Od chłopa do narodu. O autografie Pana Balcera w Brazylii
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2017.0009Słowa kluczowe
Maria Konopnicka, autograf, Pan Balcer w Brazylii, emigracja, lud, naród, edytorstwoAbstrakt
Autor analizuje poprawki Marii Konopnickiej na kolejnych wersjach autografu poematu Pan Balcer w Brazylii oraz różnice między pierwodrukiem tekstu w „Bibliotece Warszawskiej” (1891–1901) a wersją książkową (1910). Podstawą analiz jest około 1500 kart autografu przechowywanego w Muzeum Narodowym w Krakowie. Konopnicka pisała i przerabiała poemat przez dwie dekady. W tym czasie zmieniała się pierwotna koncepcja utworu i sytuacja ideowo-polityczna czytelników. W części pierwszej ustalono, że poemat był obliczony na 3 księgi, w trakcie pisania utwór został rozbudowany do 6. W zakresie konstrukcji obrazu poetyckiego ustalono, że poprawki poetki dotyczyły akcesoriów, natomiast motyw wyjściowy obrazu był stały i kilka razy przepisywany. Poprawki budowały jednolite pole stylistyczne, które chłopa polskiego traktowało jako część biologicznego środowiska. Poprawki autorki w zakresie antroponimii wynikały z założeń poetki o socjalno-kulturowych uwarunkowaniach chłopa, ale częste też były poprawki wynikające z potrzeb eufonii. Część druga artykułu analizuje poprawki w zakresie pojęć: chłop, lud, naród. Porządek wprowadzanych poprawek wskazuje, że chłop polski był przez poetkę pokazany jako wytwór lokalnych determinant biologicznych i część natury. Doświadczenia emigracji zarobkowej sprawiły, że przebył przyśpieszony kurs świadomości historycznej. Dawny indywidualny chłop stał się częścią zbiorowości, mającą wspólną pamięć historyczną i świadomość bycia nowoczesnym narodem ideologicznym.
Bibliografia
Biliński B., 1995, Marii Konopnickiej Kolumbowe reportaż z „Uroczystości imienia Kolumba” (Genua 1892), w: Konopnicka. Nowe studia i szkice, pod red. J. Z. Białka, T. Budrewicza, Kraków.
Budrewicz T., 2004, Konopnicka. Szkice historycznoliterackie, Kraków.
Czapczyński T., 1957, „Pan Balcer w Brazylii” jako poemat emigracyjny, Łódź.
Czapczyński T., Tułacze lata Marii Konopnickiej, Łódź.
Doleżan W., 1922, Maria Konopnicka „Pan Balcer w Brazylii”, Tarnów.
Galle H., 1904, O poematach Marii Konopnickiej „Prometeusz i Syzyf”, „Pan Balcer w Brazylii”, Warszawa.
Ihnatowicz E., 2004, Portrety znajomych Marii Konopnickiej, w: Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej, pod red. T. Budrewicz, Z. Fałtynowicza, Suwałki.
Konopnicka M., 1975, Korespondencja, oprac. K. Górski i inni, Wrocław.
Konopnicka M., 2010, Listy do synów i córek, opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła L. Magnone, Warszawa.
Konopnicka M., 1925, Poezje, wydanie zupełne krytyczne, opracował J. Czubek, T. X. „Pan Balcer w Brazylii”, wydanie piąte, Kraków.
Marchwiński G., 2015, Z Brazylii do Polski. Chłopi, naród, literatura w dyskursie publicystycznym przełomu XIX i XX wieku, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Mocarska-Tycowa Z., 2005, Tropy przymierzy. O literaturze dziewiętnastowiecznej i miejscach jej zbliżeń z malarstwem, Toruń.
Szypowska M., 1973, Konopnicka jakiej nie znamy, wyd. 4, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 597
Liczba cytowań: 0