Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Studia z Historii Filozofii

Dociekania filozoficzne… Edmunda Burke’a a problem muzycznej wzniosłości
  • Strona domowa
  • /
  • Dociekania filozoficzne… Edmunda Burke’a a problem muzycznej wzniosłości
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 11 Nr 1 (2020) /
  4. ARTYKUŁY

Dociekania filozoficzne… Edmunda Burke’a a problem muzycznej wzniosłości

Autor

  • Magdalena Krasińska Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.12775/szhf.2020.009

Słowa kluczowe

Burke, wzniosłość, estetyka, muzyka, doświadczenie muzyczne

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza związków pomiędzy doświadczeniem muzycznym a kategorią wzniosłości sformułowaną w Dociekaniach filozoficznych o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna Edmunda Burke’a. Wskazuję, że zmysł słuchu jest według angloirlandzkiego filozofa uprzywilejowanym kanałem zmysłowym służącym do wzbudzania uczucia wzniosłości z powodu otwartości ucha i bezpośredniości doznań słuchowych. W przeciwieństwie do wzroku słuch jest organem pasywnym, podatnym na doświadczenie nieskończoności i nieokreśloności, powodującym zniesienie granicy między podmiotem a przedmiotem. W artykule opisuję osiemnastowieczny kontekst, w którym muzyka zaczęła być wiązana z wzniosłością jeszcze przed Burke’em. Następnie wymieniam konkretne warunki, jakie muszą zostać według Burke’a spełnione, aby określić muzykę jako wzniosłą. Powinna ona być gwałtowna, różnorodna, afektywna, pełna zakłóceń i wykonywana przez potężny zespół instrumentalny. Podkreślam również rolę wstrząsu, nagłości, cielesności i antycypacji w doświadczeniu muzycznym. Co więcej, wykazuję, że rosyjska romantyczna muzyka symfoniczna (Czajkowski) realizuje wskazane w Dociekaniach filozoficznych warunki muzycznej wzniosłości.

Biogram autora

Magdalena Krasińska - Uniwersytet Warszawski

ORCID: 0000-0003-2347-3065

Bibliografia

Baillie John. 2013. „Esej o wzniosłości”, przeł. Adam Grzeliński, Marta Szymańska-Lewoszewska. Studia z Historii Filozofii 4: 27–49.

Burke Edmund. 1968. Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna, przeł. Piotr Graff. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cassirer Ernst. 2010. Filozofia oświecenia, przeł. Tadeusz Zatorski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Dahlhaus Carl. 2007. Estetyka muzyki, przeł. Zbigniew Skowron. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Fubini Enrico. 2015. Historia estetyki muzycznej, przeł. Zbigniew Skowron. Kraków: Musica Iagellonica.

Gerard Alexander. 1998. „An Essay on Taste”. W: The Sublime. A Reader in British Eighteenth-Century Aesthetic Theory, red. Andrew Ashfield, Peter de Bolla, 168–172. New York: Cambridge University Press.

Grzeliński Adam. 2001. Angielski spor o istotę piękna. Koncepcje estetyczne Shaftesbury’ego i Burke’a. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Hamilton John T. 2008. Music, Madness and the Unworking of Language. New York: Columbia University Press.

Kaniowska Małgorzata. 2013. „Wybrane problemy interpretacyjne w VI Symfonii h-moll Patetycznej Piotra Czajkowskiego – uwagi dyrygenta”. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Edukacja Muzyczna 7: 99–123.

Kant Immanuel. 1986. Krytyka władzy sądzenia, przeł. Jerzy Gałecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lyotard Jean-François. 1996. „Wzniosłość i awangarda”, przeł. Marek Bieńczyk. Teksty Drugie 2–3: 173–189.

Morawski Stefan. 1961. „O podstawowych zagadnieniach estetyki angielskiej XVIII w.”. W: Stefan Morawski, Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, 51–140. Warszawa: PWN.

Morawski Stefan. 1961. „Teoria estetyczna E. Burke’a”. W: Stefan Morawski, Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX wieku, 19–50. Warszawa: PWN.

Pseudo-Longinus. 2016. O wzniosłości, przeł. Henryk Podbielski. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Ritzarev Marina. 2014. Tchaikovsky’s Pathétique and Russian Culture. Farnham, Surrey: Ashgate Publishing Limited.

Schiller Fryderyk. 1972. „O wzniosłości”. W: Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, przeł. Irena Krońska, Jerzy Prokopiuk, 171–193. Warszawa: Czytelnik.

Szymańska-Lewoszewska Marta. 2015. „Osiemnastowieczna estetyka brytyjska a kategoria wzniosłości w muzyce”. W: Festiwal filozofii. T. 7. Filozofia i muzyka, red. Ewa Starzyńska-Kościuszko, Andrzej Kucner, Piotr Wasyluk, 163–177. Olsztyn: Instytut Filozofii UWM w Olsztynie.

Voegelin Salome. 2015. „Słuchając hałasu i ciszy. Ku filozofii sztuki dźwiękowej”, przeł. Paulina Bożek, Grzegorz Nowak. Teksty Drugie 5: 261–281.

Studia z Historii Filozofii

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2020-03-31

Jak cytować

1.
KRASIŃSKA, Magdalena. Dociekania filozoficzne… Edmunda Burke’a a problem muzycznej wzniosłości. Studia z Historii Filozofii [online]. 31 marzec 2020, T. 11, nr 1, s. 181–203. [udostępniono 5.7.2025]. DOI 10.12775/szhf.2020.009.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 11 Nr 1 (2020)

Dział

ARTYKUŁY

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1623
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Burke, wzniosłość, estetyka, muzyka, doświadczenie muzyczne
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa