R. Boyle vs. H. More on Acquiring Knowledge. Religious Concerns of the Seventeenth-Century Philosophy in England

Abstrakt

R. Boyle i H. More na temat poznania. Religijne znaczenie siedemnastowiecznej filozofii angielskiej

Druga poła siedemnastego stulecia była świadkiem zasadniczych sporów na temat istoty i źródeł wiedzy. W swych interpretacjach, historycy filozofii podkreślają znaczenie intelektualnego tła owego okresu, na jakim dyskusje te się rozgrywały i wskazują na różnorakie motywy, które powodowały, że poszczególni filozofowie przyjmowali takie czy inne stanowisko w odniesieniu do teorii poznania czy metafizyki. W niniejszym artykule usiłuję podkreślić znaczenie, jakie dla ówczesnego rozwoju myśli filozoficznej miał kontekst religijny. Różnica poglądów na temat pewnych kwestii teologicznych jest punktem wyjścia także dla dyskusji pomiędzy Robertem Boylem i Henrym Morem na temat statusu oraz możliwego wykorzystania wiedzy dostępnej dzięki metodzie eksperymentalnej. Najważniejszą z takich kwestii było zagadnienie Bożej wszechmocy, którą Boyle interptetował w ramach teologii woluntarystycznej, More zaś intelektualistycznej. W konsekwencji Boyle uważał, że dostępna człowiekowi wiedza może być co najwyżej prawdopodobna, zaś wyniki eksperymentów nie pozwalają na formułowanie tez o charakterze absolutnym. Z kolei More utrzymywał, że ludzka wiedza może być odbiciem absolutnej wiedzy Boga, a wyniki eksperymentów mogą stanowić uzasadnienie tez metafizycznych, przede wszystkim dotyczących istnienia Stwórcy.