Po co dzieciom przypisy? Rola przypisów w książkach dla młodego czytelnika
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2017.0025Słowa kluczowe
przypisy, książki dla dzieci i młodzieży, przekład, gry literackie, grafika książkowa, ilustracjeAbstrakt
Przypisy w książkach dla dzieci i młodzieży wydają się zagadnieniem marginalnym. Na pierwszy rzut oka są one stosowane przez wydawnictwa do niezbędnego wyjaśniania pojawiających się w tekście trudnych i obcych wyrazów, przybliżania postaci, miejsc, wydarzeń czy zjawisk. Jednak obok przypisów objaśniających od redakcji pojawiają się też takie od tłumaczy czy autorów, a to prowadzi do pytań o powody ich wystąpienia, odmienność oraz rolę. Jak pokazuje autorka, istnieje wielka różnorodność typów przypisów: prozą i wierszowane, słownikowe i rzeczowe, informacyjne i bibliograficzne itd. Współcześnie coraz częściej nie są one też jedynie komentarzem, dodatkiem do tekstu, ale stanowią integralną część graficzną i literacką książek, wprowadzając dwugłos oraz prowadząc dialog i różne gry z czytelnikiem. Ponadto przypisy w książkach dla młodego czytelnika nie tylko pomagają w lekturze tekstu, ale są też znakiem obecności i zmienności świata zewnętrznego. Przypisy są świadectwem wiedzy młodego czytelnika oraz obrazu dziecka czy młodzieży i wynikającego z tego sposobu traktowania w różnych czasach i jako takie stanowią przedmiot badań nie tylko edytorstwa czy literaturoznawstwa, ale i nauk społecznych. Istotne i wiele mówiące są zarówno powody ich pojawienia się, jak i ich brak, treść i forma oraz odbiorca, dla którego powstają.
Bibliografia
Antczak M., Nowacka A., 2008, Przypisy, powołania, bibliografia załącznikowa. Jak tworzyć i stosować, Warszawa.
Aury D., 1963, Préface, w: G. Mounin, Les problèmes théoriques de la traduction, Paris.
Ballerini L., 2017, Cukierenka Panny Euforbii, tłum. E. Zarych, Kraków.
Bienieck Ch., 2005–2008, Karolka Karotka, tłum. E. Zarych, Kraków.
Bobińska H., 1983, Lipniacy, Warszawa.
Caroll L., 2012, Obławantura przez Wążarłacza i łowibryki wokół Żreka, tłum. W. Mann i G. Wasowski, Warszawa.
Caroll L., 1990, Przygody Alicji w Krainie Czarów, tłum., wstęp i przyp. R. Stiller, Warszawa.
Cieślak O., 2015, Co by tu wtrąbić?, Warszawa.
Cieślak O., 2014, Co panda a co nie wypanda, Warszawa.
Cieślak O., 2017, Książka do zrobienia*, Warszawa.
Collodi C., 2004, Pinokio, tłum. i oprac. H. Kozioł, Kraków.
Connolly J., 2011, Wrota, tłum. E. Gałązka-Salamon, Warszawa.
Frączek A., 2017, Rany Julek!, Łódź.
Frycie S., 1978, Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1970, t. 1, Warszawa.
Genett G., 1987, Seuils, Paris.
Goscinny R., Sempé J., 1996, Mikołajek, tłum. T. Markuszewicz i E. Staniszkis, Warszawa.
http://forum.gazeta.pl/forum/w,25788,72838757,72838757,Znajomosc_laciny_w_XXI_wieku.html.
http://forum.mlingua.pl/archive/index.php/t-14359.html.
http://forum.mlingua.pl/archive/index.php/t-42022.html.
http://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/byla-fanka-czyta-musierowicz/.
http://natemat.pl/619,czy-przez-suskiego-murzynek-bambo-znajdzie-sie-na-indeksie.
http://www.zeit.de/kultur/literatur/2013-01/kinderbuecher-kommentar.
https://www.alumniportal-deutschland.org/deutschland/kultur/kinderbuecher-zensur/.
https://www.lspace.org/books/apf/.
Jansson T., 1980, Dolina Muminków w listopadzie, tłum. T. Chłapowska, Warszawa.
Jansson T., 1975, W Dolinie Muminków, tłum. I. Szuch-Wyszmomirska, Warszawa.
Jansson T., 1990, Zima Muminków, tłum. I. Szuch-Wyszomirska, Warszawa.
Jay A., 2016, Elżbieta, księżniczka z Wersalu, t. 1: Sekret pozytywki, tłum. B. Wicher, Kraków.
Jay A., 2016, Elżbieta, księżniczka z Wersalu, t. 2: Prezent od królowej, tłum. B. Wicher, Kraków.
Kasdepke G., 2012, Pestka, drops, cukierek. Liczby kultury, Warszawa.
Kasdepke G., 2012, Zaskórniaki i inne dziwadła z krainy portfela, Warszawa.
Kelly J., 2016, Ewolucja według Calpurnii Tate, Warszawa.
Knutsson G., 1980, Przygody Filonka Bezogonka, tłum. Z. Łanowski, Warszawa.
Kowalewska M., 1952, Realia, terminy naukowe i przypisy w przekładach dla dzieci i młodzieży, „Nowa Kultura”, nr 26.
Kownacka M., 1983, Kajtkowe przygody, Warszawa.
Kuliczkowska K., 1970, W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa.
Leszczyński G., 2013, O krytyce książki dziecięcej, w: Książka i młody czytelnik, Warszawa.
Lindgren A., 1982, Fizia Pończoszanka, tłum. I. Szuch-Wyszomirska, Warszawa.
Lindo E., 1984, Sekret Mateuszka, tłum. A. Trznadel-Szczepanek, Warszawa.
Łukasiewicz J., 2009, Parateksty polskich przekładów „Pinocchia”, w: Przypisy tłumacza, pod red. E. Skibińskiej, Wrocław–Kraków.
Matsutani M., 2010, Tatsu Taro, syn smoka, tłum. Z. Kiersnowski, Poznań.
Milne A. A., 1983, Chatka Puchatka, tłum. I. Tuwim, Warszawa.
Molnár F., 1989, Chłopcy z Placu Broni, tłum. T. Olszański, Warszawa.
Montgomery L. M., 1985, Ania z Szumiących Topoli, tłum. A. Kowalak-Bojarczuk, Warszawa.
Musierowicz M., 1977–2015, Jeżycjada, Poznań.
Orlev U., 2008, Babcia robi na drutach, Warszawa.
Osuchowska B., 2005, Poradnik autora, tłumacza i redaktora, Warszawa.
Pałasz E., 2015, Wiola i Broklyn, Warszawa.
Paprocka N. i Wesoła J., 2009, Przypisy w przekładach literatury dla dzieci i młodzieży na przykładzie książek wydawnictwa Nasza Księgarnia, w: Przypisy tłumacza, pod red. E. Skibińskiej, Wrocław–Kraków.
Porazińska J., 1981, Kichuś majstra Lepigliny, Warszawa.
Pratchett T., 2009, Kosiarz, tłum. P. W. Cholewa, Warszawa.
Pratchett T., 2016, Lord Tort i bitwa o Kopiec Banwena, w: Odkurzacz czarownicy i inne opowiadania, tłum. M. Szymański, Poznań.
Pratchett T., 2016, Niesamowite przygody Dogginsa, w: Odkurzacz czarownicy i inne opowiadania, tłum. M. Szymański, Poznań.
Preußler O., 2009, Mała czarownica, H. i A. Ożogowscy, Warszawa.
Skibińska E., 2009, O przypisach tłumacza, w: Przypisy tłumacza, pod red. E. Skibińskiej, Wrocław–Kraków.
Sowińska B., 2013, Przypisy, powołania, bibliografia załącznikowa, Bydgoszcz.
Suchowierska A., 2015, Mat i świat, Warszawa.
Szczygielski M., 2016, Klątwa dziewiątych urodzin, Warszawa.
Tolkiens größte Helden – Wie die Hobbits die Welt eroberten: Anthologie, 2012, pod red. B. Hennena, München.
Venuti J., 1995, The Translator’s Invisibility: A history of translation, London–New York.
Waksmund R., 1987, Nie tylko Robinson, czyli o oświeceniowej literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa.
Widmark M., 2008–2016, Biuro detektywistyczne Lassego i Mai, Poznań.
Wolański A., 2008, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Warszawa.
Zarych E., 2016, Przekład literatury dla dzieci i młodzieży – między tekstem a oczekiwaniami wydawcy i czytelnika, „Teksty Drugie”, nr 1.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 774
Liczba cytowań: 0