The Concept of Grace in Ralph Cudworth’s Unpublished Freewill Manuscripts

Abstrakt

Pojęcie łaski w niepublikowanych rękopisach Ralpha Cudwortha na temat wolnej woli

Wedle Cudwortha warunkiem możliwości moralności jest Boża miłość, zaś rzeczywistą prawość osiągnąć można nie za pomocą samej tylko wolnej woli, gdyż musi jej towarzyszyć łaska Boża. W swych opublikowanych pracach Cudworth niewiele jednak pisze na ten temat. Inaczej rzecz przedstawia się w niepublikowanych dotychczas rękopisach, zwłaszcza dużej ich kolekcji poświęconej wolnej woli (British Library Additional MSS 4978-4982). Badania tego, co Cudworth ma tam do powiedzenia na temat łaski Bożej, pozwalają na stwierdzenie, że pomimo tego, iż stara się tam szczegółowo uzasadnić konieczność łaski, usiłuje zarazem zadowalająco uzasadnić twierdzenie, że powodowane wolną wolą ludzkie wysiłki są jedynie koniecznym, ale nie wystarczającym warunkiem osiągnięcia moralnej słuszności. Zgodnie z tym obrazem szczególna łaska, pojmowana jako moc wkraczająca z zewnątrz w ludzkie życie i usposabiająca je do moralnej dobroci, jest czyś zbytecznym. Explicite Cudworth może co prawda twierdzić, że łaska jest czymś koniecznym, może tak jednak być jedynie za cenę sprowadzenia szczególnej łaski do poszczególnych łask „naturalnych” (w tym ludzkiej wolnej woli), stworzonymi przez Boga mocą ogólnej opatrzności.