Fenomenologia transcendentalna jako prawdziwy empiryzm
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2018.021Słowa kluczowe
Edmund Husserl, Ludwig Landgrebe, fenomenologia, empiryzm transcendentalny, doświadczenie transcendentalne, fakt „Ja jestem”Abstrakt
Celem artykułu jest wykazanie, że fenomenologia może być rozumiana jako prawdziwy empiryzm, to znaczy empiryzm wolny od naturalistycznych implikacji. Empiryzm ten stanowi rezultat krytyki racjonalistycznych przesądów i wychodzi od stwierdzenia absolutnego faktu mojej świadomości transcendentalnej (faktu doświadczenia mojego „Ja jestem”). Według Husserla, zasada wszelkich zasad fenomenologii oznacza, że aktualnie doświadczająca świadomość odgrywa fundamentalną rolę w naszym poznaniu jako jego ostateczne uzasadnienie i pierwotne miejsce wykazywania wszelkiego sensu. W tym kontekście autor zaznacza, że zasada wszelkich zasad może być interpretowana jako postulat empiryzmu, ponieważ wszelkie poznanie musi opierać się na absolutnie danym doświadczeniu faktu „Ja jestem”. W odróżnieniu od tradycyjnego empiryzmu, empiryzm fenomenologiczny dąży do rozwiązania opozycji między empiryzmem a racjonalizmem w tradycyjnym sensie i to rozwiązanie dokonuje się w doświadczeniu transcendentalnym, tak że fenomenologia, jak zauważył Ludwig Landgrebe, okazuje się empiryzmem transcendentalnym.
Bibliografia
De Palma V., Die Fakta leiten alle Eidetik. Zu Husserls Begriff des materialen Apriori, „Husserl Studies” 2014, vol. 30, s. 195–223.
De Palma V., Ist Husserls Phänomenologie ein transzendentaler Idealismus?, „Husserl Studies” 2005, vol. 21, s. 183–206.
Depraz N., Transcendentalna empiryczność fenomenologii, przeł. A. Dwulit, [w:] Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Prokropski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 97–129.
Eley L., Nachwort, [w:] E. Husserl, Erfahrung und Urteil. Untersuchungen zur Genealogie der Logik, hrsg. von L. Landgrebe, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1985, s. 479–518.
Husserl E., Badania logiczne, t. 2: Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, cz. 2, przeł. J. Sidorek, PWN, Warszawa 2000.
Husserl E., Briefwechsel, [w:] Husserliana, Dokumente, Bd. 3, in Verbindung mit E. Schuhmann herausgegeben von K. Schuhmann, Teil 7: Wissenschaftlerkorrespondenz,
Springer-Science+Business Media, Dordrecht 1994.
Husserl E., Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie. Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie, hrsg. von W. Biemel, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 6, Martinus Nijhoff, Den Haag 1962.
Husserl E., Doświadczenie i sąd. Badania nad genealogią logiki, przeł. B. Baran, Fundacja Aletheia, Warszawa 2013.
Husserl E., Einleitung in die Philosophie. Vorlesungen 1922/23, hrsg. von B. Goossens, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 35, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht–Boston–London 2002.
Husserl E., Erste Philosophie (1923/24), Teil 2: Theorie der phänomenologischen Reduktion, hrsg. von R. Boehm, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 8, Martinus Nijhoff, Den Haag 1959.
Husserl E., Filozofia jako ścisła nauka, przeł. W. Galewicz, Fundacja Aletheia, Warszawa 1992.
Husserl E., Idea fenomenologii. Pięć wykładów, przeł. J. Sidorek, PWN, Warszawa 1990.
Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. D. Gierulanka, PWN, Warszawa 1975.
Husserl E., Logika formalna i logika transcendentalna. Próba krytyki rozumu logicznego, przeł. G. Sowinski, IFiS PAN, Warszawa 2011.
Husserl E., Medytacje kartezjańskie, przeł. A. Wajs, PWN, Warszawa 1982.
Husserl E., Phänomenologische Psychologie. Vorlesungen Sommersemester 1925, hrsg. von W. Biemel, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 9, Martinus Nijhoff, Den Haag 1962.
Husserl E., Transzendentaler Idealismus. Texte aus dem Nachlass (1908–1921), hrsg. von R. D. Rollinger in Verbindung mit R. Sowa, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 36, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht–Boston–London 2003.
Husserl E., Wybór pism, przeł. S. Walczewska, [w:] K. Święcicka, Husserl, Wiedza Powszechna, Warszawa 1993.
Husserl E., Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass, Teil 3: 1929–1935, hrsg. von I. Kern, [w:] Husserliana, Gesammelte Werke, Bd. 15, Martinus Nijhoff, Den Haag 1973.
Landgrebe L., Der phänomenologische Begriff der Erfahrung, [w:] tenże, Faktizität und Individuation. Studien zu den Grundfragen der Phänomenologie, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1982, s. 58–70.
Landgrebe L., Husserls Abschied vom Cartesianismus, w: tenże, Der Weg der Phänomenologie. Das Problem einer ursprünglichen Erfahrung, Gütersloher Verlagshaus Gerd Mohn, Gütersloh 1963, s. 163–206.
Lettre de M. Ludwig Landgrebe sur un article de M. Jean Wahl concernant «Erfahrung und Urteil» de Husserl, [w:] Phénoménologie, existence, éd. par H. L. Van Breda, Librairie Armand Colin, Paris 1953, s. 205–206.
Levinas E., Ruina przedstawienia, [w:] tenże, Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, przeł. E. Sowa, IFiS PAN, Warszawa 2008, s. 129–141.
Łaciak P., Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012.
Łaciak P., Struktura i rodzaje poznania „a priori” w rozumieniu Kanta i Husserla, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
Merleau-Ponty M., Fenomenologia percepcji, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
Pažanin A., Wissenschaft und Geschichte in der Phänomenologie Edmund Husserls, Martinus Nijhoff, Den Haag 1972.
Ricoeur P., Fenomenologia i hermeneutyka. Wychodząc od Husserla…, przeł. M. Drwięga, [w:] Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. J. Migasiński, I. Lorenc, IFiS PAN, Warszawa 2006, s. 194–233.
Sartre J.-P., Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej, przeł. J. Kiełbasa, P. Mróz, R. Abramciów, R. Ryziński, P. Małochleb, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2007.
Scheler M., Postawa fenomenologiczna, przeł. A. Węgrzecki, [w:] A. Węgrzecki, Scheler, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975, s. 131–138.
Szilasi W., Einführung in die Phänomenologie Edmund Husserls, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1959.
Tugendhat E., Der Wahrheitsbegriff bei Husserl und Heidegger, Walter de Gruyter & Co, Berlin 1967.
Wahl J., Notes sur la premiere partie de «Erfahrung und Urteil» de Husserl, [w:] Phénoménologie, existence, éd. par H. L. Van Breda, Librairie Armand Colin, Paris 1953, s. 77–105.
Wahl J., Note sur quelques aspects empiristes de la pensée de Husserl, [w:] Phénoménologie, existence, éd. par H. L. Van Breda, Librairie Armand Colin, Paris 1953, s. 107–135.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 751
Liczba cytowań: 0