulturą współczesną, w: Ruch pamiętnikarski i przemiany polskiej kultury, red. B. Gołębiowski, J. Kossak i K. Krzemień, Warszawa.
J. Kozarzewski, 2024, Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, wybór i oprac. M. Woźniewska-Działak, Dębinki.
Kwiatkowska W., 2011, Co mogą, a co powinny wiedzieć o naszych czasach przyszłe pokolenia. Kulturowe aspekty selekcji dokumentacji, „Archeion” 112.
Lejeune P., 2010, „Drogi zeszycie…”, „drogi ekranie…”. O dziennikach osobistych, tłum. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, wybór, wstęp i oprac. P. Rodak, Warszawa.
Maternicki J., 1990, Materiały autobiograficzne i ich funkcja poznawcza i dydaktyczna, w: J. Maternicki, Historia i wychowanie, Warszawa.
Mckinley W. R., 1992, Historie życia a psychobiografia. Badania teorii i metody, tłum. J. Kasprzewski, Warszawa.
Petersburg i Polska, 2016, pod red. D. Konstantynowa, Kraków.
Rodak P., 2024, Zapomniana epopeja. Polskie konkursy pamiętnikarskie i literatura, „Teksty Drugie”, nr 2.
Rodak P., 2024, Poza lekturą. O materialności rzeczy pisanych w sytuacjach ekstremalnych, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (25): Zapisywanie wojny. O materialności dzienników, pod red. M. Libicha i P. Rodaka.
Rybicka E., 2004, Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego, „Teksty Drugie”, nr 4.
Sendyka R., 2015, Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków.
Skwarczyńska S., 2006, Teoria listu. Na podstawie lwowskiego pierwodruku, oprac. E. Feliksiak i M. Leś, Białystok.
„Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2024, nr 1 (25): Zapisywanie wojny. O materialności dzienników, pod redakcją P. Rodaka i M. Libicha.
Tomaszewski T., 1996, Lwów. Pejzaż psychologiczny, Warszawa.
J. Trzynadlowski, 1977, List i pamiętnik. Dwie formy wypowiedzi osobistej, w: idem, Małe formy literackie, Wrocław.
Zdanowicz G. i T., 2019, Jerzy Kozarzewski. O człowieku i poecie, Nysa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Magdalena Woźniewska-Działak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 12
Liczba cytowań: 0
