Kondycja ludzka według Pierre’a Bayle’a
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2019.005Słowa kluczowe
Pierre Bayle, doświadczenie, rozum, przesąd, religia, ateizm, moralnośćAbstrakt
Pierre Bayle, autor publikacji Pensées diverses sur la comète (1682) przetłumaczonej przez J. Ch. Gottscheda Verschiedene Gedanken über einen Kometen (1741) opracował reguły metodologiczne pomocne w zwalczaniu przesądów w ludzkiej wiedzy. Szczególną uwagę poświęcił eliminacji przesądu, że komety są przyczynami lub oznakami przyszłych nieszczęść, wykazując niezgodność tej tezy zarówno z zasadami zdrowego rozumu, jak i z doświadczeniem (świadectwami historycznymi). Krytykował także przesąd, że ateista nie może być człowiekiem moralnym oraz że nie może istnieć społeczeństwo ateistów. Wykazywał, że siłą motoryczną ludzkich działań nie jest wiedza o zasadach religii, lecz namiętności, a zwłaszcza miłość własna.Bibliografia
Arnold Gottfried. 1741. Unparteiische Kirchen- und Ketzerhistorie 1699/1700. T. 2. Schaffhausen: Emanuel und Benedict Hurter.
Bayle Pierre. 2014. Słownik historyczny i krytyczny. Wybór. Przeł. Kinga Kaśkiewicz, Adam Grzeliński i in. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bayle Pierre. 1975. Verschiedene einem Doktor der Sorbonne mitgeteilte Gedanken über den Kometen, der im Monat Dezember 1680 erschienen ist, przeł. Johann Christoph Gottsched. Leipzig: Verlag Philipp Reclam.
Cassirer Ernst. 1973. Die Philosophie der Aufklärung. Tübingen: J. C. B. Mohr (Paul Siebeck).
Copleston Frederick. 1996. Historia filozofii. T. 6: Od Wolffa do Kanta, przeł. Jerzy Łoziński. Warszawa: PAX.
Dąmbska Izydora. 1958. Sceptycyzm francuski XVI i XVII wieku. Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Friedrich der Grosse. 1941. Briefe über die Religion. Berlin: Nordland Verlag.
Geiβler Rolf. 1975. „Einleitung”. W: Pierre Bayle, Verschiedene einem Doktor der Sorbonne mitgeteilte Gedanken über den Kometen, der im Monat Dezember 1680 erschienen ist. Przeł. Johann Christoph Gottsched. 5-28. Leipzig: Verlag Philipp Reclam.
Grzeliński Adam. 2014. „Wprowadzenie”. W: Pierre Bayle, Słownik historyczny i krytyczny. Wybór, przeł. Kinga Kaśkiewicz, Adam Grzeliński i in. 9-31. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hirsch Emanuel. 1949. Geschichte der neuern evangelischen Theologie. T. 1, Gütersloh: Bertelsmann Verlag.
Jakuszko Honorata. 2006. Oświeceniowa filozofia. W: Powszechna encyklopedia filozofii. Red. Andrzej Maryniarczyk. T. 7, 906-915. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Jodl Friedrich. 1924. Geschichte der neueren Philosophie. Aus dem Nachlaβ herausgegeben von Karl Roretz. 230-237. Wien: Ricola Verlag.
Popkin Richard Henry. 2003. The History of Scepticism from Savonarola to Bayle. Oxford: Oxford University Press.
Schneiders Werner. 1983. Aufklärung und Vorurteilskritik. Studien zur Geschichte der Vorurteilstheorie. Stuttgart: Frommann-Holzboog.
Schütte Hans-Walter. 1971. „Atheismus”. In: Historisches Wörterbuch der Philosophie. Red. Joachim Ritter, Karlfried Gründer, Gottfried Gabriel. T. 1, 595-599. Basel: Schwabe&Co Verlag.
Vorländer Karl. 1908. Geschichte der Philosophie. T. 2: Philosophie der Neuzeit. 124-128. Leipzig: Verlag der Dürr’schen Buchhandlung.
Zawojska Teresa. 2000. „Bayle Pierre”. W: Powszechna encyklopedia filozofii. Red. Andrzej Maryniarczyk. T. 1, 509-512. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Zdybicka Zofia. 2000. „Ateizm”. W: Powszechna encyklopedia filozofii. Red. Andrzej Maryniarczyk. T. 1, 371-390. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Ziemińska Renata. 2013. Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności, 233-241. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 629
Liczba cytowań: 0
