Listy Feliksa Wrotnowskiego do Eustachego Januszkiewicza z lat 1859–1868
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2015.013Słowa kluczowe
Feliks Wrotnowski, Eustachy Januszkiewicz, polska emigracja, powstanie listopadowe, Paryż, listy, Żywot AdolfaAbstrakt
W publikowanych listach Wrotnowski porusza wiele tematów życia codziennego emigrantów. Z powodu pośpiechu, niemożności spotkania lub mijania się w przestrzeni ogromnego miasta, jakim był już wówczas Paryż, listy zastępują codzienne rozmowy. Współczesne wydarzenia polityczne, ruchy społeczne są pomijane przez Wrotnowskiego, nie ma też komentarzy do zdarzeń i zjawisk, które dzieją się poza środowiskiem emigracyjnym. W korespondencji dominuje problematyka wydawnicza, związane z nią udręki pracy terminowej oraz finanse. Nadawca opisuje swoje perypetie związane z opracowywaniem Żywota Adolfa, przygotowaniem kolejnej edycji prelekcji paryskich Adama Mickiewicza, próbami napisania podręcznika do nauki geografii dla Szkoły Batignolskiej oraz usiłowaniem zbycia matryc do druku, tzw. mapy Chrzanowskiego. Oprócz sięgania po tematy wydawnicze Wrotnowski podaje szczegóły ekonomiczne życia na uchodźstwie, często pochyla się nad swoim zdrowiem i niedolą, skrzętnie odnotowuje spotkania z rodakami, przywołuje cytaty z rozmów. Język, którym posługuje się Wrotnowski, to wyrazista polszczyzna, często ozdabiana łacińskimi wtrętami oraz kilkoma powiedzeniami białoruskimi. Styl Wrotnowskiego czerpie ze sztuki retorycznej, autor nie szczędzi Januszkiewiczowi apostrof, dla podkreślenia swej sytuacji stosuje pytania retoryczne, prowokacyjnie zawiesza zdania. Z jednej strony są to listy pisane w interesach, z drugiej, mimo wszystko, pozostają w konwencji zwierzeń i osobistych opowieści. Dwadzieścia jeden listów Feliksa Wrotnowskiego do Eustachego Januszkiewicza z lat 1859–1868 stanowi fragment archiwaliów, które z księgozbioru Popielów w Czaplach Wielkich koło Miechowa zostały przekazane 9 marca 1948 roku Bibliotece Jagiellońskiej jako depozyt za pośrednictwem Witolda Zachorowskiego.
Bibliografia
Bernatowicz A., B. Niemojowski, 1831, Zdanie sprawy Rządowi Narodowemu przy złożeniu rachunków Komitetu Legii Litewsko-Wołyńskiéj, Warszawa.
Cooper J. F., 1830, Ostatni Mohikan. Powieść historyczna z roku 1757 Jakóba Fenimora Kupera, t. 1, przeł. F. Wrotnowski, Wilno.
Cooper J. F., 1829, Szpieg, romans amerykański Jakóba Fenimora Kupera, przeł. F. Wrotnowski, Wilno.
Ginowska S., 1999, Listy Stefanii Ginowskiej do Adolfa Januszkiewicza, oprac. J. Trynkowski, „Blok-Notes Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza”, nr 12–13, s. 279–328.
Goszczyński S., 1937, Listy Seweryna Goszczyńskiego (1823–1875), zebrał i do druku przygotował S. Pigoń, Kraków.
Grabski A. F., 1960, Z dziejów księgarstwa polskiego w Paryżu, „Roczniki Biblioteczne”, R. 4, z. 1–2, s. 151–207.
Historia wojny trzydziestoletniej przez Fryderyka Schillera w języku niemieckim oryginalnie napisana, Wilno 1837.
Hoesick F., 1902, Juliana Klaczki pisma polskie, Warszawa.
Januszkiewicz E., 2011, Uspamìny (1805–1831), ukladanne, peraklad z pol'skaj movy, ustupny art., kament., pakaz. V. V. Garbačovaj, Mińsk.
Januszkiewicz A., 1861, Żywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepów kirgizkich, wyd. i oprac. F. Wrotnowski i E. Januszkiewicz, Berlin–Poznań.
Karta dawnej Polski z przyległymi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materiałów na 1/300000, Paris [1840–]1859, Imp[rimer]ie de Louis Antoine, Rue des Noyers, 70, W. Chrzanowski (kier.), J. Kowalski, F. Wrotnowski (kier.), T. Zabłocki et al., rys. A. H. Dufour.
Klaczko J., 1874, Eustachy Januszkiewicz, Kraków.
Kossak E. K., 1991, Rodzina M., Warszawa.
Mickiewicz A., 1865, Literatura słowiańska wykładana w kolegium francuskim przez Adama Mickiewicza, t. 1: Rok pierwszy, 1840–1841, przeł. F. Wrotnowski, Poznań.
Mickiewicz A., 1861, Pisma Adama Mickiewicza, t. 1, wyd. E. Januszkiewicz i J. Klaczko, Paryż.
Mikołajtis J. (red.), 1933, Listy Narcyzy Żmichowskiej i Zofii Węgierskiej, Częstochowa.
Mroziński J., 1822, Pierwsze zasady gramatyki języka polskiego, Warszawa.
de Noailles E. H. V., 1867, Henri de Valois et la Pologne en 1572, Paryż.
Nowa Gramatyka Polska, „Chwila” 1864, nr 22 (281).
Nowak J., 2000, Feliks Wrotnowski i jego „Elementarz dla dzieci polskich” 1839–1851, w: Materiały V Sympozjum Biografistyki Polonijnej, Kraków, 22–23 września 2000 r., pod red. A. Judyckiej i B. Klimaszewskiego, Lublin, s. 132–144.
Potocka A., 1965, Pamiętnik naocznego świadka, Warszawa.
rkps BJ Przyb. 205–260/69.
Rkps MAM 1025, t. 1–3: „Pamiętnik. Tom I: styczeń 1856–wrzesień 1862”; „Pamiętnik. Tom II: październik 1862–wrzesień 1870”; „Pamiętnik. Tom III: maj 1870–wrzesień 1871”.
Rkps Przyb. BJ 221/69.
Römer E. J., 2006, Wyprawa do wód z Litwy do Normandii. Kartki z dziennika 6 czerwca–16 listopada 1861, oprac. i wprowadzenie D. Kamolowa, Warszawa.
Šafařik P. J., 1836–1837, Slowanské starožitnosti, Praga.
Siemińska A., Listy Zofii Węgierskiej do Bronisława Zaleskiego, „Zeszyty Naukowe WSHE”, t. 13, seria A, z. 3, s. 123–166.
Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.
Stefanowska Z., 1995, Prolegomena do przyszłej edycji prelekcji paryskich Mickiewicza, w: Ecriture / Pisanie. Materiały z konferencji polsko-francuskiej, Warszawa, październik 1992, pod red. Z. Mitosek i J. Z. Lichańskiego, Warszawa.
Szarejko P., 1995, Słownik lekarzy polskich XIX wieku, t. 3, Warszawa.
Winek T., 2005, Eustachy Januszkiewicz i Julian Klaczko jako wydawcy „Pism” Adama Mickiewicza, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 193–207.
Witkowska A., 1997, Cześć i skandale. O emigracyjnym doświadczeniu Polaków, Gdańsk.
Wrotnowski F., 1866, Krótki wykład historji i jeografji polskiej, Paryż.
Wrotnowski F., 1834, Ogólny rys powstania Litwy 1831, Paryż.
Wrotnowski F., „Pamiętnik. Tom I: styczeń 1856–wrzesień 1862”, rkps MAM 1025, t. 1.
Wrotnowski F., „Pamiętnik. Tom II: październik 1862–wrzesień 1870”, rkps MAM 1025, t. 2.
Wrotnowski F., 1837, Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w roku 1831, Paryż.
Zachorowski W., 1972, Januszkiewicz Eustachy, hasło w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź.
Z[aleski] Br., 1870–1872, [Zmarli na wychodztwie] Wrotnowski Felix, „Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu”.
Zdanowicz A. (red.), 1861, Słownik języka polskiego [...] do podręcznego użytku wypracowany przez A. Zdanowicza [et al.], Wilno.
[Zmarli na wychodztwie] Januszkiewicz Eustachy, „Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu” 1873–1878, s. 302–341.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 887
Liczba cytowań: 0