Świat nauki i literatury w „Sędziwoju”. Garść uwag edytora
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2023.0026Słowa kluczowe
Józef Bogdan Dziekoński, Sędziwoj, alchemia, edytorstwo naukowe, powieść fantastyczna, literatura i sztukaAbstrakt
Sędziwoj Józefa Bogdana Dziekońskiego to powieść historyczno-okultystyczna o szczególnie ważnym charakterze dla rozwoju polskiej literatury fantastycznej. Istotnym jej komponentem, który umożliwił autorowi stworzenie wiarygodnego świata przedstawionego, a także pozwala odbiorcy na „zanurzenie się” w nim, są liczne nawiązania do nauki oraz literatury. Niektóre z nich są jednak dla dzisiejszego odbiorcy całkowicie nieczytelne. W tym artykule wybrano zestaw takich zagadnień, aby zobrazować wyzwania, z jakimi mierzy się edytor twórczości Dziekońskiego. Dotyczą one nieoczywistych lokalizacji mott i cytatów z przywołanych przez autora utworów literackich czy zagadnień związanych z alchemią i adeptami tej sztuki. Przyjrzenie się warsztatowi pracy pisarza pozwala dostrzec jego erudycję, wysiłek włożony w kreację świata powieści, a także odtworzyć jego horyzont intelektualny.
Bibliografia
[b.a.], Jacques-Davy Duperron, w: Catholic Encyclopedia, online, https://www.newadvent.org/cathen/05203a.htm (dostęp: 29.09.2023).
Bela Z., 2017, Poglądy na temat leczniczych właściwości antymonitu w przeszłości, ze szczególnym uwzględnieniem okresu alchemicznego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 1.
Booher C. R., 2015, Perfection, History, and Harmonious Individuality. Herder’s Ethical Thought, 1765–1791, Syracuse.
Buonaccorsi Kallimach F., 1837, De vita et moribus Gregorii Sanocensis Arch. Leop., w: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 4, red. M. Wiszniewski, Kraków.
Buonaccorsi Kallimach F., 1909, Życie i obyczaje Grzegorza z Sanoka, arcybiskupa lwowskiego, tłum. W. Angielski et al., Lwów.
Dehnert U., 2017, Freiheit, Ordnung und Gemeinwohl. Reformatorische Einflüsse im Meisterlied von Hans Sachs, Tübingen.
Dziekoński J. B., 1844, Krótki rys historii alchemii ułożony według Schmiedera, „Biblioteka Warszawska. Pismo Poświęcone Naukom, Sztukom i Przemysłowi”, t. 2.
Dziekoński J. B., 1974, Sędziwoj, oprac. A. Gromadzki, Warszawa.
Dziubiński A., 1998, Z dziejów nałogu tytoniowego i produkcji wyrobów nikotynowych w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny”, z. 2.
El Khadem H. S., 1996, A Translation of the Zosimos’ Text in an Arabic Alchemy Book, „Journal of the Washington Academy of Sciences”, No. 3.
Förster F. Ch., 1842, Christoph Columbus, der Entdecker der neuen Welt. Ein Volksbuch zur Belehrung und Unterhaltung, Lepzig.
Gromadzki A., 1974, Józef Bohdan Dziekoński autor „Sędziwoja”, w: J. B. Dziekoński, Sędziwoj, oprac. A. Gromadzki, Warszawa.
Herder J. G., 1787, Der Vogel unsterblicher Wahrheit, w: idem, Zerstreute Blätter, t. 3, Gotha.
Honnorat S. J., 1846, Dictionnaire provençal-français, ou Dictionnaire de langue d’oc ancienne et moderne…, t. 1, Digne.
Hubicki W., 1956, O Wincentym Koffskim i jego traktacie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 1–2.
Inoue T., 2017, Avicennian Natural Philosophy and the Alchemical Theory of al-Ṭughrāʾī in „Ḥaqāʾiq al-istishhād”, Montreal.
Janion M., 2001, Żyjąc, tracimy życie. Niepokojące tematy egzystencji, Warszawa.
Kolumb K., 1970, Pisma, tłum. i oprac. A. L. Czerny, Warszawa.
Kosmiński S., 1888, Słownik lekarzów polskich…, Warszawa.
La Charité C., 2010, « Les Perroniana », les traductions de Cicéron par Jacques Davy Du Perron et la formation rhétorique de Henri III, „Tangence”, no 93.
Matthes K., 1841, Philipp Melanchthon. Sein Leben und Wirken, Altenburg.
Matus Z. A., 2010, Heaven in a Bottle. Franciscan Apocalypticism and the Elixir, 1250–1360 [niepublikowana praca doktorska], Cambridge.
McCallum R. I. , 2005, Occupational Exposure to Antimony Compounds, „Journal of Environmental Monitoring”, No. 7.
McDonald M. F., 1960, Phoenix Redivivus, „Phoenix”, no 4.
Nakamura G., 2016, The Understandings of the „Bhagavad-Gītā” by Herder and Humboldt, „Teikyōdaigaku Utsunomiya Kyanpasu Kenkyū Nenpō. Jinbun-hen”, No. 22.
Naplocha A., 2017, Paraboliczny wymiar prologu do „Sędziwoja” Józefa Bohdana Dziekońskiego, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 10.
Patai R., 1994, The Jewish Alchemists. A History and Source Book, Princeton.
Paulus J., 1998, Laskaris, Alchemist u. Abenteurer, w: Alchemie. Lexikon einer hermetischen Wissenschaft, ed. C. Priesner, K. Figala, München.
Prinke R. T., 2010, Beyond Patronage. Michael Sendivogius and the Meanings of Success in Alchemy, w: Chymia. Science and Nature in Medieval and Early Modern Europe, eds. M. López Pérez, D. Kahn, M. Ray Bueno, Newcastle upon Tyne.
Prinke R. T., 2014, Zwodniczy ogród błędów. Piśmiennictwo alchemiczne do końca XVIII wieku, Warszawa.
Raubo A., 2012, Antyczne źródła renesansowej teorii afektów, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae”, nr 1.
Read J., 1948, Scottish Alchemy in the Seventeenth Century, „Chymia”, Vol. 1.
[Richter] J. P., 1796, Biographische Belustigungen unter der Gehirnschale einer Riesin, erstes Bändchen, Berlin.
Schmieder K. Ch., 2005, Geschiste der Alchemie, oprac. M. Frenschkowski, Wiesbaden.
Sendivogius M., 1766, Gespräche des Mercurii, Alchymisten und der Natur, w: idem, Novum lumen chemicum, Nuremberg.
Skoczyński J., 2000, Grzegorz z Sanoka (ok. 1406–1477), w: Złota księga Wydziału Filozoficznego, red. J. Miklaszewska, J. Mizera, Kraków.
Sobel E., 1972, The Earliest Allegories and Imagery of Hans Sachs. An Introductory Essay, „Yale French Studies”, No. 47.
Stupperich R., 1996, Philipp Melanchthon. Gelehrter und Politiker, Göttingen.
Suhr D., 2017, Die Alchemisten. Goldmacher, Heiler, Philosophen, Berlin.
Sylvain M., 2009, Scolastique et alchimie (XVIe–XVIIe siècles), Paris–Milan.
Tollius J., 1687, Fortuita, in quibus, praeter critica nonnulla, tota fabularis historia fabularis, Amstelædami [Amsterdam].
Xiang J., Venkatesan S., 2023, The Role of Vesalius and His Contemporaries in the Transfiguration of Human Anatomical Science, „Journal of Anathomy”, No. 2.
Waite A. E., 2014, The Secret Tradition in Alchemy. Its Development and Records, London.
Wisniewski M., 1841, Filozofia rodzima w Polszcze. Grzegorz z Sanoka, w: idem, Historia literatury polskiej, t. 3, Kraków.
Wiszniewski M., 1841, O Grzegorzu z Sanoka, „Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Krakowskiego Połączonego”, nr 2.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Barski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 423
Liczba cytowań: 0
