Das Leben erzählen oder Männlichkeit und Wahrheit. Eine Gedankenfolge zu Max Frisch

Abstract

Opowiadanie życia albo męskość i prawda. Wątek dotyczący Maxa Frischa

Punktem wyjścia artykułu jest pragnienie Maxa Frischa, aby w powieści Montauk za pomocą narracji zbadać swe życie jako mężczyzny. Dla Frischa życie mężczyzny charakteryzuje się powtarzającymi się problemami w jego dziełach, takimi jak historia, dom czy małżeństwo. Postacie z prozy Frischa przedstawiają różne podejścia do tych problemów, próbując opowiadać odmienne historie o swoim życiu. W autobiograficznej narracji Montauk, Frisch ujawnia się jako postać, która w poszukiwaniu prawdy wyrzeka się jakiejkolwiek fikcji, pojawia się więc pytanie o możliwość opowiedzenia w literaturze prawdy, co w przypadku Frischa jest kwestią możliwości literackiego samozrozumienia. Wysiłek Frischa jako narratora Montauk napotyka na napięcie pomiędzy doświadczeniem i pamięcią, a także między doświadczeniem a narracją. Artykuł wskazuje, że dzięki narracji każde doświadczenie staje się dużo bogatsze  ze względu na kontrast w stosunku do zapamiętanych wcześniejszych doświadczeń. Narracja jako porównanie i rozróżnienie między różnymi doświadczeniami staje się zatem dla Frischa narzędziem samozrozumienia. W odniesieniu do stworzonego przez Frischa pojęcia prawdy uzyskane w ten sposób odkrycia nie wystarczają do ostatecznego ukazania kluczowych problemów splecionych ze sobą w aktywnym życiu. Artykuł pokazuje na koniec, że żadne takie ostateczne ukazanie problemów nie istnieje, a te same pytania otrzymują różne odpowiedzi, które pozwalają jedynie przybliżać się do prawdy tak, jak rozumie ją Frisch. Ponieważ wielość odpowiedzi na te same pytania ostatecznie okazuje się nie stanowić żadnej odpowiedzi, w narracji Frischa prawda znajduje się w nieopowiedzianych, a jedynie zarysowanych aspektach jego życia jako mężczyzny.

Tylko za pomocą tej gry w ujawnianie i zasłanianie Frisch może wykorzystywać literaturę do zbadania swoich przeżyć bez niszczenia ich dynamicznej treści`, gdy zostają one utrwalone w postaci narracji. Tak więc prawda jest przedstawiana w Montauk nie tyle w konkretnej formie odsłoniętych faktów na temat kontrowersyjnych romansów autora, co raczej w abstrakcyjnej formie ciągłego procesu powtarzających się pytań i korygowanych odpowiedzi.