Problem słabości woli w filozofii Leibniza w kontekście wczesnonowożytnych indeterministycznych teorii wolności
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2021.001Słowa kluczowe
akrazja, Bramhall, indeterminizm, Molina, nieopanowanie, Leibniz, słabość woli, Spener, wola, wolnośćAbstrakt
W artykule analizie poddana została systematyczna spójność leibnizjańskiej koncepcji słabości woli w kontekście wczesno nowożytnych radykalnie indeterministycznych teorii wolności. W pierwszym kroku omówione zostało stanowisko Leibniza wobec poznoschlastycznego molinistycznego paradygmatu nauki o wolności (L. Molina). Następnie przedstawione zostały siedemnastowieczne strategie argumentacji na rzecz indeterminizmu odwołujące się do założenia możliwości świadomego i dobrowolnego popełniania czynów moralnie złych wbrew wszelkim racjom (J. Bramhall i P.J. Spener). Wreszcie na tle przedstawionych teorii zbadana została zasadność stanowiska Leibniza dotyczącego słabości woli i jej związku z problemem wolności rozumianej jako zdolność do podejmowania działań moralnie złych.
Bibliografia
Źródła
Bramhall John. 1996. A Defence of True Liberty from Antecedent and Extrinsecall Necessity. Routledge: Thoemmes Press.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 1994. Confessio Philosophi, Frankfurt am Main: Klostermann Verlag.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 1955. Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1, przeł. Izydora Dąmbska, Warszawa: PWN.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 1947. Plädoyer für Gottes Gottheit (Causa Dei), red. i tłum. Karl Kindt, Berlin: Wichern Verlag.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 1994. „Przyczyna pochodząca od Boga, potwierdzona przez Jego sprawiedliwość oraz zgodne z nią połączone pozostałe doskonałości i ogół działań. W:Gottfried Wilhelm Leibniz. „Pisma z teologii mistycznej”. W: Pisma z teologii mistycznej, red. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Znak.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 2001. Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła, tłum. Małgorzata Frankiewicz. Warszawa: PWN.
Molina Ludovicus. 1953. Liberi arbitrii cum gratiae donis, divina praescientia, providentia, praedestinatione et reprobatione Concordia, red. Iohannes Rabeneck S. I. Oña/Madrid: Sapientia.
Spener Philipp Jakob. 1994. „Der hochwichtige Articul Von der Wiedergeburt“. W: Philipp Jakob Spener, Schriften, red. Erich Beyreuther, t. 7. Hildesheim: Olms.
Literatura przedmiotu
Aichele Alexander. 2015. „Der Mensch denckts, Gott lenckts“. G. Fr. Meiers Versuch eines kompatibilistischen Freiheitsbegriffs“. W: G. Fr. Meier (1718–1777). Philosophie als „wahre Weltweisheit“, red. Frank Grunert, Gideon Stiening, 231–244. Berlin/Boston: Walter De Gruyther.
Backus Irena. 2016. Leibniz. Protestant Theologian. Oxford: Oxford University Press.
Bremer Józef. 2013. Czy wolna wola jest wolna? Kraków: WAM.
Chappell Vere. 1999. Hobbes and Bramhall on Liberty and Necessity. Cambridge: Cambridge University Press.
Clarke Randolph. 2003. Libertarian Accounts of Free Will. Oxford: Oxford University Press.
Davidson Donald. „Jak możliwa jest słabość woli?”. W: Filozofia moralności. Postanowienie i odpowiedzialność moralna, red. Jacek Hołówka. Warszawa: Aletheia.
Gut Przemysław. 2016. „Za co Leibniz krytykował Kartezjański pogląd na wolną wolę?”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 4, 100: 373–374.
Kane Robert. 1985. Free Will and Values. New York: SUNY Press.
Kane Robert. 1996. The Significance of Free Will. Oxford: Oxford University Press.
Saarinen Risto. 2011. Weakness of Will in Renaissance and Reformation Thought. Oxford: Oxford University Press.
Szyrwińska Anna. 2017. Wiedergeborene Freiheit. Der Einfluss des Pietismus auf die Ethik Kants. Wiesbaden: Springer Verlag.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1020
Liczba cytowań: 0
