Excluding tradition. Censoring the interwar women’s writing in the 1940s and 1950 (the case of Zofia Nałkowska’s literary production)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2015.005Keywords
Zofia Nałkowska, PIW, Książka i Wiedza, Iskry, Czytelnik, Nasza Księgarnia, Niedobra miłość, Granica, censorship in Poland, women’s writing, Polish People’s Republic, GUKPPiWAbstract
The article raises the subject of censorship referring to Zofia Nałkowska’s pre-war works published in 1945–1956, against the background of considerations on women’s writing of that period in the communist reality. The bases of the article are censorial views concerning texts submitted by the most prominent Polish publishing companies specialising in fiction in the 1940s and 1950s, materials from “PIW”, “Książka i Wiedza”, “Iskry”, “Czytelnik”, “Nasza Księgarnia”.
Literary and cultural traditions of the interwar period in 1940s and 1950s, particularly during Stalinism, were questioned due to historically obvious reasons, pushing into oblivion not only political or social achievements of the Second Polish Republic, but also aesthetic ideas. In the years 1918–1939, women’s writing flourished, following European and international trends. It was created by such distinguished authors as Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa, Irena Krzywicka, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, but also by an elite of less influential penmen. After the Second World War, the wave of women’s writing became significantly weakened; it even withered for a moment. Many reasons contributed to that situation: the death of some artists, writers’ emigration, tragic war experiences, which dominated their works and caused the change of matters raised by them, but also deliberate action of authorities who influenced the literary life in the Polish People’s Republic, including censorship.
Nałkowska was a prolific writer who became crucial for the history of Polish literature and who even after the war period created works at the highest level. She received sufficient recognition in the literary milieu of her time, which was extremely difficult to achieve as penmen fought for its approval. In 1953, when Stalin reached the apogee of his power, on the occasion of the fiftieth anniversary of the writer’s creative work, a collective edition of her works was prepared. The article describes the complicated editorial history of “female” novels: Niedobra miłość, Granica, but also Pisma wybrane (two different editions: 1954 and 1956). On the grounds of their reconstruction, several conclusions were presented. Nałkowska was such a prominent figure that it was her status, not works, that influenced the activity of GUKPPiW. “Female” novels and short stories written by Nałkowska are marginalized in the 1940s and 1950s at the cost of post-war texts, which appears to be an element of a broad-based plan of “cultural assault”. In propagandistic images of reality there is no place for a description of the individuality of female condition as any social disparities cannot be depicted.
References
Bates J. M., 2002, Cenzura w epoce stalinowskiej, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 95–120.
Borkowska G., 1996, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa.
Borkowska G., 2000, Feminizacja kultury. Głębia i powierzchnia. Literatura kobieca w latach 1900–1945, w: G. Borkowska, M. Czermińska, U. Philips, Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik, Gdańsk.
Budrowska K., 2012, Cenzura, tabu i wstyd. Cenzura obyczajowa w PRL-u (1948–1958), „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, seria 28, s. 229–244.
Budrowska K., 2009, Literatura i pisarze wobec cenzury PRL. 1948–1958, Białystok.
Budrowska K., 2013, Portret rodziny we wczesnych wierszach (publikowanych i niepublikowanych) Mieczysławy Buczkówny, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, seria 19, s. 247–262.
Chałupnik A., 2004, Sztandar ze spódnicy. Zapolska i Nałkowska o kobiecym doświadczaniu ciała, Warszawa.
Danielewicz D., 1953, Dziwność świata i ludzi w utworach Zofii Nałkowskiej, „Prace Polonistyczne”, seria 11.
Fazan J., 2010, (Nie)obecność Tadeusza Peipera w PRL-u, w: PRL – świat (nie)przedstawiony, pod red. A. Czyżak, J. Galanta i M. Jaworskiego, Poznań.
Kałwa D., 2001, Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej, Kraków.
Kirchner H., 2011, Nałkowska, albo życie pisane, Warszawa.
Kraskowska E., 2003, Piórem niewieścim. Z problemów prozy dwudziestolecia międzywojennego, Poznań.
Mach W., 1965, Myśli o Nieobecnej, w: Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej, Warszawa.
Mach W., 1951, O twórczości Zofii Nałkowskiej, „Nowa Kultura”, nr 39–40.
Mach W., 1954, Przedmowa, w: Z. Nałkowska, Pisma wybrane, Warszawa.
Nałęcz D. (red.), 1994, Dokumenty do dziejów PRL. Główny Urząd Kontroli Prasy, z. 6, Warszawa.
Nałkowska Z., 2000, Dzienniki, t. 6, cz. 1–3: 1945–1948, 1949–1951, 1952–1954, oprac. i wstępny komentarz H. Kirchner, Warszawa.
Paczoska E., 2008, Na strychu i po kątach. Pisarki międzywojenne w cieniu PRL-u. (Rekonesans), w: (Nie)ciekawa epoka? Literatura i PRL, pod red. H. Gosk, Warszawa.
Pawlicki A., 2001, Kompletna szarość. Cenzura w latach 1965–1972. Instytucja i ludzie, Warszawa.
Rokicki K., 2011, Literaci. Relacje między literatami i władzami PRL w latach 1956–1970, Warszawa.
Szałagan A., 1999, Zofia Nałkowska, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, t. 6, Warszawa.
Titkow A., 1993, Socjologiczne zastosowanie koncepcji stresu. Polska – studium przypadku, w: eadem, Stres i życie społeczne. Polskie doświadczenia, Warszawa.
Wyka M., 2010, Marginalizacja w świecie PRL-u. Legendy i prawda, w: PRL – świat (nie)przedstawiony, pod red. A. Czyżak, J. Galanta i M. Jaworskiego, Poznań.
Żarnowska A., A. Szwarc (red.), 1992, Kobieta i edukacja na ziemiach polskich XIX i XX w. Zbiór studiów, Warszawa.
Żarnowska A., A. Szwarc (red.), 1997, Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich XIX w. Zbiór studiów, Warszawa.
Żarnowskaj A., A. Szwarc (red.), 1994, Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i początkach XX w. Zbiór studiów, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 534
Number of citations: 0