Bałamutny diabeł. O polskiej twórczości Józefa Juliana Sękowskiego (pogranicza i romantyczny kanon)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2023.0022Słowa kluczowe
literatura polska XIX wieku, romantyzm, związki polsko-rosyjskie, Józef Julian SękowskiAbstrakt
W prezentowanym artykule omówiono specyfikę polskiej twórczości Józefa Juliana Sękowskiego – powszechnie znanego jako rosyjski prozaik i wydawca „Bibljotieki dla Cztenija”. Wbrew wcześniejszym ustaleniom Mieczysława Inglota udało się wykazać, że wiele niepodpisanych artykułów publikowanych na łamach „Bałamuta” w latach 1830–1836 wyszło spod pióra Sękowskiego. Stanowią one ciekawy przykład kontynuacji tradycji kręgu „Wiadomości Brukowych”, ale przede wszystkim są świadectwem zainteresowania ich autora współczesnością. Jak wykazują badania Louisa Pedrottiego i Melissy Frazier, twórczość Sękowskiego może być potraktowana jako intrygujący przykład „romantycznych spotkań” – Wschodu i Zachodu, peryferii i centrum, tradycji i nowoczesności, wreszcie literatury i prasy. Z perspektywy badań nad polskim wiekiem XIX może zaś stanowić uzupełnienie zbudowanego na „paradygmacie mickiewiczowskim” kanonu romantycznego. Prezentowany artykuł jest także propozycją przedyskutowania szans wydania polskich utworów Sękowskiego.
Bibliografia
Ambroziak D., 2007, Każdy baron ma swoją fantazję. Józef Sękowski Polak z pochodzenia, Rosjanin z wyboru, Opole.
Arac J., 1989, Commissioned Spirits. The Shaping of Social Movements in Dickens, Carlyle, Melville and Hawthorne, Columbia Press.
Aurevilly J. B. de, 1978, Diable sprawy, tłum. J. Guze, Warszawa.
Balzac H., 1999, Jaszczur, tłum. T. Żeleński (Boy) i J. Rogoziński, Wrocław–Warszawa.
Dickens Ch., 1950, Sprawy firmy Dombey i syn. Hurt, detal, eksport, tłum. Z. Sroczyńska i R. Adamski, Warszawa.
Frazier M., 2007, Romantic Encounters. Writers, Readers and “Library for Reading”, Stanford.
Głuszkowski P., 2018, Barwy polskości, czyli burzliwe życie Tadeusza Bułharyna, Kraków.
Hercen A., 1966, Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, tłum. W. Bieńkowska, pod red. A. Walickiego, Warszawa.
Inglot M., 1978, „Bałamut Petersburski” 1830–1836, Wrocław.
Izambard H., 1853, La Presse parisienne : statistique bibliographique et alphabétique de tous les journaux…, Paris.
Jabłonowski A., 1913, Orientalista Sękowski w korespondencji z Lelewelem. Studium na tle listów orientalisty osnute, w: idem, Pisma, t. 7: Rzeczy polskie, Warszawa.
Janin J., 1831, Asmodée, w: Paris, ou Le Livre de cent et un, vol. 1, Paris.
Kawierin W., 1966, Baron Brambieus: istorija Osipa Sienkowskogo, żurnalista, riedaktora „Bibliotieki dla cztienja”, Moskwa.
Kraszewski J. I., 1841, rec.: J. J. Sękowski, Fantastyczne podróże barona Brambeusa, „Tygodnik Petersburski”, nr 15.
Luster M., 2007, Sketches of the Nineteenth Century. European Journalism and its Physiologies, 1830–1850, New York.
Ławski J., 2018, Ironia i nihilizm. Figura bibliotekarza w „Posłuchaniu u Lucypera” Józefa Sękowskiego, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, nr 8.
Ławski J., 2017, Lucyper z Petersburga. Proza fantastyczna Józefa Sękowskiego, w: J. Sękowski, Fantastyczne podróże Barona Brambeusa, tłum. W. Olechowski, Białystok.
Mickiewicz A., 1997, Prelekcje paryskie, wybór, tłum. L. Płoszewski, oprac. M. Piwińska, Kraków.
Nowak J., 2017, Józef Julian Sękowski (1800–1858): kontrowersyjny badacz Wschodu muzułmańskiego na tle epoki, w: Wschód muzułmański w ujęciu interdyscyplinarnym. Ludzie – teksty – historia, pod red. W. G. Czerwińskiego i A. Konopackiego, Białystok.
Nowiński F., hasło: Sękowski Józef Julian, https://www.polskipetersburg.pl/hasla/sekowski-jozef-julian (dostęp: 19.12.2022).
Perlina N., 1990, Osip Senkovskij (Baron Brambeus) as a Prototypical Figure for Bulgakov’s Woland, „Indiana Slavic Studies”, Vol. 5.
Peszke Z., 1934, Orientalista Józef Julian Sękowski, „Wschód. Orient”, nr 1.
Piwowarska D., 1986, Twórczość Józefa Sękowskiego. Zapomniana karta z dziejów rosyjskiej prozy XIX-wiecznej, w: Polacy w życiu kulturalnym Rosji, pod red. R. Łużnego, Wrocław.
Rejtblat A. I., 2016, Faddej Venediktovič Bulgarin: ideolog, žurnalist, konsultant sekretnoj policii. Stati i materialy, Moskwa.
Reychman J., 1957, Zainteresowania orientalistyczne w środowisku mickiewiczowskim w Wilnie i Petersburgu, w: Szkice z dziejów polskiej orientalistyki, t. 1, pod red. S. Strelcyna, Warszawa.
Sękowski J. J., 1832, Diabeł kulawy, „Bałamut”, nr 18.
Sękowski J. J., 2016, Diwani Chodża Hafyz Szirazi, zbiór poezji Chodży hafyza z Szyrazu, sławnego rymotwórcy perskiego przez Józefa Sękowskiego, w: Literatura Orientu w piśmiennictwie polskich, t. 2, pod red. A. Krasnowolskiej, Kraków.
Sękowski J. J., 1832, Krótka a rzetelna relacja o dalekich podróżach i dziwnych peregrynacjach pana Rocha Trystejki sędzica powiatu upitskiego, „Bałamut”, nr 33–42. Przedruk w: „Świat” 1959, nr 20–25.
Sękowski J. J., 1834, Nudy jesienne, „Bałamut”, nr 1.
Sękowski J. J., 1835, Pamiętnik stracha. Rękopis bez początku i końca znaleziony w starym kaflowym piecu podczas reparacji, „Bałamut”, nr 46–48.
Sękowski J. J., 1832, Posłuchanie u Lucypera, „Bałamut”, nr 23–26.
Sękowski J. J., 1832, Szejne katarynka bałamucka, „Bałamut”, nr 45–49.
Sękowski J. J., 1831, Żywot butelki przez nią samą, „Bałamut”, nr 41–46.
Skwarczyński Z., 1961, Kazimierz Kontrym. Towarzystwo Szubrawców. Dwa studia, Łódź.
Śliwa J., 2018, Józef Julian Sękowski (1800–1858), doktor filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek zagraniczny Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”.
Trodd A., 1989, Domestic Crime in the Victorian Novel, London.
Węgrzyn I., 2021, Józef Julian Sękowski. Petersburska pokusa nowoczesności, w: Wyczerpana tradycja. Szkice o literaturze polskiej XIX wieku, Warszawa.
Wołodźko A., 1999, „Bolszoj wychod u satany” barona Brambieusa, w: Książki nieznane, książki zapomniane…, pod red. B. Stempczyńskiej, Katowice.
Wołoszyński R. W., 1995–1996, Sękowski Józef, hasło w: Polski słownik biograficzny, t. 36, Kraków.
Zielińska M., 2001, Sękowski Józef, hasło w: Mickiewicz. Encyklopedia, pod red. J. M. Rymkiewicza et al., Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Iwona Węgrzyn
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 255
Liczba cytowań: 0
